Ο EastMed και οι «στρόφιγγες του κακού»

O ελληνικός ενθουσιασμός για την προοπτική κατασκευής του ΕastMed έχει υποστεί πολλές αυξομειώσεις. Αρχικά, το Ισραήλ έδειχνε επιφυλακτικό για μια τέτοια μεγάλων διαστάσεων και κόστους κατασκευή. Παρά τις αναταράξεις στις σχέσεις Τελ Αβίβ – Αγκυρας, η ισραηλινή πλευρά είχε τηρήσει επιφυλακτική στάση με την ελπίδα πως κάποια στιγμή θα επερχόταν εξομάλυνση των μεταξύ τους σχέσεων και, μάλιστα, με το ενδεχόμενο όδευσης του φυσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω Τουρκίας να μην απομακρύνεται από τον ορίζοντα. Ακολούθησε η υπέρ του αγωγού πρωτοβουλία του πρωθυπουργού Νετανιάχου χωρίς όμως να παύουν να δημοσιοποιούνται, από πλευράς Ισραήλ, αμφιβολίες για τη δυνατότητα ολοκλήρωσης της κατασκευής ενός αγωγού λίγο μικρότερου των 2.000 χλμ.

Στις αρχικές δυσκολίες προστέθηκαν οι ιταλικοί δισταγμοί και η αναμενόμενη τουρκική αντίδραση στο μεγάλης σημασίας αυτό έργο. Η Αγκυρα, όχι τόσο για λόγους ενεργειακούς αλλά την επέκταση και εδραίωση της παρουσίας της στην Ανατολική Μεσόγειο, συμπλήρωσε τα περί δικαιωμάτων της και δικαιωμάτων του κατοχικού ψευδοκράτους, με συμφωνία της με την Τρίπολη. Μια πρόκληση που, μεταξύ άλλων, σκοπό είχε την ακύρωση του ενδεχομένου να διέλθει από την προβαλλόμενη ως υφαλοκρηπίδα της ένας αγωγός που θα την κρατούσε εκτός μεσογειακού ενεργειακού νυμφώνος. Κίνηση που συνοδεύτηκε από ποικίλες απειλές προς ποικίλους αποδέκτες προκαλώντας αρνητικές για αυτήν αντιδράσεις στον δυτικό κόσμο.

Παρά ταύτα, το θέμα του ΕastMed παρέμενε στην επικαιρότητα και μάλιστα με δηλώσεις ενισχυτικές των ελληνικών προσδοκιών. Χαρακτηριστική η δήλωση του εδώ αμερικανού πρεσβευτή, τον Ιανουάριο του 2020 (Athens EnergyDialogues), περί στήριξης της Ουάσιγκτον στην τριμερή συνεργασία Ελλάδας – Κύπρου για την κατασκευή του μεσογειακού αγωγού. Ομως, δύο χρόνια μετά, οι ΗΠΑ ανακρούουν πρύμναν χαρακτηρίζοντας ως πρώτης προτεραιότητας τους διασυνδετήριους αγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ, Αιγύπτου και παίρνοντας αποστάσεις από τον Εast Med του οποίου αμφισβητούν τη συμβατότητα με τα προγράμματα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.

Στην εξέλιξη αυτή δεν αποκλείεται να παρεισφρέουν αφενός μεν συμφέροντα για την προώθηση αμερικανικού σχιστολιθικού αερίου αφετέρου δε η αβεβαιότητα από την απομάκρυνση της Τουρκίας από τη Δύση. Ομως, Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες καλό θα ήταν να επανεξετάσουν τη στάση τους έναντι ενός έργου που θα αποτελέσει εγγύηση για την εξυπηρέτηση των ευρωπαϊκών ενεργειακών αναγκών με την προσθήκη στην εκτίμηση αυτή της χρονικής διάρκειας της χρησιμότητάς του. Οι συμπράξεις Ρωσίας – Τουρκίας παραμένουν παράγοντες αρνητικοί για την υλοποίηση των δυτικών προσδοκιών επανόδου της Τουρκίας στο «μαντρί». Αλλά και αυτό αν γίνει, το οθωμανικό κεκτημένο της εποχής Ερντογάν δεν θα εγκαταλειφθεί από οποιονδήποτε τούρκο ηγέτη αναλάβει τα ηνία της γειτονικής χώρας. Και τίποτε δεν αποκλείει ο τουρκο-ρωσικός δεσμός να μεταλλαχθεί, σε κάποια μελλοντική στιγμή, σε «συνέργεια του κακού» με πιθανή τη δυνατότητα Μόσχα και Αγκυρα να χειρίζονται, κατά το δοκούν, τις στρόφιγγες των υδρογονανθράκων που τροφοδοτούν με ενέργεια την Ευρώπη. Ακριβώς όπως το επισημαίνει εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες η αμερικανική πλευρά.

Ο Γιώργος Κακλίκης είναι πρέσβης επί τιμή, ειδικός σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ