Από την πανδημία στη γρίπη; – Οι ελπίδες, οι υπερβολές, οι κίνδυνοι και οι αριθμοί

Τα τελευταία στοιχεία από τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι συγκλονιστικά: Το τελευταίο 24ωρο, περισσότεροι από 1,35 εκατομμύρια άνθρωποι διαγνώστηκαν θετικοί στην Covid-19, αριθμός που είναι μακράν ο μεγαλύτερος ο οποίος έχει ποτέ καταγραφεί σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου.

Ακόμη χειρότερα, ρεκόρ σημείωσε και ο αριθμός των Αμερικανών που νοσηλεύονται εξαιτίας της συγκεκριμένης νόσου ή διαπιστώνεται ότι είναι θετικοί μετά την εισαγωγή τους για άλλη αιτία – με τα πρωτεία να ανήκουν πλέον στους ανθρώπους με ηλικία κάτω των 60 ετών. Πλησίασε, συγκεκριμένα, τις 145.000, ενώ ο κυλιόμενος μέσος όρος των τελευταίων επτά ημερών να είναι σχεδόν διπλάσιος σε σύγκριση με τον αντίστοιχο πριν δύο εβδομάδες.

Προσοχή στις νοσηλείες

Σε αυτό το φόντο, ο κορυφαίος επιδημιολόγος των ΗΠΑ, Άντονι Φάουτσι, επανέλαβε ότι το βασικό κριτήριο για την πορεία της πανδημίας, αλλά και για τη σοβαρότητα της παραλλαγής «Όμικρον», δεν είναι τα νέα κρούσματα, αλλά οι εισαγωγές στα νοσοκομεία (φυσικά και οι θάνατοι). «Είναι πολύ πιο ασφαλές να επικεντρώνεται η προσοχή στις νοσηλείες», είπε χαρακτηριστικά.

Την ίδια στιγμή, δεκάδες νοσοκομεία σε πολλές πολιτείες έχουν φτάσει στα όριά τους, εξαιτίας και των ελλείψεων σε υγειονομικό προσωπικό, όπου επίσης υπάρχουν χιλιάδες κρούσματα τα οποία προκαλούν σημαντικά κενά. Ανάλογη εικόνα παρατηρείται δε και σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, όπου επίσης η «Όμικρον» επελαύνει.

Σχετικές αναφορές, για του λόγου το αληθές, υπάρχουν ήδη από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ολλανδία, την Ιταλία και την Ισπανία. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, μάλιστα, η κυβέρνηση της τελευταίας σχεδιάζει να επαναφέρει στην ενεργό υπηρεσία γιατρούς και νοσηλευτές που έχουν βγει στη σύνταξη προκειμένου να αποφύγει μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

Το «μοντέλο» της Ισπανίας

Η αλήθεια, πάντως, είναι ότι από τη Μαδρίτη έρχεται μία ακόμη είδηση που ενδέχεται να αποδειχθεί πιο σημαντική. Όπως γράφει η εφημερίδα el Pais, σε σχετικό ρεπορτάζ, οι αρχές της χώρας προετοιμάζονται ώστε «η Covid να αρχίσει να αντιμετωπίζεται με τρόπο ανάλογο της γρίπης: Χωρίς καταμέτρηση κάθε κρούσματος και χωρίς τη διενέργεια τεστ με το παραμικρό σύμπτωμα που θα εμφανίζεται».

Το ίδιο ρεπορτάζ αναφέρει πως η επεξεργασία για το σχέδιο αυτό, που θα επιφέρει ριζικές αλλαγές στα υγειονομικά πρωτόκολλα που ακολουθούνται την τελευταία διετία, έχει ξεκινήσει εδώ και αρκετούς μήνες και συγκεκριμένα από το καλοκαίρι του 2020 – προφανώς, με την ελπίδα ότι η έλευση των εμβολίων στα τέλη του έτους θα σήμαινε το τέλος της δοκιμασίας. Οι εξελίξεις, φυσικά, δεν επέτρεψαν την υλοποίησή του, ενώ η εμφάνιση της «Όμικρον» έδωσε μία ακόμη παράταση.

Παρ’ όλα αυτά, η συγκεκριμένη παραλλαγή κάνει αρκετούς επιστήμονες – όπως ο καθηγητής επιδημιολογίας και σύμβουλος της βρετανικής κυβέρνησης, Μάικ Τίλντσλεϊ – να κάνουν λόγο για φως στο τούνελ της πανδημίας.

«Η πρώτη αχτίδα ελπίδας»

«Δεν είμαστε ακόμη σε αυτό το σημείο, πιθανώς όμως η Όμικρον να αποτελεί την πρώτη αχτίδα ελπίδας, η οποία μας κάνει να υποθέσουμε πως μακροπρόθεσμα θα φτάσουμε εκεί», είπε στο ραδιόφωνο των Times, αναφερόμενος στο σενάριο μετατροπής της Covid σε ένα ενδημικό φαινόμενο», ενδεχομένως και μέσω της εμφάνισης μιας νέας και λιγότερο σοβαρής παραλλαγής.

Όσοι υποστηρίζουν αυτή την άποψη προβάλλουν τα στατιστικά στοιχεία, που δείχνουν πως παρά την «έκρηξη» των κρουσμάτων παγκοσμίως, η αναλογία της εμφάνισης σοβαρών επιπλοκών, που μπορούν να οδηγήσουν στα νοσοκομεία, τις ΜΕΘ ή και τον θάνατο, είναι σαφώς χαμηλότερη.

Ο Αντόλφο Γκαρθία-Σάστρε, διευθυντής του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Υγείας και Νέων Παθογόνων στο νοσοκομείο Mount Sinai της Νέας Υόρκης, εκτιμά ότι είναι απίθανο οι νέες μεταλλάξεις του Sars-Cov-2 να επιδεινώσουν τη σημερινή κατάσταση. «Η Όμικρον μοιάζει πιο προσαρμοσμένη στο να πλήττει το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα και όχι τους πνεύμονες (…) Δεδομένης δε της μεγάλης μεταδοτικότητάς της, υπάρχει μεγαλύτερο ποσοστό ανθρώπων με φυσική ή, στην περίπτωση των εμβολιασμένων, ενισχυμένη ανοσία», σημειώνει – υποστηρίζοντας, επίσης, ότι ο ιός φτάνει στο σημείο ισορροπίας που παρατηρήθηκε και στην περίπτωση της θανατηφόρου γρίπης του 1918 και σταδιακά θα αρχίσει η αποδρομή.

Ναι, αλλά η κορύφωση έρχεται…

Στο σημείο αυτό, ωστόσο, υπάρχουν πολλά και σημαντικά «αλλά». Ένα από αυτά έγκειται στο γεγονός ότι, με βάση τα μαθηματικά μοντέλα, η κορύφωση του νέου κύματος δεν έχει συντελεστεί ακόμη. Αυτό αναμένεται να γίνει μέσα στους επόμενους ένα-δύο μήνες (αναλόγως της χώρας και περιοχής), εκτινάσσοντας τα κρούσματα σε ακόμη υψηλότερο επίπεδο σε σύγκριση με τα σημερινά.

Έτσι, παρά τη φαινομενικά πιο «ήπια» μορφή του στελέχους που πλέον κυριαρχεί, αλλά και το σημαντικό ποσοστό των πλήρως εμβολιασμένων (και με ενισχυτική δόση) σε πολλές χώρες, είναι απολύτως βέβαιο ότι σε αυτό το διάστημα θα αυξηθούν οι νοσηλείες, τόσο σε απλές κλίνες όσο και σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, πιθανότατα δε και οι θάνατοι.

Το παράδειγμα της Ισπανίας, η οποία καταστρώνει τα προαναφερθέντα σχέδια, είναι αποκαλυπτικό: Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν πως ο αριθμός των ασθενών που νοσηλεύονται στις ΜΕΘ πλησιάζει το ρεκόρ του τέταρτου κύματος και μάλλον θα το καταρρίψει το επόμενο διάστημα.

Ανοσία δια της… βίας!

Υπό αυτό το πρίσμα, η σπουδή πολλών κυβερνήσεων να χαλαρώσουν τα περιοριστικά μέτρα και τις συνθήκες ασφαλείας, καθώς και να μειώσουν τις ημέρες της καραντίνας για τα διαπιστωμένα κρούσματα και τις επαφές τους μπορεί να χαρακτηριστεί ως εξαιρετικά παρακινδυνευμένη – έως και εγκληματική.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο ΠΟΥ συνεχίζει να επιμένει στην αναγκαιότητα διατήρησης του 14ημέρου, διαφωνώντας για μια ακόμη φορά με τις πολιτικές των κυβερνήσεων (όπως και στην περίπτωση των εμβολίων και της κατανομής τους). Άλλωστε, ο διεθνής οργανισμός – ο οποίος προέβλεψε πως η «Όμικρον» θα προσβάλει τον μισό πληθυσμό της Ευρώπης μέσα στις επόμενες 6-8 εβδομάδες – προειδοποίησε, δια στόματος της αξιωματούχου του για την Ευρώπη, Κάθριν Σμόλγουντ: «Υπάρχει ακόμη τεράστια αβεβαιότητα και ένας ιός ο οποίος εξελίσσεται γρήγορα, θέτοντας νέες προκλήσεις. Σίγουρα δεν βρισκόμαστε στο σημείο που μπορούμε να κάνουμε λόγο για ενδημικό φαινόμενο».

Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί, λοιπόν, έστω και με ένα βαθμό υπερβολής, ότι η πρώιμη αποδοχή του «τέλους» της πανδημίας υπαγορεύεται από συμφέροντα κυρίως οικονομικά και όχι από τα υγειονομικά δεδομένα. Υπό μία έννοια δε, αποτελεί μια συνειδητή επιτάχυνση της πορείας προς την «ανοσία της αγέλης», παρά το σαφώς υψηλότερο κόστος σε ανθρώπινες ζωές.

Η γρίπη και τα μεγάλα διλήμματα

Υπάρχει, όμως, μία ακόμη πλευρά η οποία χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Κι αυτή αποτυπώνεται στα όσα λέει στην el Pais ο Ιβάν Σανθ, επικεφαλής του Εθνικού Κέντρου Γρίπης στο Βαγιαδολίδ, ο οποίος προειδοποιεί ότι «η γρίπη δεν είναι αστείο πράγμα» και, κατά συνέπεια, δεν σημαίνει πως δεν θα υπάρχει πλέον κίνδυνος.

Ο ίδιος υπενθυμίζει, για του λόγου το αληθές, ότι την περίοδο 2017-’18, προ Covid δηλαδή, η γρίπη είχε προκαλέσει, άμεσα ή έμμεσα, περίπου 15.000 θανάτους. Με άλλα λόγια, 41 άνθρωποι πέθαιναν καθημερινά κατά μέσο όρο, από μία ασθένεια η οποία δεν έχει καθορίσει τις ζωές των ανθρώπων εδώ και ένα αιώνα, σε αντίθεση με τον νέο κορονοϊό.

Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Πρώτον, ότι οι κοινωνίες οφείλουν να αποφασίσουν με πόσες νοσηλείες και θανάτους είναι διατεθειμένες να κηρύξουν την επιστροφή τους στην «κανονικότητα». Και δεύτερον, εάν τα δημόσια συστήματα υγείας χρήζουν πιο μόνιμης και ουσιαστικής ενίσχυσης, μετά την εποχή της Covid.