Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ – Η Κομισιόν ήταν ο πραγματικός υποστηρικτής της Ελλάδας

Δεν υπήρξε Plan B σε επίπεδο Eurogroup ούτε σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ως απόφαση που μπορούσε να εφαρμοστεί, αλλά σαν σχέδιο που είχαν φανταστεί ορισμένα κράτη δηλώνει ο τέως πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, για το περίφημο σχέδιο εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ το καλοκαίρι του 2015.

Ο λουξεμβούργιος πολιτικός, ο οποίος αντιστάθηκε σθεναρά στο ενδεχόμενο αυτό και έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο για την παραμονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη, παραδέχεται, όμως, στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» ένα μείζον λάθος του στα πρώτα χρόνια του ευρώ. Σήμερα στηρίζει τις απόψεις του αρμόδιου επιτρόπου Τζεντιλόνι για την αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων, εκτιμώντας ότι χρειάζονται πιο εξατομικευμένοι κανόνες για κάθε κράτος – μέλος.

Εχετε παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην πορεία του ευρώ. Στο Μάαστριχτ, ως ο πρώτος πρόεδρος του Eurogroup, αργότερα και πρόεδρος της Κομισιόν στα χρόνια της κρίσης. Τι δεν σχεδιάστηκε σωστά και φτάσαμε στην κρίση;

Οταν ήμουν πρόεδρος της διακυβερνητικής διάσκεψης το κύριό μας πρόβλημα ήταν να πείσουμε τους Γάλλους ότι η ΕΚΤ θα ήταν ανεξάρτητη, κάτι που επιτεύχθηκε. Σήμερα κανείς δεν θέτει σε αμφισβήτηση την ανεξαρτησία της ΕΚΤ. Ημουν από εκείνους που επέμεναν σε ισχυρότερο συντονισμό των οικονομικών πολιτικών της ευρωζώνης. Δεν έγινε με τον τρόπο που ήλπιζα. Οι Γερμανοί ήταν αντίθετοι.

Ετυχε η έλλειψη ισχυρότερου συντονισμού να αποδειχθεί μεγάλη αδυναμία στην αρχή της ΟΝΕ. Το 1991 υπήρχε η αίσθηση εντός των μελλοντικών κρατών – μελών της ευρωζώνης ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές θα απέρριπταν αμέσως όποια απομάκρυνση από τις αρχές που τίθεντο. Σωστά υπήρχε η σκέψη για το πώς αντιδρούν οι αγορές. Είδαμε πώς αντέδρασαν αργότερα λόγω του ελλείμματος και του υψηλού δημοσίου χρέους της Ελλάδας. Σήμερα το ευρώ είναι το δεύτερο αποθεματικό νόμισμα στον κόσμο, το 80% περίπου των Ευρωπαίων πιστεύει ότι το ευρώ ήταν αυτό που έπρεπε να γίνει.

Εντάχθηκε η Ελλάδα στην ευρωζώνη με ψευδή στοιχεία;

Δε νομίζω ότι ήταν έτσι. Δεν επιτίθεμαι στην Ελλάδα, αλλά στα εργαλεία που είχαμε στη διάθεσή μας για να το αποφύγουμε. Ημουν από αυτούς που υποστηρίξαμε τότε ότι τα κράτη – μέλη δεν πρέπει να επιτρέπουν στην Κομισιόν να εξετάζει τις εθνικές στατιστικές, διότι η Επιτροπή είχε ήδη αρκετές αρμοδιότητες. Ηταν μείζον λάθος και δεν θα συγχωρέσω ποτέ τον εαυτό μου.

Ποιες στιγμές της ευρωκρίσης θυμάστε εντονότερα;

Δεν είχαμε ποτέ κρίση του ευρώ. Αυτό που είχαμε ήταν κρίση δημοσίου χρέους σε ορισμένα κράτη – μέλη, και κυρίως στην Ελλάδα, η οποία ήταν και παραμένει η χώρα με τις χειρότερες επιδόσεις. Οταν κληθήκαμε να αντιδράσουμε σε επίπεδο Eurogroup, η Ελλάδα δεν έκανε ό,τι έπρεπε. Αργότερα, ακόμη και με τον Τσίπρα και σήμερα με τον Μητσοτάκη, η Ελλάδα αντιδρά σωστά στις απειλές που αντιμετωπίζει συνολικά η ευρωζώνη.

Προς το παρόν είμαι ικανοποιημένος με το τι κάνει και εφαρμόζει η Ελλάδα. Χάσαμε χρόνο στα χρόνια του Καραμανλή, παρότι προσπαθήσουμε να τον πείσουμε να εφαρμόσει τις δράσεις που του είχαν προταθεί.

Το δραματικό καλοκαίρι του 2015 ποια ήταν τα βασικά στοιχεία του γνωστού Plan B;

Δεν υπήρχε Plan B σε επίπεδο Eurogroup ούτε σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Κάποιες χώρες της ευρωζώνης προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος δεν ήταν με κανέναν τρόπο βιώσιμο, ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να αποκλειστεί σε προσωρινή βάση από την ευρωζώνη. Δεν πείστηκα ποτέ για κάτι τέτοιο. Πίστευα ότι μετά από μία, έστω και προσωρινή έξοδο, δεν θα υπήρχε επιστροφή και ότι άλλοι θα ακολουθούσαν στον ίδιο δρόμο. Υπερασπίστηκα σθεναρά την Ελλάδα, κυρίως το 2015 στη διάρκεια της κυβέρνησης Τσίπρα, να μην αποκλειστεί η Ελλάδα από την ευρωζώνη. Δεν ενέδωσα στην απλοϊκή θέση ότι έπρεπε να βγει η Ελλάδα από την ευρωζώνη για να προστατευθεί η ευρωζώνη. Ενα επιχείρημα που υποστήριζαν κάποια μέλη της γερμανικής κυβέρνησης, αλλά στάθηκα αποφασιστικά εναντίον.

Εχει ειπωθεί ότι υπήρχε Plan B.

Δεν υπήρχε Plan B ως απόφαση, που μπορούσε να εφαρμοστεί. Εκανα τα πάντα για να αποφύγω ένα Plan B, που είχαν φανταστεί ορισμένα κράτη, Γερμανία, Φιλανδία, Σλοβακία, Σλοβενία και Ολλανδία. Ποτέ δεν προώθησα τέτοια ιδέα, διότι πίστευα ότι θα ήταν το σημείο που η ευρωζώνη θα έμπαινε σε επικίνδυνα νερά. Και μετά όλες τις συζητήσεις που είχα με τον Τσίπρα και άλλους είχα πειστεί ότι με τον έναν ή τον άλλον τρόπο η Ελλάδα θα προσπαθούσε να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις που της επέβαλλε η ευρωζώνη. Αλλά ήταν δύσκολες ώρες. Είχα κληθεί από ορισμένους να βάλω τέλος στο ελληνικό ζήτημα, όπως έλεγαν. Δεν ενέδωσα ποτέ.

Μέχρι ποιον βαθμό θα προχωρήσει η αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων;

Η Κομισιόν θα παρουσιάσει τις προτάσεις της το καλοκαίρι. Το ΣΣΑ πρέπει να αναθεωρηθεί, κάτι που ξεκίνησε όταν ήμουν πρόεδρος στην Κομισιόν. Να απλοποιηθεί, διότι κανείς δεν γνωρίζει την επακριβή σημασία των κανόνων, που έχουν προστεθεί στην πάροδο του χρόνου. Ο αρμόδιος επίτροπος Τζεντιλόνι έχει δίκιο όταν λέει ότι πρέπει να έχουμε κάτω από μια ομπρέλα κοινών κανόνων σταθερότητας συστάσεις συγκεκριμένες σε κάθε κράτος – μέλος, διότι το σημείο εκκίνησης κυρίως μετά την πανδημία είναι διαφορετικό για κάθε χώρα. Χρειαζόμαστε γενικούς κανόνες, αλλά δεν έχει νόημα να έχουμε τους ίδιους κανόνες σε όλα τα κράτη – μέλη. Χρειάζεται να επικεντρωθούμε περισσότερο στις εθνικές πραγματικότητες. Εγινε κατά την προεδρία μου στην Κομισιόν με διάφορους τρόπους, αλλά πρέπει τώρα να θεσμοθετηθεί.

Τα ευρωομόλογα ήταν δική σας πρόταση. Εχει ωριμάσει η ιδέα σήμερα;

Πίστευα πάντα ότι χρειαζόμαστε ένα κοινό, πιο επικεντρωμένο εργαλείο αλληλεγγύης έναντι τρομερών γεγονότων, υπό την προϋπόθεση ότι οι κανόνες που έχουν συμφωνηθεί γίνονται σεβαστοί από όλους, κάτι που απέρριπταν Γερμανία, Ολλανδία και άλλοι. Η Γερμανία δεν ήταν ποτέ μόνη. Οι Ελληνες νομίζετε ότι ήταν η χώρα που έσπρωχνε την Ελλάδα στη γωνία. Υπήρχε μια πλειοψηφία κρατών στην ευρωζώνη και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που ήταν πιο απαιτητικά από την Ελλάδα, κάτι στο οποίο αντιστεκόμουν. Δεν γνώριζαν την πραγματική κατάσταση. Δεν γνώριζαν ότι ιδιαίτερα οι φτωχότερες τάξεις, και ήταν πολλοί, δεν μπορούσαν να αντέξουν τη βλακώδη, τυφλή λιτότητα. Η Κομισιόν κινούνταν κατά της πλειοψηφίας αυτής. Ηταν ο πραγματικός υποστηρικτής της Ελλάδας.