Παγκόσμια Τράπεζα – Χαμηλές πτήσεις για την παγκόσμια οικονομία το 2022 και 2023

Ό,τι ανεβαίνει… κατεβαίνει! Επομένως, μετά τη δυναμική ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας το 2021, η φετινή χρονιά θα φέρει και πάλι ανάσχεση εν μέσω «φρέσκων» απειλών για την πορεία της πανδημίας και των στελεχών της, παράλληλα με την αύξηση του πληθωρισμού, των χρεών και των ανισοτήτων. Αυτό επισημαίνει στην έκθεση της, Παγκόσμιες Οικονομικές Προοπτικές, η Παγκόσμια Τράπεζα.

Συγκεκριμένα, η παγκόσμια ανάπτυξη αναμένεται να κατεβάσει… ταχύτητα από το 5,5% πέρυσι στο 4,1% φέτος και τελικά στο 3,2% το 2023, καθώς τα επίπεδα ζήτησης θα υποχωρήσουν και τα δημοσιονομικά και νομισματικά μέτρα στήριξης θα περικοπούν. Στα επίπεδα αυτά η παγκόσμια ανάπτυξη αναθεωρήθηκε προς τα κάτω κατά 0,2% σε σχέση με την προηγούμενη έκθεση του διεθνούς οργανισμού, τον περασμένο Ιούνιο.

«Η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει ταυτόχρονα την Covid-19, τον πληθωρισμό και την αβεβαιότητα των πολιτικών, ενώ οι κυβερνητικές δαπάνες και οι νομισματικές πολιτικές κινούνται σε μη χαρτογραφημένα εδάφη. Ειδικά οι αυξανόμενες ανισότητες και οι προκλήσεις για την ασφάλεια είναι πολύ επιβαρυντικές για τις αναπτυσσόμενες χώρες» σχολίασε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Ντέιβιντ Μαλπάς.

Σύμφωνα με την έκθεση, η πανδημία διεύρυνε την παγκόσμια ανισότητα στα εισοδήματα, αντιστρέφοντας εν μέρει την πρόοδο που είχε επιτευχθεί τις προηγούμενες δύο δεκαετίες. Ταυτόχρονα διεύρυνε την ψαλίδα των ανισοτήτων σε όλες τις σφαίρες της ανθρώπινης δραστηριότητας, την πρόσβαση στα εμβόλια, την οικονομική ανάπτυξη, την πρόσβαση στην παιδεία και την υγεία, την πρόσβαση στην εργασία και στα επίπεδα των μισθών, την ισότητα των δύο φύλων και τα δικαιώματα των γυναικών. «Η τάση αυτή έχει (δυστυχώς) την πιθανότητα να αφήσει μακροχρόνιες πληγές» τονίζεται χαρακτηριστικά.

Σημειωτέον πως οι αναλυτές αναμένουν πλέον και τον «αδελφό» διεθνή οργανισμό του ΔΝΤ να προχωρήσει σε υποβάθμιση των οικονομικών εκτιμήσεων του για το 2022, κατά την αναθεωρημένη έκθεση που θα δημοσιεύσει στις 25 Ιανουαρίου.

Όλοι… κάτω

Στην έκθεση της, η Παγκόσμια Τράπεζα προχώρησε σε επί τα χείρω αναθέωρηση των εκτιμήσεων της για τις προοπτικές των κυριότερων οικονομικών δυνάμεων, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωζώνη και η Κίνα.

Συνολικά οι προηγμένες οικονομίες θα δουν τους ρυθμούς ανάπτυξης να υποχωρούν στο 3,8% από το 5% πέρυσι και έχουν να περιμένουν περαιτέρω πτώση στο 2,3% το 2023, παρά το γεγονός πως οι περισσότεροι επιμέρους δείκτες θα επιστρέψουν στα προ της πανδημίας επίπεδα.

Ειδικά για τις ΗΠΑ, η νέα πρόβλεψη της Τράπεζας μεταφράζεται σε διόρθωση ύψους 1,2%, ήτοι στο 5,6%, για το 2021 με την καθοδική τροχιά να συνεχίζεται φέτος στο 3,7% και το 2023 στο 2,6%.

Αντιστοίχως, για την Ευρωζώνη η προσγείωση αρχικά είναι κάπως πιο ήπια από το 5,2% φέτος στο 4,2% το 2022, όμως ακολουθεί μια βουτιά στο 2,1% το 2023.

Η Ιαπωνία, που ήταν από τις οικονομίες που δυσκολεύτηκε να αποτινάξει τις συνέπειες της πανδημίας με χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης μόλις 1,7% για το 2021, θα αρχίσει να παίρνει τα… πάνω της ανεβαίνοντας στο 2,9% το 2022, πριν υποχωρήσει ωστόσο και πάλι στο 1,2% το 2023.

Όσον αφορά την Κίνα, η Παγκόσμια Τράπεζα μειώνει ελαφρά κατά 0,5 μονάδες τις εκτιμήσεις της για τους τελικούς ρυθμούς ανάπτυξης του 2021, στο 8% και «βλέπει» ταυτόχρονα βουτιά στο 5,1% φέτος και στο 5,2% το 2023. Πρόκειται για ποσοστά εξαιρετικά χαμηλά για μια αναπτυσσόμενη αγορά όπως η κινεζική.

Στραπάτσο για την Τουρκία

Συνολικά οι αναδυόμενες οικονομίες θα βιώσουν μια δύσκολη χρονιά, με ρυθμούς ανάπτυξης που συνολικά θα υποχωρήσουν στο 4,6% το 2022 από το 6,3% το 2021 και θα διατηρηθούν στα χαμηλά και το επόμενο έτος, στο 4,4%. Πρόκειται για νούμερα αισθητά χαμηλότερα σε σχέση με τις προ της πανδημίας επιδόσεις.

Από τις μεγαλύτερες χαμένες μεταξύ των αναπτυσσόμενων αγορών θα είναι η Τουρκία με το αφήγημα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για την ισχυρή τουρκική οικονομία που… ζηλεύουν οι εχθροί της πλήττοντας εσκεμμένα την λίρα να καταρρέει.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα η τουρκική οικονομία διέγραψε μια εξαιρετική χρονιά το 2021 με ρυθμούς ανάπτυξης στο 9,5%, αλλά θα βιώσει μια θεαματική βουτιά φέτος υποχωρώντας στο 2% και τελικά στο 3% το 2023. Στα επίπεδα αυτά για την επόμενη διετία μιλάμε για αναθεώρηση που ανέρχεται σε 2,5% και 1,5% για το 2022 και 2023 σε σχέση με τις εκτιμήσεις του περασμένου Ιουνίου.

Οι απειλές

Κατά την Παγκόσμια Τράπεζα η πανδημία και οι συνέπειες της προκάλεσαν σημαντική ζημιά κυρίως διευρύνοντας το χάσμα της ανάπτυξης και των κοινωνικών ανισοτήτων μεταξύ των προηγμένων και των αναπτυσσόμενων κρατών, αλλά πολλές φορές και στο εσωτερικό των ίδιων των κρατών αποτελώντας πηγές έντασης και αναταραχών.

Ειδικά για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, το ρίσκο της ανώμαλης προσγείωσης έχει αυξηθεί δεδομένων των περιορισμένων επιλογών που έχουν να διασφαλίσουν την απαραίτητη δημοσιονομική στήριξη και να αντισταθούν στις αυξημένες πληθωριστικές πιέσεις και τις αυξανόμενες χρηματοπιστωτικές αστάθειες.

Ο αυξημένος πληθωρισμός που κινήθηκε στα υψηλότερα επίπεδα από το 2008 στις προηγμένες οικονομίες και στο ανώτερο σημείο από το 2011 στις αναδυόμενες οικονομίες αποτελεί ένα σημείο κινδύνου. Πολλές οικονομίες οδηγούνται σε απόσυρση των μέτρων στήριξης για να τιθασεύσουν τις πληθωριστικές πιέσεις, χωρίς ωστόσο η ανάκαμψη τους να έχει ολοκληρωθεί. Έτσι, και η αύξηση των επιτοκίων μπορεί να επιφέρει επιπρόσθετο ρίσκο, το οποίο θα μπορούσε να υπονομεύσει περαιτέρω την οικονομική ανάκαμψη, ειδικά δε, αν οι ΗΠΑ και έτερες προηγμένες οικονομίες ξεκινήσουν να αυξάνουν τα επιτόκια τους τους επόμενους μήνες.

«Υπάρχει αξιοσημείωτη υποχώρηση μπροστά μας. Τα μέτρα στήριξης αποσύρονται και υπάρχει μια πλειάδα ρίσκων μπροστά μας» επεσήμανε ο Αϊχάν Κόσε, διευθυντής του Prospects group, της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Σύμφωνα με τον κ. Κόσε η ταχύτατη διασπορά της Όμικρον αποτελεί απόδειξη της συνεχιζόμενης διαταραχής που μπορεί να προκαλέσει η πανδημία, με την αναζωπύρωση των κρουσμάτων να αφαιρεί έως και 0,7 μονάδες από τις οικονομικές προβλέψεις.

Εκτόξευση των χρεών

Ιδιαίτερο κομμάτι στο μέτωπο των απειλών συνιστά η εκτόξευση των χρεών που μπορεί να λειτουργήσει σαν τροχοπέδη για την επίτευξη βιώσιμης ανάκαμψης κυρίως στις αναπτυσσόμενες οικονομίες.

H έκθεση προειδοποιεί πως ειδικά οι φτωχότερες χώρες μπορεί να χρειαστούν ταχύτερη ανακούφιση των χρεών τους από την G20, καθώς ένας αυξανόμενος αριθμός κρατών συνθλίβεται στις συμπληγάδες της χαμηλής ανάπτυξης και των υπέρογκων χρεών.

Η πανδημία και η ύφεση του 2020 άφησε σχεδόν τις μισές από τις φτωχότερες χώρες του πλανήτη να βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο στάσης πληρωμών.

Αντιστοίχως και στις αναδυόμενες οικονομίες ο όγκος των χρεών αυξήθηκε με τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης εδώ και τρεις δεκαετίες. Μάλιστα παρά τη βελτίωση των ρυθμών ανάπτυξης το κατά κεφαλήν εισόδημα παραμένει χαμηλά και σίγουρα κάτω από τα προ της πανδημίας επίπεδα.

Η πρωτοβουλία του G20, που ξεκίνησε το Νοέμβριο του 2020, για την πρόσκαιρη ανακούφιση των φτωχότερων κρατών στην αποπληρωμή των χρεών τους (παγώνοντας, αλλά δίχως να διαγράφουν τα χρέη) αποτέλεσε ένα βοήθημα, όμως αυτό δεν ήταν αρκετό. «Το πλαίσιο πρέπει να προσφέρει ταχύτερη ανακούφιση από τα χρέη και να είναι πιο αποτελεσματικό» επισημαίνει η έκθεση.

Εξάλλου, η διόγκωση των χρεών σημαίνει πως οι αγορές και οι θεσμοί συνολικά παραμένουν ευάλωτοι σε χρηματοπιστωτικούς κινδύνους, ειδικά αν οι χώρες βρίσκονται σε αδύναμη κατάσταση δημοσιονομικά για να αντιμετωπίσουν τους τριγμούς.

Η έκθεση στέκεται για παράδειγμα στην περίπτωση της Κίνας, όπου οι χρηματοπιστωτικοί τριγμοί θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν μια άτακτη αποδόμηση του κλάδου των ακινήτων, όπως έχουμε ήδη να συμβαίνει. Μια παρατεταμένη υποχώρηση στο κλάδο του real estate, θα μπορούσε να έχει πολλαπλές συνέπειες στην οικονομία μέσα από την πτώση των τιμών, τη μείωση του πλούτου των νοικοκυριών και την υποχώρηση των κρατικών εσόδων.