Ερευνα – Πολλοί μιλούν, αλλά λίγοι γνωρίζουν για την κυκλική οικονομία στην Ελλάδα

Πολλοί μιλούν, αλλά λίγοι γνωρίζουν για την κυκλική οικονομία στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα ευρείας έρευνας, η οποία πραγματοποιήθηκε στο σύνολο των ενδιαφερόμενων που μπορεί  να συνεισφέρουν στη μετάβαση της χώρας προς μια κυκλική οικονομία, περισσότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες δήλωσαν ότι ο βαθμός ενημέρωσής τους είναι χαμηλός (16%), πολύ χαμηλός (6%) ή μέτριος (29%).

Το ερωτηματολόγιο απάντησε το 33,3% των δήμων της χώρας (ήτοι 111 ΟΤΑ Α΄ Βαθμού), 10 από τις 13 Περιφέρειες,  9 αναπτυξιακές εταιρείες των ΟΤΑ, 16 ΦοΔΣΑ (Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων), 13 φορείς εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων, 17 επιχειρηματικοί φορείς, 50 βιομηχανίες και άλλοι παραγωγικοί φορείς, 26 επιστημονικοί, εκπαιδευτικοί  και ερευνητικοί φορείς, φορείς καταναλωτών, χρηματοπιστωτικοί και ασφαλιστικοί φορείς, ΜΚΟ κ.ά.

Η έρευνα υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου LIFE-IP CEI-Greece «Εφαρμογή της Κυκλικής Οικονομίας στην Ελλάδα», το οποίο συντονίζει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας σε συνεργασία με 18 εταίρους και  συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και από το Πράσινο Ταμείο.

Oι πλέον ενημερωμένοι

Από τους παραγωγικούς ‐ κλαδικούς φορείς, όπως ήταν αναμενόμενο, οι πλέον ενημερωμένοι ήταν ο κλάδος ανακύκλωσης – ανάκτησης και ο βιομηχανικός κλάδος, ενώ για την πλειονότητα των συμμετεχόντων φορέων του αγροτικού, τουριστικού   και   κατασκευαστικού κλάδου προκύπτει ότι οι γνώσεις τους για την κυκλική οικονομία έχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης. Ως γενική διαπίστωση, το επίπεδο ενημέρωσης  των μεμονωμένων επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα ήταν κατά κανόνα μικρότερο από αυτό που καταγράφεται για τους συλλογικούς φορείς.

Για τις άλλες επιμέρους κατηγορίες φορέων, σημαντικό ποσοστό χαμηλής ή πολύ χαμηλής ενημέρωσης διαφαίνεται για τους συμμετέχοντες των φορέων αποχέτευσης. Ανάγκη ενίσχυσης της πληροφόρησής  τους σχετικά με την κυκλική οικονομία διαφαίνεται ότι έχουν περισσότερο οι δήμοι, οι Περιφέρειες και οι αναπτυξιακές εταιρείες. Αντίθετα, οι επιστημονικοί και  ερευνητικοί φορείς εμφανίζουν ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό ενημέρωσης, σχετικά μεγαλύτερο από εκείνο των φορέων εκπαίδευσης.

Οι σημαντικότερες αδυναμίες

Γενικότερα, σύμφωνα με τις απαντήσεις των συμμετεχόντων στην έρευνα, τα διοικητικά εμπόδια και η καταναλωτική συμπεριφορά θεωρούνται οι πλέον σημαντικές αδυναμίες για τη μετάβαση της χώρας προς μια κυκλική οικονομία. Άλλα σημαντικά ζητήματα που αναφέρονται είναι τα οικονομικά και νομοθετικά εμπόδια, αλλά και οι δυσκολίες στη χωροθέτηση των απαραίτητων υποδομών.

Στις κύριες προτεραιότητες για την προώθηση της κυκλικής οικονομίας επισημαίνονται η διαμόρφωση αναπτυξιακής στρατηγικής που προωθεί επενδύσεις και η αύξηση των διαθέσιμων οικονομικών πόρων καθώς και η παροχή κινήτρων για τον επανασχεδιασμό προϊόντων στο πνεύμα της κυκλικής οικονομίας. Άλλες βασικές προτεραιότητες για τους φορείς είναι η διαμόρφωση επιχειρησιακού σχεδίου   για τομείς προτεραιότητας, η εφαρμογή κριτηρίων   στη χρηματοδότηση έργων, οι στοχευμένες εκστρατείες ευαισθητοποίησης, αλλά και η ενίσχυση της αγοράς επανάχρησης, ανακύκλωσης και ανάκτησης υλικών.

Ο πρωταρχικός στόχος

Πρωταρχικός στόχος της κυκλικής οικονομίας είναι η μείωση της χρήσης φυσικών πόρων και της παραγωγής αποβλήτων, η αποσύνδεση της οικονομικής ανάπτυξης από τη χρήση των πόρων και η μετάβαση από το γραμμικό στο κυκλικό μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης. Επιπλέον, σε συνδυασμό με τον απώτερο στόχο μιας οικονομίας κλιματικά ουδέτερης με μηδενική ρύπανση και χωρίς αποκλεισμούς, βάσει της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η κυκλική οικονομία έχει κεντρικό ρόλο στη  μείωση του συνολικού περιβαλλοντικού αποτυπώματος της παραγωγής και της κατανάλωσης.

Έναν από τους βασικούς άξονες εφαρμογής της κυκλικής οικονομίας  αποτελεί ο τομέας των αποβλήτων. Άλλωστε και το νέο σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κυκλική Οικονομία έχει ως σύνθημα «Λιγότερα απόβλητα, μεγαλύτερη αξία» και επικεντρώνεται   στην αποσύνδεση της παραγωγής αποβλήτων από την οικονομική ανάπτυξη, στην πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων και στην ανάπτυξη της αγοράς δευτερογενών πρώτων υλών για να επιτευχθεί η κυκλική χρήση υλικών.