Φρανς Τίμερμανς – «Αν η πράσινη μετάβαση δεν είναι δίκαιη, δεν θα υλοποιηθεί»

Ο Φρανς Τίμερμανς είναι ένας άνθρωπος σε αποστολή – και αυτή δεν είναι άλλη από την όσο το δυνατόν ταχύτερη προώθηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας που θα καταστήσει την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) την πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρο στον κόσμο μέχρι το 2050. Ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όμως δεν είναι απλά ένας τεχνοκράτης, αλλά και «ζώον πολιτικόν». Οπως λοιπόν εκμυστηρεύεται στην αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο «Βήμα της Κυριακής», το μυστικό της «πράσινης μετάβασης» κρύβεται στο στοιχείο της δικαιοσύνης. «Αν η πράσινη μετάβαση δεν είναι δίκαιη, απλά δεν θα υλοποιηθεί» τονίζει ο ολλανδός (σοσιαλδημοκράτης) πολιτικός και παρ’ ολίγον πρόεδρος της Κομισιόν.

Ο κ. Τίμερμανς επισημαίνει ακόμη, κληθείς να σχολιάσει τα αποτελέσματα της Συνόδου COP26 για το Κλίμα στη Γλασκώβη, ότι «η κλιματική κρίση δεν θα λυθεί μονομιάς ή σε μία μόνο διάσκεψη» και απαιτείται τόσο φιλοδοξία όσο και ρεαλισμός στην επίτευξη των στόχων. Αναφορικά με την τρέχουσα ενεργειακή κρίση και τις υψηλές τιμές, αρνείται την ευθύνη του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Ρύπων (ETS), μιλάει για ύπαρξη μιας «τέλειας καταιγίδας» στην αγορά αερίου, ενώ τονίζει: «Αν είχαμε την Πράσινη Συμφωνία πέντε χρόνια νωρίτερα, δεν θα βρισκόμασταν στη σημερινή κατάσταση».

Κύριε αντιπρόεδρε, η ΕΕ στοχεύει να αλλάξει θεμελιωδώς το οικονομικό της μοντέλο, μετατρεπόμενη στην πρώτη κλιματικά ουδέτερη οικονομία μέχρι το 2050. Αυτό ηχεί όχι μόνο ως ένα μεγάλο κοινωνικό και οικονομικό, αλλά και κομβικό γεωπολιτικό πείραμα. Είστε πεπεισμένος ότι οι ευρωπαίοι πολίτες είναι έτοιμοι για τόσο μεγάλη αλλαγή ή υπάρχει ο κίνδυνος να κινούμαστε πολύ γρήγορα; Θα αποδειχθεί η ΕΕ έτοιμη να εμφανιστεί ανταγωνιστική στην «πράσινη γεωπολιτική»;

«Η κρίση του κλίματος και της βιοποικιλότητας θέτουν την ανθρωπότητα ενώπιον μιας τεράστιας πρόκλησης. Απαιτείται θεμελιώδης μετασχηματισμός για να ξεπεραστεί αυτή η πρόκληση. Σκεφτείτε το: για δύο αιώνες είχαμε οικοδομήσει τον πλούτο μας στην πλάτη του κλίματος. Και τώρα πρέπει να αναστρέψουμε αυτό το γεγονός μέσα σε λίγες μόλις δεκαετίες. Πρόκειται για μια μετάβαση που θα οδηγήσει σε ένα καλύτερο και υγιέστερο μέλλον. Αυτό είναι δυνατό, αλλά είναι επίσης πολύ απαραίτητο. Δείτε απλά τις τρομακτικές επιπτώσεις ακραίων καιρικών φαινομένων την εφετινή χρονιά. Υπό αυτή την έννοια, η μετάβαση δεν μπορεί να προχωρήσει πολύ γρήγορα. Η κλιματική αλλαγή παραμένει ψηλά στις ανησυχίες των πολιτών μας. Αλλά η μετάβαση είναι από μόνη της δύσκολη. Πολλοί πολίτες ανησυχούν για τις δουλειές τους και το μέλλον τους. Αυτό είναι απολύτως κατανοητό: όταν ανησυχείς για να βγάλεις τον μήνα, το τέλος του κόσμου δεν είναι η ανησυχία σου. Για αυτόν τον λόγο δίνουμε τόσο μεγάλη σημασία στη δίκαιη μετάβαση. Αν η πράσινη μετάβαση δεν είναι δίκαιη, απλά δεν θα υλοποιηθεί. Αν επιτύχουμε μια δίκαιη μετάβαση, θα είμαστε έτοιμοι για τον ανταγωνισμό. Και αυτό επειδή ολόκληρος ο κόσμος κινείται στη δική μας κατεύθυνση: μια βιώσιμη, κυκλική οικονομία. Ηδη οι ευρωπαϊκές εταιρείες βρίσκονται μπροστά σε πολλούς τομείς – στο υδρογόνο, στην εξωχώρια (offshore) αιολική ενέργεια κ.ά. Αν είμαστε ανάμεσα στους πρώτους που θα αλλάξουν και αν το πράξουμε με τρόπο που θα επιτρέψει σε όλους να είναι μέρος της νέας οικονομίας, θα δρέψουμε επίσης τα οφέλη».

Σας ανησυχεί ότι αυτός ο ταχύς μετασχηματισμός θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρή κοινωνική αναταραχή καθώς ορισμένοι τομείς της οικονομίας που σχετίζονται με τα ορυκτά καύσιμα θα πληγούν δριμύτατα, η ανεργία μπορεί να αυξηθεί και τελικά το κόστος του μετασχηματισμού να μεταφερθεί στους πολίτες; Θα είναι επαρκή το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και το Ταμείο για το Κοινωνικό Κλίμα ώστε να απαλύνουν τις συνέπειες ή θα χρειαστούν και άλλες πρωτοβουλίες;

«Για να «πρασινίσουμε» την οικονομία μας, πρέπει να επιβάλουμε μια τιμή στη ρύπανση. Πρέπει όμως να το πράξουμε με δίκαιο τρόπο και να καταδείξουμε στους πολίτες μας ότι η ΕΕ και οι εθνικές κυβερνήσεις είναι έτοιμες να βοηθήσουν τους ανθρώπους και τις περιφέρειες που βρίσκονται σε δυσκολότερο σημείο εκκίνησης. Οφείλουμε όμως να είμαστε και έντιμοι: υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να πληρώσουν περισσότερο, που έχουν τη δυνατότητα να κάνουν τις αναγκαίες επενδύσεις μόνοι τους, είτε πρόκειται για την ανακαίνιση του σπιτιού ή για την προμήθεια ηλεκτρικού αυτοκινήτου. Είναι οι άνθρωποι που δεν έχουν τη δυνατότητα, που ζουν σε περιοχές όπου όντως οι θέσεις εργασίας μπορεί να εξαφανιστούν και στις οποίες νέες οικονομικές δραστηριότητες θα χρειαστεί να αναπτυχθούν, οι οποίοι έχουν ανάγκη τη βοήθειά μας. Το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και το Ταμείο για το Κοινωνικό Κλίμα θα πρέπει να παράσχουν από κοινού περισσότερα από 90 δισεκατομμύρια ευρώ για αυτή τη στήριξη. Δεν είναι όμως μόνο θέμα χρημάτων. Ο τρόπος σχεδιασμού των πολιτικών μας έχει εξίσου σημασία. Αυτός είναι ο λόγος που στις πρόσφατες προτάσεις μας για την ανακαίνιση κτιρίων ζητούμε πρώτα την αναβάθμιση των χειρότερων εξ αυτών. Η ενεργειακή φτώχεια είναι συνήθως υψηλότερη σε αυτά τα κτίρια. Βρίσκονται εξαρχής σε κακή κατάσταση και όταν η θέρμανση… εξαφανίζεται μέσα από απλά τζάμια ή κάτω από τις πόρτες, τότε προφανώς και ο λογαριασμός του ρεύματος είναι υψηλός. Η ανακαίνιση αυτών των κατοικιών θα βοηθήσει να μπει τέλος στην επιδότηση των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος. Στα κτίρια που βρίσκονται στη χειρότερη κατάσταση αυτές οι επιδοτήσεις είναι ουσιαστικά σαν να πετάς χρήματα από το παράθυρο».

Παρακολουθήσατε πολύ στενά τις εργασίες της πρόσφατης Συνόδου για το Κλίμα (COP26) στη Γλασκώβη. Είστε ικανοποιημένος από την έκβασή της; Θα μπορούσαν να είχαν επιτευχθεί περισσότερα ή ορισμένα κράτη εξακολουθούν να μη συλλαμβάνουν την πρόκληση που αντιμετωπίζει ο πλανήτης μας; Δεν είναι απολύτως απαραίτητη η διεθνής συνεργασία ΕΕ, ΗΠΑ, Κίνας αν θέλουμε να τον προστατεύσουμε;

«Ναι, πιστεύω ότι η COP26 πέτυχε πολλά. Εχουμε μια παγκόσμια συναίνεση στον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής κατά 1,5 βαθμό Κελσίου σε ό,τι αφορά τη θερμοκρασία του πλανήτη. Πριν από τη Γλασκώβη το σύνθημα ήταν «κάτω από 2 βαθμούς», με ορισμένες χώρες να αμφισβητούν ακόμη και αυτό. Και επειδή ολοκληρώσαμε το επονομαζόμενο «Εγχειρίδιο Κανόνων» (Rulebook), μπορούμε πλέον να εφαρμόσουμε τη Συμφωνία του Παρισιού. Συμφωνήσαμε επίσης να περιορίσουμε, σε φάσεις, τις επιδοτήσεις άνθρακα και ορυκτών καυσίμων. Υπήρξε μια κριτική για την αλλαγή του λεκτικού που ήταν απαραίτητη εδώ, αλλά το σήμα παραμένει το ίδιο: η εποχή του άνθρακα τελειώνει. Υπήρξαν φυσικά τομείς στους οποίους η ΕΕ θα ήθελε να ήμασταν πιο φιλόδοξοι. Πρέπει όμως να είμαστε και ρεαλιστές. Η κλιματική κρίση δεν θα λυθεί μονομιάς ή σε μία μόνο διάσκεψη. Κάθε χώρα αναγνωρίζει την πρόκληση που αντιμετωπίζουμε. Η συζήτηση είναι πώς μπορούμε να φτάσουμε στον στόχο, οι προσπάθειες και η στήριξη που παρέχουμε στους πιο ευάλωτους. Τώρα θα πιέσουμε εκείνες τις χώρες που τα κλιματικά τους σχέδια δεν ευθυγραμμίζονται με τον στόχο του «1,5 βαθμού» ώστε να τα αναθεωρήσουν. Τα σχέδια της ΕΕ κινούνται εντός στόχου και εφόσον υιοθετήσουμε τη νομοθεσία που σχετίζεται με το «Fit for 55″ πριν από την COP του επόμενου έτους, θα αυξήσουμε την πίεση στους υπόλοιπους να προχωρήσουν σε μεγαλύτερες μειώσεις ρύπων αυτή τη δεκαετία. Οι προσπάθειες των υπόλοιπων μελών του G20 θα είναι πραγματικά σημαντικές. Η Κίνα παράγει περίπου το 27% των παγκόσμιων εκπομπών και οι ΗΠΑ το 15%. Συνεργαζόμαστε μαζί τους και επιτυχώς. Νομίζω η COP26 έδειξε ότι το κλίμα υπερβαίνει άλλες πολιτικές διαφορές».

Εχετε εκτενώς μιλήσει για τη σημασία και την επιτυχία του ETS, που αναμένεται να επεκταθεί βάσει των προβλέψεων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Ωστόσο, έχει υπάρξει κριτική για το πώς δουλεύει, ιδιαίτερα από τη στιγμή που η τιμή του άνθρακα έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Πώς απαντάτε σε αυτή την κριτική; Θα έπρεπε να κατηγορηθεί το ETS για την πρόσφατη εκτόξευση των τιμών ενέργειας; Τι συμβουλή θα δίνατε στα κράτη-μέλη;

«Οι τιμές της ενέργειας είναι υψηλές εξαιτίας της υψηλής τιμής του αερίου. Δεν προκαλείται από τις τιμές του ETS. Η αγορά αερίου αντιμετωπίζει αυτό που ορισμένοι έχουν ονομάσει «τέλεια καταιγίδα»: πολύ υψηλή ζήτηση εξαιτίας της παγκόσμιας οικονομικής ανάκαμψης, σε συνδυασμό με καθυστερημένη συντήρηση εξαιτίας της πανδημίας, τεχνικά προβλήματα με άλλα κοιτάσματα αερίου, μη ευνοϊκός καιρός, χαμηλότερα αποθέματα έπειτα από έναν σχετικά κρύο χειμώνα κ.ά. Είναι αλήθεια ότι η τιμή του άνθρακα βρίσκεται επίσης ψηλά. Φυσικά, αυτό έχει μια επίδραση, αλλά είναι περιορισμένη: η επίδραση των υψηλών τιμών του αερίου είναι οκτώ φορές υψηλότερη. Επιπλέον, επειδή η τιμή στο ETS είναι υψηλή, αυτό αποφέρει πολλά πρόσθετα κέρδη στα κράτη-μέλη. Για το 2021 είναι ουσιαστικά τα διπλάσια σε σχέση με το προηγούμενο έτος, κάτι που μόνο για την Ελλάδα αντιστοιχεί σε περίπου ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Βραχυπρόθεσμα, έχουμε παράσχει μια εργαλειοθήκη με επιλογές για την υποστήριξη των καταναλωτών και των μικρών επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν αυτά τα υψηλά κόστη, όπως έναν χαμηλότερο συντελεστή ΦΠΑ. Μακροπρόθεσμα, η λύση είναι να καταβάλουμε περισσότερες προσπάθειες για τη μετάβασή μας στην ανανεώσιμη ενέργεια. Με περισσότερη ανανεώσιμη ενέργεια θα εξαρτιόμαστε όλο και λιγότερο από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων και θα προστατευόμαστε καλύτερα έναντι παγκοσμίων σοκ όπως το σημερινό. Πραγματικά, αν είχαμε την Πράσινη Συμφωνία πέντε χρόνια νωρίτερα, δεν θα βρισκόμασταν στη σημερινή κατάσταση».

Το ζήτημα της «πράσινης ταξινομίας» έχει εσχάτως αποδειχθεί διχαστικό. Οι διαφωνίες επικεντρώνονται κυρίως στη συμπερίληψη της πυρηνικής ενέργειας και του φυσικού αερίου στον κατάλογο. Ανακύπτουν εδώ ορισμένα ερωτήματα. Σε σχέση με την πυρηνική ενέργεια, πρέπει να συμπεριληφθεί κατά την άποψή σας ή όχι; Αναφορικά με το φυσικό αέριο, θεωρείται «μεταβατικό καύσιμο» και έρευνες επισημαίνουν τη σημασία του μέχρι η ανανεώσιμη ενέργεια να κυριαρχήσει. Πρέπει τα έργα φυσικού αερίου να ενταχθούν στις «πράσινες επενδύσεις» ή όχι;

«Η ταξινομία είναι ένα χρηματοοικονομικό εργαλείο για την παροχή διαφάνειας σε επενδυτές και πελάτες με αποταμιευτικούς λογαριασμούς οι οποίοι θέλουν τα χρήματά τους να χρησιμοποιηθούν για περιβαλλοντικούς σκοπούς. Σήμερα, υπάρχουν δύο εκκρεμή ερωτήματα: πώς θα κατηγοριοποιήσουμε τις επενδύσεις σε φυσικό αέριο και πυρηνική ενέργεια. Υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον για αυτό το ζήτημα και μεγάλη συζήτηση. Σε ό,τι αφορά την πυρηνική ενέργεια, υπάρχουν αποκλίνουσες απόψεις εντός της ΕΕ, με ορισμένα κράτη-μέλη να είναι σφόδρα αντίθετα και άλλα, τα οποία χρησιμοποιούν πυρηνική ενέργεια, να είναι υπέρ της χρήσης της. Η πυρηνική ενέργεια έχει το μεγάλο πλεονέκτημα ότι δεν παράγει εκπομπές, αλλά υπάρχουν και μειονεκτήματα, συμπεριλαμβανομένων των πυρηνικών αποβλήτων και του σχετικά υψηλού κόστους – ιδιαίτερα σε σύγκριση με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Κάθε κράτος-μέλος πρέπει να κάνει την επιλογή του σε αυτό το ζήτημα, και όταν χρησιμοποιείται η πυρηνική ενέργεια, η Επιτροπή θα συνδράμει στη διασφάλιση ότι χρησιμοποιείται με ασφάλεια. Σε σχέση με το αέριο, υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες αυτό είναι απαραίτητο, π.χ. για τη μετάβαση από τον άνθρακα. Επομένως, για την ταξινομία το ερώτημα είναι πώς θα διασφαλίσουμε ότι καλύπτει μόνο εκείνες τις επενδύσεις που αποτελούν κομμάτι μιας μετάβασης σε μια βιώσιμη οικονομία. Αυτό είναι κάτι επί του οποίου εργάζεται η Κομισιόν. Και παρά τη συνεχιζόμενη συζήτηση, ας μην ξεχνάμε ότι έχουμε ήδη πλήρως υιοθετήσει μια ταξινομία για το κλίμα. Καλύπτει τις οικονομικές δραστηριότητες περίπου του 40% των καταχωρισμένων εταιρειών, σε τομείς όπως η μεταποίηση, η οικοδομή, οι μεταφορές και η ενέργεια. Μαζί αυτοί οι τομείς αντιστοιχούν περίπου στο 80% των εκπομπών του αερίου του θερμοκηπίου που παράγονται, άμεσα, στην Ευρώπη».

Υπάρχει φυσικό αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο που θα μπορούσε να είναι χρήσιμο είτε απλά ως… αέριο είτε ως παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας – και η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι διαμετακομιστικός κόμβος και για τα δύο. Εναλλακτικά, υπάρχει το ρωσικό αέριο και είμαι βέβαιος ότι γνωρίζετε την ιστορία γύρω από τον αγωγό Nord Stream II. Αλήθεια, πώς συνδέεται με τα παραπάνω το πρόσφατο νομοθετικό πακέτο που παρουσιάσατε για το υδρογόνο και το αέριο χωρίς άνθρακα (decarbonized gas);

«Το αέριο θα συνεχίζει να διαδραματίζει έναν σημαντικό ρόλο στο ενεργειακό μείγμα της ΕΕ σε αυτή τη συγκυρία, ειδικότερα σε ορισμένα κράτη-μέλη. Στην Ελλάδα, το αέριο είναι μέρος του οράματος για μια ταχεία απεξάρτηση από τις λιγνιτικές μονάδες. Πρέπει να συνεχίσουμε τη διαφοροποίηση των προμηθειών αερίου και να αυξήσουμε τη δυνατότητα των διασυνδετήριων αγωγών, καθώς δεν μπορούμε να εξαρτιόμαστε από έναν μοναδικό προμηθευτή και η βελτίωση των διασυνδέσεων μπορεί να καταστήσει πιο ευέλικτη την αγορά ενέργειας. Ωστόσο, καθώς προχωρούμε προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, θα αποχαιρετήσουμε τα ορυκτά καύσιμα. Αυτά είναι θετικά νέα για την ευρωπαϊκή οικονομία, καθώς οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτελούν επενδύσεις στην οικονομία μας. Πρέπει επίσης να βρούμε καθαρά αέρια που θα αντικαταστήσουν αυτά των ορυκτών καυσίμων. Οι πρόσφατες προτάσεις μας για το υδρογόνο και το αέριο χωρίς άνθρακα προετοιμάζουν την ευρωπαϊκή αγορά για το μέλλον. Οι προτάσεις διασφαλίζουν ότι ο ρόλος του φυσικού αερίου στο ενεργειακό μας σύστημα μειώνεται και πιο “πράσινες” επιλογές, όπως το ανανεώσιμο υδρογόνο, το βιομεθάνιο, το βιοαέριο και τα συνθετικά αέρια (e-gases), θα αυξηθούν. Για την Ελλάδα, θα είναι κρίσιμο να επενδύσει έγκαιρα σε υποδομές και να είναι έτοιμη για ένα μέλλον χωρίς άνθρακα, π.χ. εξετάζοντας τον σχεδιασμό υποδομής φυσικού αερίου με τρόπο που αργότερα θα μπορεί να μεταφέρει υδρογόνο».

Στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία περιλαμβάνεται ο Διασυνοριακός Μηχανισμός Προσαρμογής Ανθρακα (Carbon Border Adjustment Mechanism – CBAM). Πώς θα λειτουργήσει για επιχειρήσεις εκτός ΕΕ; Ανησυχείτε μήπως αυτό εγείρει αντιδράσεις σε τρίτες χώρες;
«Οταν εργαζόμασταν επί της πρότασής μας, είχαμε πολλά ερωτήματα από τρίτες χώρες και εξακολουθώ να δέχομαι ερωτήσεις για αυτήν όπου πηγαίνω. Αλλά η λογική πίσω από την πρόταση είναι απλή: οι προσπάθειές μας για μείωση των εκπομπών στην Ευρώπη δεν μπορούν να σπρώξουν την παραγωγή αγαθών με τεχνολογία που παράγει διοξείδιο του άνθρακα πέραν των συνόρων μας. Αυτή η “διαρροή άνθρακα” δεν βοηθά κανέναν. Ο μηχανισμός που αναφέρατε διασφαλίζει ότι οποιαδήποτε τιμή καταβάλλεται για το διοξείδιο του άνθρακα που βρίσκεται ενσωματωμένη στα ευρωπαϊκά προϊόντα θα ισχύει και για τα προϊόντα που εισάγονται στην ΕΕ. Αν υπάρχει τιμή άνθρακα στην άλλη χώρα, αυτή θα αφαιρείται πλήρως. Εστιάζουμε κατ’ αρχήν σε πέντε τομείς όπου ο κίνδυνος “διαρροής άνθρακα” είναι υψηλότερος, πιο συγκεκριμένα στην τσιμεντοβιομηχανία, στη χαλυβουργία, στο αλουμίνιο, στα λιπάσματα και στην ηλεκτρική ενέργεια. Ο μηχανισμός θα εφαρμοστεί σταδιακά. Εξετάζοντας την επίπτωση σε τρίτες χώρες, ο CBAM έχει ήδη αποτέλεσμα. Οταν η Τουρκία επικύρωσε τη Συμφωνία του Παρισιού νωρίτερα εφέτος, κατέστη σαφές ότι ο μηχανισμός αυτός ήταν ένας σημαντικός λόγος που το έπραξε. Επομένως, ακόμη και αν ακόμη δεν έχει καταστεί επιχειρησιακός, ο CBAM ήδη ωθεί άλλες χώρες “να πρασινίσουν” τις οικονομίες τους».

Καθώς έχει ξεκινήσει η συζήτηση για την πιθανή τροποποίηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης στη μετα-πανδημική εποχή, θα υποστηρίζατε ιδέες όπως η εξαίρεση επενδύσεων σε «πράσινες τεχνολογίες και καινοτομία» από τους κανόνες για το δημοσιονομικό έλλειμμα και το χρέος;
«Πριν από μερικές εβδομάδες επανεκκινήσαμε τον δημόσιο διάλογο για το μελλοντικό πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρώπης. Πολίτες, οργανισμοί και δημόσιες αρχές έχουν όλοι προσκληθεί να συνεισφέρουν και να μοιραστούν τις απόψεις τους μέχρι το τέλος του έτους. Επειτα, η Επιτροπή θα εξετάσει όλες τις ιδέες που εκφράστηκαν και θα καταθέσει μια πρόταση για τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε. Δεν είμαστε εκεί ακόμη και δεν μπορώ να προδικάσω το αποτέλεσμα αυτών των εσωτερικών διεργασιών. Φυσικά, αυτή η διαβούλευση λαμβάνει χώρα με δεδομένο ότι έχουμε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και η δουλειά μας είναι να κάνουμε την Ευρώπη την πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρο. Εχουμε ανάγκη να διασφαλίσουμε ότι η μελλοντική μας ανάπτυξη θα είναι τόσο βιώσιμη όσο και διατηρήσιμη. Ο δημόσιος διάλογος θα περιλαμβάνει βεβαίως τη συζήτηση για το πώς η δημοσιονομική επιτήρηση μπορεί να διασφαλίσει αυτή την ανάπτυξη».

Το πακέτο Next Generation EU έχει χαρακτηριστεί ως παράγοντας αλλαγής (game changer) για όλη την Ευρώπη. Ωστόσο η σύνδεση μεταξύ της αποδέσμευσης των κονδυλίων με τον σεβασμό του κράτους δικαίου έχει αποδειχθεί μια πρόκληση. Ανησυχείτε μήπως εκτροχιάσει το NextGenEU αν χώρες όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία επιμένουν στη σημερινή τους πορεία;
«Ο σκοπός του Next Generation EU είναι να βοηθήσει την ΕΕ να ξεπεράσει την οικονομική και κοινωνική επίπτωση της πανδημίας και να διασφαλίσει ότι θα εξέλθουμε αυτής ισχυρότεροι, πιο “πράσινοι” και πιο “ψηφιακοί”. Φορτώνουμε πολύ περισσότερο χρέος στους ώμους των επόμενων γενεών και πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι θα τους αφήσουμε μια υγιέστερη οικονομία με αρκετά καλές και σταθερές δουλειές. Αυτός είναι ο λόγος που ο Κανονισμός για το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας προβλέπει ότι κάθε εθνικό σχέδιο θα πρέπει να βοηθάει στην αντιμετώπιση ενός αριθμού προκλήσεων οι οποίες καταγράφονται στις συστάσεις ανά χώρα. Η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης είναι μια από τις συστάσεις που απευθύνονται στην Πολωνία. Ο Κανονισμός προβλέπει επίσης ότι πρέπει να υπάρχουν μέτρα σε εθνικό επίπεδο για την προστασία των χρηματοοικονομικών συμφερόντων της Ενωσης. Επομένως, είτε πρόκειται για την Ουγγαρία και την Πολωνία ή για άλλο κράτος-μέλος, όσο αυτές οι προκλήσεις δεν αντιμετωπίζονται ή δεν πληρούνται επαρκώς, η Κομισιόν δεν μπορεί να εγκρίνει το συγκεκριμένο εθνικό σχέδιο».

«Θα στηρίξουμε την ατζέντα της ελληνικής κυβέρνησης»

Η σημερινή ελληνική κυβέρνηση υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη ακολουθεί μια πολύ φιλόδοξη «πράσινη ατζέντα». Ποια είναι η άποψή σας για τις πολιτικές της Ελλάδας; Θα θέλατε να προσφέρετε κάποια συμβουλή στις ελληνικές αρχές;
«Η Ελλάδα έχει ήδη υποφέρει πολύ από το αποτέλεσμα της κλιματικής κρίσης. Πιστεύω ότι οι φρικτές πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού υπενθυμίζουν σε όλους μας πόσο άμεση είναι η απειλή της κλιματικής αλλαγής. Το νέο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, με επικεφαλής τον φίλο μου Χρήστο Στυλιανίδη, είναι μια έξυπνη απάντηση και αναμένω περισσότερες χώρες να ακολουθήσουν, αργά ή γρήγορα, αυτό το παράδειγμα. Δεν είναι όμως η δική μου θέση για να δώσω στον φίλο μου τον Χρήστο ή στις ελληνικές αρχές συμβουλές για τη δική τους “πράσινη” μετάβαση. Η φιλοδοξία που έχουν επιδείξει ο Πρωθυπουργός και η κυβέρνηση είναι πολύ καλοδεχούμενη και είμαστε έτοιμοι να στηρίξουμε αυτή τη φιλοδοξία όπου μπορούμε».

Η εξαίρεση από τους κανόνες για το έλλειμμα

{ERT}Καθώς έχει ξεκινήσει η συζήτηση για την πιθανή τροποποίηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης στη μεταπανδημική εποχή, θα υποστηρίζατε ιδέες όπως η εξαίρεση επενδύσεων σε «πράσινες τεχνολογίες και καινοτομία» από τους κανόνες για το δημοσιονομικό έλλειμμα και το χρέος;{ERT}
«Πριν από μερικές εβδομάδες επανεκκινήσαμε τον δημόσιο διάλογο για το μελλοντικό πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρώπης. Πολίτες, οργανισμοί και δημόσιες αρχές έχουν όλοι προσκληθεί να συνεισφέρουν και να μοιραστούν τις απόψεις τους μέχρι το τέλος του έτους. Επειτα, η Επιτροπή θα εξετάσει όλες τις ιδέες που εκφράστηκαν και θα καταθέσει μια πρόταση για τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε. Δεν είμαστε εκεί ακόμη και δεν μπορώ να προδικάσω το αποτέλεσμα αυτών των εσωτερικών διεργασιών. Φυσικά, αυτή η διαβούλευση λαμβάνει χώρα με δεδομένο ότι έχουμε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και η δουλειά μας είναι να κάνουμε την Ευρώπη την πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρο. Εχουμε ανάγκη να διασφαλίσουμε ότι η μελλοντική μας ανάπτυξη θα είναι τόσο βιώσιμη όσο και διατηρήσιμη. Ο δημόσιος διάλογος θα περιλαμβάνει βεβαίως τη συζήτηση για το πώς η δημοσιονομική επιτήρηση μπορεί να διασφαλίσει αυτή την ανάπτυξη».

Η πρόκληση της αποθήκευσης ανανεώσιμης ενέργειας

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και ο Ευρωπαϊκός Κλιματικός Νόμος θέτουν τεράστιους στόχους για τα επόμενα 30 χρόνια. Ποιες είναι, κατά την άποψή σας, οι κυριότερες προκλήσεις που πρέπει να απαντηθούν; Ορισμένοι θεωρούν ότι η αποθήκευση της ανανεώσιμης ενέργειας θα αποδειχθεί η δυσκολότερη. Συμφωνείτε με αυτή την εκτίμηση;
«Η κυριότερη πρόκληση είναι η διασφάλιση δίκαιης μετάβασης. Πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουμε την κρίση βιοποικιλότητας, καθώς η δραματική απώλεια ειδών επιδεινώνει την κλιματική κρίση και είναι εξίσου απειλητική για την επιβίωσή μας όπως και η ανθρωπότητα. Η ενεργειακή μετάβαση αποτελεί πιο εξειδικευμένη πρόκληση. Το 2030 είναι μόνο μερικά χρόνια μπροστά μας και ενώ η ανάπτυξη της ανανεώσιμης ενέργειας επιταχύνεται καθημερινά, πρέπει να προχωρήσουμε ταχύτερα. Θα είναι δύσκολο να προετοιμάσουμε έγκαιρα τα δίκτυά μας, αλλά και να βρούμε τους τεχνικούς που θα εγκαταστήσουν τις τουρμπίνες και τα ηλιακά πάνελ που χρειαζόμαστε. Η ανανεώσιμη ενέργεια είναι καλή για άμεση παροχή ηλεκτρισμού, αλλά για τη βαριά βιομηχανία και τις μεταφορές μεγάλων αποστάσεων θα χρειαστούμε υδρογόνο. Το υδρογόνο μπορεί να αποθηκεύσει ανανεώσιμη ενέργεια και να τη μεταφέρει σε μεγάλες αποστάσεις. Η σχετική τεχνολογία απογειώνεται και φαίνεται ότι ίσως ξεπεράσουμε τους στόχους που προτείναμε μόλις πέρυσι – 40 GW ανανεώσιμου υδρογόνου μέχρι το 2030. Εφέτος, το πρώτο “πράσινο” ατσάλι παράχθηκε χάρη στο υδρογόνο. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό να βλέπουμε όλο αυτό να αναπτύσσεται τόσο γρήγορα».