Τα «απόνερα» της πανδημίας: Στροφή στον αυταρχισμό, ήττα της δημοκρατίας

Η λαίλαπα της πανδημίας που πλήττει την ανθρωπότητα εδώ και δύο χρόνια μοιάζει να αποτελεί μία ακόμη επιβεβαίωση της θεωρίας του (διαλεκτικού) υλισμού ότι η ανθρώπινη ύπαρξη είναι αυτή που διαμορφώνει την ανθρώπινη συνείδηση και όχι το αντίστροφο.

Ανάμεσα σε όλα τα άλλα που έχει αλλάξει, άλλωστε, σφραγίζοντας ανεξίτηλα τις ζωές μας και την ιστορία, υπάρχει και η εξής επίπτωση: Η μείωση της εμπιστοσύνης των κοινωνιών απέναντι στις κυβερνήσεις και τους θεσμούς – κυρίως, μάλιστα, στις χώρες που θεωρούνται δημοκρατίες, οι οποίες έχουν χάσει έδαφος σε σύγκριση με τα αυταρχικά καθεστώτα.

Αυτό τουλάχιστον αποτυπώνεται με σαφήνεια στην τελευταία έκθεση του αμερικανικού ομίλου Edelman και τον δείκτη εμπιστοσύνης για το 2022 (που αποτυπώνει την κατάσταση που είχε διαμορφωθεί το 2021). Πρόκειται για δείκτη ο οποίος προκύπτει από έρευνα σε 28 χώρες από κάθε ήπειρο του πλανήτη, στην οποία συμμετείχαν πάνω από 36.000 άνθρωποι και συνυπολογίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών σε κυβερνήσεις, επιχειρήσεις, ΜΜΕ και μη κυβερνητικές οργανώσεις.

Αρνητική πρωταθλήτρια η Γερμανία

Όπως δείχνει, λοιπόν, η σύγκριση με τα στοιχεία του «Παγκόσμιου Βαρόμετρου Εμπιστοσύνης 2021», οι μεγαλύτεροι χαμένοι είναι επτά δημοκρατίες. Στη χειρότερη θέση, μάλιστα, βρίσκεται η ισχυρότερη χώρα της Ευρώπης και της ΕΕ, η Γερμανία, στην οποία ο δείκτης υποχώρησε κατά 7 μονάδες μέσα σε ένα μόλις έτος και βρέθηκε από το 53 στο 46.

Μεγάλος χαμένος είναι και οι Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς η οδυνηρή εμπειρία της αποχώρησης του Ντόναλντ Τραμπ από τον Λευκό Οίκο και ο βαθύς διχασμός αποτυπώνονται και εδώ. Για του λόγου το αληθές, η εμπιστοσύνη στις ΗΠΑ βρίσκεται μόλις στο 43, έχοντας υποχωρήσει κατά 5 μονάδες σε σύγκριση με το 2021 – με την υποχώρηση να είναι εντυπωσιακή και άκρως ανησυχητική στις τάξεις των Ρεπουμπλικάνων, όπου φτάνει τις 14 μονάδες.

Στην ίδια κατηγορία, των μεγάλων χαμένων, ανήκουν επίσης η Αυστραλία και η Ολλανδία, που αμφότερες έχασαν 6 μονάδες και βρέθηκαν στο 53 και 57 αντιστοίχως, όπως επίσης και η Νότιος Κορέα, η οποία κατρακύλησε από το 47 στο 42. Όσο για την Ιαπωνία, παρέμεινε σταθερή σε μία από τις τελευταίες θέσεις (την προτελευταία από τις 28 χώρες) με επίδοση 40.

Οι Κινέζοι εμπιστεύονται το καθεστώς

Από την άλλη, μεγάλη κερδισμένη εμφανίζεται να είναι η Κίνα, που κατακτά την πρώτη θέση, καθώς ο δείκτης της διαμορφώνεται στο 83, καταγράφοντας άνοδο της τάξης των 11 μονάδων σε σύγκριση με πέρυσι. Έτσι, δείχνει να πέφτει στο κενό, για την ώρα, η προσπάθεια να της χρεωθεί η ευθύνη για την πανδημία και την καταστροφή που προκάλεσε.

Η πολυπληθέστερη χώρα ακολουθείται από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που εμφανίζουν άνοδο 9 μονάδων και επίδοση 76. Έτσι, από τα θεωρούμενα ως αυταρχικά καθεστώτα, εξαίρεση αποτελεί η Ρωσία του Πούτιν, η οποία παραμένει στην τελευταία θέση, με δείκτη μόλις 32 (31 πέρυσι).

Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό – και μάλιστα, παρά τα τρις. δολάρια που έχουν δαπανήσει οι δημοκρατίες, όπως Γερμανία και ΗΠΑ, για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας;

Οι αιτίες

«Τα αποτελέσματα της πιο πρόσφατης έρευνας Edelman συνάδουν με τα ευρήματά της κατά τα προηγούμενα χρόνια, τα οποία αποτύπωναν την εντεινόμενη απογοήτευση με τον καπιταλισμό, τις πολιτικές ηγεσίες και τα μίντια», εκτιμά το Reuters στο ρεπορτάζ του. Κάνοντας μια πιο απλοϊκή εκτίμηση, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι οι πολίτες αυτών των χωρών ανέμεναν πολύ περισσότερα από κυβερνήσεις και θεσμούς στη διάρκεια μιας τόσο μεγάλης κρίσης και κυριολεκτικά «έπεσαν από τα σύννεφα».

Παράλληλα, δεν είναι τυχαίο ότι ο δείκτης εμπιστοσύνης είναι κατά 15 μονάδες μικρότερος στις τάξεις εκείνων που ανήκουν στο 25% με τα χαμηλότερα εισοδήματα (47 και με τάση περαιτέρω υποχώρησης) έναντι εκείνων που συγκαταλέγονται στο 25% των πιο εύπορων (62). Κάτι που φαίνεται, εξάλλου, και στο σχετικό γράφημα.

Είναι δε αξιοσημείωτο το γεγονός ότι, πέρα από την Ταϊλάνδη και τη Σαουδική Αραβία που είναι στις πρώτες θέσεις, καθώς το χάσμα εκεί φτάνει τις 36 και 27 μονάδες, η εικόνα είναι ιδιαιτέρως ανησυχητική σε τέσσερις χώρες της Ευρώπης: Ηνωμένο Βασίλειο (25 μονάδες), Ιρλανδία (23), Γερμανία και Ολλανδία (από 21).

Αναμφίβολα, είναι από τις περιπτώσεις εκείνες στις οποίες οι αριθμοί κυριολεκτικά μιλούν από μόνοι τους…