Χωρίς ταμεία και πωλητές τα καταστήματα του μέλλοντος

Πόσο μπορούν να επηρεάσουν την εικόνα των σουπερμάρκετ οι αλλαγές στη συμπεριφορά και στις απαιτήσεις των καταναλωτών; Πόσο κοντά βρισκόμαστε σε ένα κατάστημα τροφίμων χωρίς ταμεία και πωλητές, με «έξυπνα» καρότσια που θα μπορούν να καταγράφουν τα προϊόντα και να υπολογίζουν το κόστος για τον καταναλωτή; Και πόσο έτοιμες είναι οι επιχειρήσεις να υιοθετήσουν και να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που δίνουν η τεχνολογία και η τεχνητή νοημοσύνη;

Πρόκειται για ερωτήματα που αποτελούν μια ανοιχτή πρόκληση για το λιανεμπόριο τροφίμων τα επόμενα χρόνια, καθώς η πανδημία ανέδειξε νέες ανάγκες που μέχρι πρόσφατα δεν αποτελούσαν προτεραιότητα για τα νοικοκυριά. Αν και όλοι παραδέχονται ότι τα φυσικά καταστήματα δεν θα εξαφανιστούν από τον χάρτη παρά τη δυναμική ανάπτυξη των «online αγορών», η εικόνα τους σίγουρα θα είναι εντελώς διαφορετική τα επόμενα χρόνια.

Η πανδημία έδειξε ότι οι καταναλωτές δεν θέλουν να περιμένουν στην ουρά του ταμείου και ζητούν να βρίσκονται όσο λιγότερο γίνεται μέσα στα καταστήματα και την ίδια ώρα θέλουν να επισκέπτονται τα φυσικά καταστήματα, ιδίως όταν πρόκειται να αγοράσουν φρέσκα προϊόντα.

Μπορεί ένα μεγάλο μέρος (περίπου το 40%) να στράφηκε στις ηλεκτρονικές αγορές κυρίως για λόγους προστασίας από τον κορωνοϊό, ωστόσο σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Ερευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) η ευκολία των αγορών και η ταχύτητα είναι στοιχεία που επιζητεί η μεγάλη πλειονότητα των καταναλωτών – εκτός από προσφορές και χαμηλότερες τιμές.

Το «μεγάλο στοίχημα»

Ακριβώς εκεί φαίνεται πως βρίσκεται και το μεγάλο στοίχημα που καλούνται να κερδίσουν τα φυσικά καταστήματα τα επόμενα χρόνια, προκειμένου να κρατήσουν σε υψηλά επίπεδα την επισκεψιμότητά τους και να αποτρέψουν περαιτέρω «διαρροές» προς το ηλεκτρονικό κανάλι.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΙΕΛΚΑ Κωνσταντίνο Μαχαίρα, μέσα στα επόμενα χρόνια θα συντελεστούν σημαντικές αλλαγές στην καταναλωτική συμπεριφορά που μοιραία θα οδηγήσουν στον μετασχηματισμό των φυσικών καταστημάτων από πλευράς τόσο εικόνας όσο και λειτουργίας.

Ο κ. Μαχαίρας σημείωσε ότι οι λιανέμποροι πρέπει να επενδύσουν στην τεχνολογία, καθώς και στη δημιουργία νέων μοντέλων καταστημάτων που θα βελτιώνουν την αγοραστική εμπειρία, και παράλληλα να επαναπροσδιορίσουν την έννοια του σέρβις, σημειώνοντας ότι τα τμήματα στρατηγικής και μάρκετινγκ θα έχουν νέους ρόλους ενώ οι προμηθευτές θα αναπτύξουν νέες μεθόδους πωλήσεων και προτάσεων.

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο διευθυντής Ψηφιακού Μετασχηματισμού της Μασούτης, Σάββας Τορτοπίδης, ο οποίος ανέφερε ότι μέσα στα επόμενα χρόνια αναμένεται να ενισχυθεί και να εκσυγχρονιστεί ο ρόλος των φυσικών καταστημάτων, σημειώνοντας ότι οι τάσεις που θα απασχολήσουν προσεχώς τον κλάδο της οργανωμένης λιανικής έχουν ήδη αρχίσει να διαμορφώνονται και αφορούν την προηγμένη εξυπηρέτηση πελατών, το omnichannel, καθώς και την υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης.

Στο πλαίσιο αυτό, δεν αποκλείεται να δούμε και στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια καταστήματα από τα οποία θα απουσιάζουν τα ταμεία, θα χρησιμοποιούν «έξυπνα» καρότσια και θα έχουν ρομπότ πωλητές -κάτι που ήδη συμβαίνει σε αρκετές περιοχές του ανεπτυγμένου κόσμου, όπως στις ΗΠΑ, την Ασία αλλά και στην Ευρώπη.

Η πρωτοπόρος Amazon…

Στα «σουπερμάρκετ του μέλλοντος» επενδύει εσχάτως ο κολοσσός του ηλεκτρονικού εμπορίου Amazon, ο οποίος εγκαινίασε πρόσφατα τα Amazon Fresh (στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη). Πρόκειται για φυσικά καταστήματα, όπου οι καταναλωτές μπαίνουν με τη χρήση barcode, γεμίζουν το καλάθι τους με τα προϊόντα που επιθυμούν και αποχωρούν χωρίς να περάσουν από το ταμείο, ενώ η επιχείρηση έχοντας εντοπίσει αυτόματα τα προϊόντα που αγοράστηκαν στέλνει στο κινητό του καταναλωτή τον λογαριασμό. Ανάλογα καταστήματα έχει δημιουργήσει η Alibaba, ο κινεζικός κολοσσός του ηλεκτρονικού εμπορίου. Η συγκεκριμένη προσφέρει την εξής υπηρεσία σε όσους επιλέξουν φυσικά καταστήματα για τις αγορές τους: με τη σάρωση ενός προϊόντος μέσω κινητού, το κατάστημα παρέχει αμέσως στο κινητό του καταναλωτή πληροφορίες σχετικά με την προέλευση του προϊόντος και την ημερομηνία παραγωγής, αλλά και προτείνει άλλα προϊόντα που θα μπορούσαν να συνδυαστούν ιδανικά με την επιλογή του, και φυσικά τον διάδρομο όπου μπορεί να το βρει.

Αντίστοιχα και η Carrefour τον περασμένο Σεπτέμβριο ξεκίνησε τη λειτουργία του πρώτου 100% αυτοματοποιημένου καταστήματος στο Ντουμπάι. Το κατάστημα δεν διαθέτει ταμεία ενώ επιτρέπει στους πελάτες του να κάνουν τα ψώνια τους πληρώνοντας μέσω του app, χωρίς να χρειάζεται να περιμένουν τη σειρά τους στο ταμείο. Αντίστοιχο κατάστημα έχει δημιουργήσει και η αγγλική Tesco.

Οι «έξυπνες» κάμερες. Στην πραγματικότητα τα καταστήματα αυτά αξιοποιούν «έξυπνες» κάμερες με ανιχνευτή όρασης και ηλεκτρονικούς αισθητήρες τεχνητής νοημοσύνης, οι οποίες βρίσκονται τοποθετημένες στην οροφή, πάνω από τα ράφια. Καταγράφουν κάθε βήμα του πελάτη από τη στιγμή που μπαίνει στο κατάστημα ως τη στιγμή που αποχωρεί, ενώ η χρέωση των αγορών γίνεται μέσω ειδικής εφαρμογής στο κινητό τηλέφωνο του πελάτη που επιτρέπει τη συλλογή των πληροφοριών.

Αν και η πανδημία διεθνώς έχει αναστείλει τα σχέδια των επιχειρήσεων, είναι βέβαιο ότι τα επόμενα χρόνια στον κλάδο του λιανεμπορίου τροφίμων η τάση αυτή θα επεκταθεί και – γιατί όχι; – στην Ελλάδα.

Αλλωστε η πλειονότητα των μεγάλων επιχειρήσεων στον κλάδο έχει ανακοινώσει την πρόθεση να στραφεί προς την κατεύθυνση της ενισχυμένης τεχνολογίας, ενώ έχει ήδη υιοθετήσει αρκετές νέες τεχνολογίες στα καταστήματα: από τα σκάνερ στα ταμεία και νέες τεχνολογίες για τον έλεγχο της πληρότητας των ραφιών τους σε πραγματικό χρόνο έως την αξιοποίηση εφαρμογών στα κινητά για την εξυπηρέτηση των καταναλωτών. Ετσι η είσοδος και της τεχνικής νοημοσύνης στα ελληνικά σουπερμάρκετ ίσως να μην είναι πολύ μακριά.