Η πολιτική οικονομία του καινούργιου χρόνου

Είναι η ώρα του μικρού απολογισμού και της διαμόρφωσης των προσδοκιών για τον καινούργιο χρόνο. Στον επιδημιολογικό τομέα (με την παγκόσμια εμβολιαστική καθυστέρηση που παράγει μεταλλάξεις) φαίνεται ότι ο COVID αποφάσισε να αντιμετωπίσει τον εαυτό του! Αφού κάθε κρούσμα αντιστοιχεί σε πολύ περισσότερα περιστατικά τότε, με 20.000-30.000 κρούσματα, ο ίδιος ο COVID έχει εξαπολύσει τη μεγαλύτερη επιχείρηση ανοσοποίησης της κοινότητας περιμένοντας, με αγωνία, να δούμε το τίμημα σε νοσηλείες και θανάτους. Αυτά, θα καθορίσουν τις επιπτώσεις στο ΕΣΥ και κατ’ επέκταση στην οικονομία εάν δεν προλάβουν τα φάρμακα.

Εάν δεν αποφασίσουμε να μειωθεί η παραγωγική δραστηριότητα, εάν δεν περιοριστεί η δραστηριότητα στον τομέα των ακινήτων, και στον τουρισμό, τότε οι προσδοκίες για το 2022 θα μας φέρουν σ’ έναν ρυθμό μεγέθυνσης 4%-6% για πρώτη φορά πάνω από τις υπερδεκαετείς απώλειές μας. Ο άνθρωπος λοιπόν είναι ένα πολύ σκληρό ον. Μαθαίνει να ζει και να λειτουργεί σε κάθε νέο περιβάλλον. Ισως με μάσκες, ίσως με τηλεργασία και τηλεκπαίδευση, αλλά πάντως ζει. Η ζήτηση εργασίας αυξάνεται. Ομως χρειάζονται καινούργιες ικανότητες για να δουλεύεις από απόσταση. Ακόμα και να αγοράζεις από απόσταση χρειάζονται ικανότητες και από πλευράς ζήτησης και από πλευράς προσφοράς. Η ανεργία θα συμπιεστεί αλλά αυτό έχει τα όριά της λόγω έλλειψης δεξιοτήτων.

Το επενδυτικό κενό που αποδυναμώνει την ελληνική οικονομία εδώ και μία δεκαετία, για πρώτη φορά, θα αρχίσει να κλείνει υποβοηθούμενο κυρίως από τις επενδύσεις στον δημόσιο τομέα. Οι εξαγωγές, μεσαίου τεχνολογικού βαθμού ανάπτυξης, με ευρεία αγροτική βάση αλλά και με μεταλλευτικά προϊόντα (που βρίσκονται σε ανοδικό κύκλο τιμών) θα συνεχίσουν να βοηθούν, ανεπηρέαστες από την αναταραχή στις διεθνείς γραμμές παραγωγής που έτσι κι αλλιώς θα αρχίσει να ομαλοποιείται. Το τραπεζικό σύστημα ξαναγυρνά στην κανονικότητά του.

Το διαθέσιμο εισόδημα ήδη έχει αρχίσει να βελτιώνεται και θα συνεχίσει την ανοδική του πορεία το 2022. Στον πιο δύσκολο τομέα των δημοσιονομικών, με την προσδοκώμενη αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας και τη συνεχή υποστήριξη της ΕΚΤ, θα μειωθούν τα πρωτογενή και εθνικά ελλείμματα ακόμα και με κάποιες πρόσθετες δημοσιονομικές ενισχύσεις.

Η δύσκολη γεωστρατηγική ατμόσφαιρα (Ελλάδας, Τουρκίας) θα συνεχίσει να υπάρχει παρ’ όλο που προς το παρόν τα δυσκολότερα είναι πίσω μας. Οι πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία) σταθεροποιούν την Ευρώπη. Η ενεργειακή κρίση και ο πληθωρισμός θα συνεχίσουν να απειλούν (α’ εξάμηνο του 2022) για να απομειωθούν στη συνέχεια. Μαζί με τη μετριοπαθή αύξηση των επιτοκίων διαμορφώνουν ένα δυσκολότερο οικονομικό περιβάλλον.

Στον πολιτισμικό τομέα η ελληνική (και ευρωπαϊκή) κοινωνία απομακρύνεται από τον εύκολο λαϊκισμό και αναζητεί πολιτικές και κοινωνικές λύσεις με διάρκεια, στο πλαίσιο ενός αποτελεσματικότερου κράτους, παράλληλα με διάθεση αντιμετώπισης της περιβαλλοντικής κρίσης. Η απαρίθμηση όμως των θετικών και αρνητικών πλευρών της πραγματικότητας του 2022 έχει έναν κοινό παρονομαστή: ένα περιβάλλον με δυσκολότερες επιχειρηματικές και ατομικές αποφάσεις για την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση. Με άλλα λόγια στην κανονικότητα που επιθυμούμε απαιτείται σκέψη σε εγρήγορση.