Nord Stream 2 – Στο επίκεντρο της γεωπολιτικής και ενεργειακής σκακιέρας στην Ευρώπη

Το οικονομικό και πολιτικό παιχνίδι με τον Nord Stream 2 «χοντραίνει» συνεχώς. Την ώρα που οι γεωπολιτικές εντάσεις με επίκεντρο τις σχέσεις Ρωσίας και Ουκρανίας συνεχίζονται αμείωτες, οι ΗΠΑ προσπαθούν να ασκήσουν πιέσεις κατά της Μόσχας μέσω Ευρώπης, ενώ ο κυβερνητικός συνασπισμός της Γερμανίας φαίνεται να διαφωνεί πώς να χειριστεί το όλο θέμα. Στο επίκεντρο της προσοχής έχει βρεθεί μεταξύ άλλων η αδειοδότηση του αγωγού Nord Stream 2, με τη Gazprom να παίζει σκληρό πόκερ κρατώντας τους ενεργειακούς άσους στο χέρι.

Η ρωσική κρατική εταιρεία ενέργειας που διαχειρίζεται μεταξύ άλλων και τον Nord Stream 2, κατηγορείται ότι διατηρεί σε χαμηλά επίπεδα την τροφοδοσία της Ευρώπης, με τη διοχέτευση φυσικού αερίου να φέρεται να διαμορφώνεται τις τελευταίες 15 ημέρες στα χαμηλότερα επίπεδα από το 2015.

Με τον χειμώνα όμως να δείχνει τα δόντια του και τις τιμές του φυσικού αερίου να διαμορφώνονται πάνω από τα 82 ευρώ ανά μεγαβατώρα (MWh) στο δείκτη αναφοράς για την Ευρώπη Dutch TTF, νοικοκυριά κι επιχειρήσεις αναστενάζουν. Παρά την πρόσφατη αποκλιμάκωση από τις χωρίς προηγούμενο υψηλές τιμές των 150 ευρώ ανά MWh, πρόκειται σήμερα για υπερτετραπλάσιες τιμές φυσικού αερίου σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο πριν από 14 μήνες περίπου, γεγονός που βάζει φωτιά σε προϋπολογισμούς νοικοκυριών αλλά και στο λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεων. Την όλη κατάσταση της ενεργειακής πρόκλησης στην Ευρώπη -εν μέσω μάλιστα του χειμώνα- δεν βοηθά ούτε η σημαντική αύξηση στις τιμές του αργού πετρελαίου (μπρέντ), οι οποίες για την Ευρώπη διαμορφώνονται κοντά στα υψηλότερα επίπεδα από το 2014, στα 76 δολάρια το βαρέλι. Με τους ευρωπαίους καταναλωτές να μην έχουν πού να στραφούν με το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο να «καίνε», το γεωπολιτικό και οικονομικό παιχνίδι που εκτυλίσσεται στη Γηραιά Ήπειρο αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία.

Η Ρωσία επιθυμεί να δει τον -έτοιμο κατασκευαστικά- Nord Stream 2 να αρχίσει να λειτουργεί σε πλήρη δυναμικό, αλλά η Γερμανία όπου καταλήγει ο αγωγός δεν έχει δώσει την οριστική αδειοδότηση για να γίνει αυτό. Στην κυβέρνηση του Βερολίνου που απαρτίζεται από τρεις –αρκετά διαφορετικούς σε πολιτικές μεταξύ τους- εταίρους, όλα είναι ανοικτά και ήδη φαίνεται ότι έχουν αρχίσει τώρα να καταγράφονται συγκρούσεις λόγω των διαφωνιών για το θέμα. Πολλά στελέχη των Σοσιαλδημοκρατών (SPD), που κυβερνούν μαζί με τους Φιλελεύθερους και τους Πράσινους, θέλουν να προχωρήσει ο αγωγός με τον τελευταίο εταίρο όμως να δείχνει να εκφράζει πολλές επιφυλάξεις.

Ανεβαίνει το θερμόμετρο στο Βερολίνο

Ο Καγκελάριος Όλαφ Σόλτς που ανήκει στο SPD, κόμμα το οποίο παραδοσιακά έχει καλές σχέσεις με τη Μόσχα, έχει αρνηθεί να αναφερθεί δημοσίως τουλάχιστον στο ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων κατά του Nord Stream 2 όπως ζητούν μεταξύ άλλων οι ΗΠΑ σε μια προσπάθεια να εμποδίσουν μια πιθανή εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία. Είναι ενδεικτικό ότι ο πρώην ηγέτης του SPD, Γκέρχαρντ Σρέντερ ήταν πρωτεργάτης του πρώτου αγωγού Nord Stream και μπήκε στο διοικητικό συμβούλιο της Gazprom μόλις μήνες μετά την ολοκλήρωση των καθηκόντων του το 2005.

Η υπουργός Εξωτερικών της χώρας Αναλίνα Μπέρμποκ από την πλευρά της που ανήκει στους Πρασίνους έχει δώσει σήμα ότι ο Nord Stream 2 δεν μπορεί να αδειοδοτηθεί εάν γίνει τέτοια εισβολή. H ίδια μάλιστα θα βρεθεί τώρα στη Μόσχα για επίσημες συνομιλίες αφού θα έχει προηγηθεί επίσκεψη στο Κίεβο και όλοι περιμένουν από αυτή με μεγάλο ενδιαφέρον να δώσει δείγμα γραφής για τη συνέχεια.

Πιέσεις από ΗΠΑ

Ορισμένοι αξιωματούχοι της κυβέρνησης των ΗΠΑ έφτασαν σε σημείο να κάνουν λόγο στο Bloomberg για «γερμανικό πρόβλημα» που έχει δημιουργηθεί στη γεωπολιτική και οικονομική σκακιέρα λόγω του αγωγού, καθώς στη Γερμανία μεγάλο κομμάτι του κόσμου φαίνεται να θέλει πιο στενές σχέσεις με τη Ρωσία και ενεργειακή ασφάλεια.

Η Gazprom από την πλευρά της διατηρεί θέλοντας και μη ρυθμιστικό ρόλο στις κινήσεις αυτές, με την ίδια την εταιρεία να αρνείται ότι παίζει ρόλο σε οποιοδήποτε πολιτικό παιχνίδι.

Οι ημερήσιες εξαγωγές φυσικού αερίου της Gazprom PJSC στις κύριες αγορές της Ευρώπης συρρικνώθηκαν τις πρώτες 15 ημέρες του νέου έτους στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2015 σύμφωνα με το Bloomberg. Ο ρωσικός γίγαντας φυσικού αερίου εξήγαγε 5,4 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα στις βασικές του αγορές, οι οποίες περιλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, της Τουρκίας και της Κίνας, όπως ανακοίνωσε η εταιρεία. Αυτό ισοδυναμεί με μέσες ημερήσιες ροές 360 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων και είναι σχεδόν 18% χαμηλότερες από τον μέσο όρο του περασμένου μήνα, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Bloomberg με βάση τις ανακοινώσεις της Gazprom.

Η Gazprom στο τραπέζι του πόκερ

Οι αποστολές ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη παρακολουθούνται όπως σημειώνεται στενά καθώς η έλλειψη καυσίμων και οι αυξανόμενες τιμές βλάπτουν τις οικονομίες σε ολόκληρη την ήπειρο. Η επικεφαλής της Αρχής Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Μάργκρεθ Βεστάγκερ, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι περιμένει απαντήσεις από την Gazprom σχετικά με την ανεπαρκή προσφορά. Την ίδια περίοδο, ο επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, Φατίχ Μπιρόλ, κατηγόρησε τη Ρωσία για την ενεργειακή κρίση της περιοχής. «Ούτε η Ρωσία ούτε ο κύριος εξαγωγέας μας η Gazprom έχουν καμία σχέση με αυτό», ανέφερε ο αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης Αλεξάντερ Νόβακ από την πλευρά του. Η ίδια η Gazprom ανακοίνωσε ότι «παρέχει φυσικό αέριο σύμφωνα με τα αιτήματα των καταναλωτών και τις συμβατικές της υποχρεώσεις». Η Gazprom δεν δίνει ανάλυση των εξαγωγών για κάθε χώρα, γεγονός που καθιστά δύσκολη την αξιολόγηση των παραδόσεων στην ΕΕ – τον μεγαλύτερο αγοραστή ρωσικού φυσικού αερίου, αλλά ανέφερε ότι οι ροές προς την Τουρκία και την Κίνα αυξήθηκαν σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πριν από ένα χρόνο.

Καίει και το πετρέλαιο

Την ίδια στιγμή οι τιμές του αργού πετρελαίου που έχουν ξεπεράσει τα 86 δολάρια το βαρέλι στην αγορά του Λονδίνου και έχουν βρεθεί ξανά κοντά στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων οκτώ ετών. Πρόκειται για τιμές πολύ κοντά που είχαν καταγραφεί τον Οκτώβριο του 2014 δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για νέες ανατιμήσεις στην αμόλυβδη, το πετρέλαιο θέρμανσης εν μέσω του χειμώνα και το πετρέλαιο κίνησης. Οι τιμές του πετρελαίου έχουν αυξηθεί πάνω από 10% από το Δεκέμβριο και περίπου 45% από την ίδια περίοδο πέρσι όταν βρίσκονταν στα επίπεδα των 55 δολαρίων το βαρέλι.

Οι υψηλές τιμές αποδίδονται εν μέρει στη λεγόμενη στενότητα της προσφοράς. Επίσης η φετινή άνοδος στις τιμές αποδίδεται εν μέρει σε διακοπές στην άντληση μαύρου χρυσού από τους παραγωγούς του ΟΠΕΚ+, συμπεριλαμβανομένης και της Λιβύης. Την ίδια στιγμή από την πλευρά της ζήτησης ο κρύος χειμώνας στη Βόρεια Αμερική και όχι μόνο είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες για αύξηση των τιμών. Επιπρόσθετα η πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα μειώνεται καθώς ορισμένοι από τους μεγαλύτερους πετρελαιοπαραγωγούς στον κόσμο αγωνίζονται να ενισχύσουν την παραγωγή τους. Ακόμη η πολιτική για την δραστική καταπολέμηση της πανδημίας που εφαρμόζει η Κίνα οδηγεί σε εκτιμήσεις ότι η χώρα πιθανότατα θα διασφαλίσει ότι δεν θα υπάρχει πανδημία τόσο μεγάλη ώστε να μειώσει σημαντικά τη χρήση προϊόντων πετρελαίου εκεί. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας από την πλευρά του ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι η παγκόσμια κατανάλωση αποδείχθηκε υψηλότερη από το αναμενόμενο, επειδή στις αγορές υπάρχει ζήτηση και οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις αρχίζουν να κοιτάζουν πέρα από την εξάπλωση της μετάλλαξης Όμικρον.