Νέα απειλή – Η επέλαση της γρίπης και ο φόβος της «διδημίας»

Η εξαφάνιση, ή σχεδόν εξαφάνιση, της γρίπης τον περασμένο χειμώνα ήταν ίσως η μοναδική καλοδεχούμενη πρόσθετη ενέργεια τις πανδημίας: τα λοκντάουν, οι μάσκες και η κοινωνική απομάκρυνση που αποτελούσαν τότε τον κανόνα στην Ευρώπη εξάλειψαν προσωρινά έναν ιό που σκοτώνει κάθε χρόνο περίπου 650.000 ανθρώπους παγκοσμίως.

Λόγω των εμβολιασμών κατά της Covid-19, ωστόσο, οι χώρες υιοθετούν πλέον λιγότερο αυστηρά μέτρα κατά του κορωνοϊού. Η γρίπη επέστρεψε λοιπόν ορμητικά στην Ευρώπη, εγείροντας φόβους για μία παρατεταμένη «διδημία» με την Covid-19, εν μέσω αμφιβολιών για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων κατά της γρίπης.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Πρόληψη και τον Ελεγχο των Ασθενειών (ECDC), από τα μέσα Δεκεμβρίου οι ιοί της γρίπης κυκλοφορούν στην Ευρώπη με ρυθμούς ταχύτερους από ό,τι αναμενόταν. Ο αριθμός των κρουσμάτων γρίπης στις ευρωπαϊκές μονάδες εντατικής θεραπείας αυξανόταν σταθερά φτάνοντας στα 43 την τελευταία εβδομάδα της χρονιάς.

Ηταν βέβαια πολύ χαμηλότερος των προ-πανδημικών επιπέδων: το ίδιο διάστημα το 2018, για παράδειγμα, ο αριθμός των εβδομαδιαίων κρουσμάτων γρίπης στις ΜΕΘ ξεπερνούσε τα 400. Παραμένει ωστόσο πολύ υψηλότερος σε σύγκριση με το 2020, οπότε είχε καταγραφεί μόλις ένα κρούσμα γρίπης σε ΜΕΘ ολόκληρο τον Δεκέμβριο. Και οι ειδικοί φοβούνται πως η επιστροφή του ιού μπορεί να αποδειχθεί η αρχή μίας ασυνήθιστα μακράς περιόδου γρίπης, η οποία μπορεί να κρατήσει ακόμα και μέχρι το καλοκαίρι.

Η μεγάλη ανησυχία

«Αν αρχίσουμε να αίρουμε όλα τα μέτρα, η μεγάλη ανησυχία που έχω για τη γρίπη είναι ότι, επειδή είχαμε τόσο μεγάλο διάστημα σχεδόν μηδενικής κυκλοφορίας μεταξύ του ευρωπαϊκού πληθυσμού, ίσως απομακρυνθούμε από τα συνήθη εποχικά μοτίβα», δήλωσε χαρακτηριστικά στο πρακτορείο Reuters ο Πάζι Πέντινεν, ο κορυφαίος ειδικός του ECDC σε ό,τι αφορά τη γρίπη.

Ενα ξήλωμα των περιοριστικών μέτρων την άνοιξη, προσέθεσε ο ίδιος, θα μπορούσε να παρατείνει την κυκλοφορία της γρίπης πολύ πέραν του κανονικού τερματισμού της ευρωπαϊκής σεζόν, τον Μάιο. Μία «διδημία», προειδοποίησε το ECDC σε πρόσφατη έκθεσή του, θα μπορούσε να ασκήσει ακραία πίεση στα ήδη ζορισμένα συστήματα υγείας.

Περιπλέκοντας την κατάσταση ακόμα περισσότερο, το κυρίαρχο φέτος στέλεχος της γρίπης που κυκλοφορεί μοιάζει να είναι προς το παρόν το H3 του ιού A, που προκαλεί συνήθως τη βαρύτερη νόσηση μεταξύ των ηλικιωμένων. Σύμφωνα με τον Πέντινεν, είναι ακόμα πολύ νωρίς ώστε να αξιολογηθούν οριστικά τα εμβόλια κατά της γρίπης, απαιτείται μεγαλύτερος αριθμός ασθενών.

Τα εργαστηριακά τεστ, ωστόσο, δείχνουν πως τα εμβόλια που διατίθενται φέτος «δεν θα είναι τα βέλτιστα» κατά του H3. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ελάχιστη έως μηδαμινή κυκλοφορία του ιού όταν αποφασίστηκε η σύνθεση των εμβολίων, που έκανε πιο δύσκολη για τους παρασκευαστές την πρόβλεψη του κυρίαρχου στελέχους την επόμενη περίοδο της γρίπης – τα εμβόλια κατά της γρίπης προσαρμόζονται κάθε χρόνο ώστε να καθίστανται όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερα.

Η τέταρτη δόση

Μια τέταρτη αναμνηστική δόση εμβολίου κατά της Covid-19 ενισχύει τα αντισώματα σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα από την τρίτη δόση, ωστόσο δεν επαρκεί για την πρόληψη μόλυνσης από την παραλλαγή Όμικρον, σύμφωνα με μελέτη στο Ισραήλ. Το ισραηλινό Ιατρικό Κέντρο Σεμπά έχει χορηγήσει δεύτερες αναμνηστικές δόσεις σε μέλη του προσωπικού του και εξετάζει την επίδραση της ενισχυτικής δόσης του εμβολίου της Pfizer σε 154 άτομα έπειτα από δύο εβδομάδες και της ενισχυτικής δόσης της Moderna σε 120 άτομα έπειτα από μία εβδομάδα.

Τα εμβόλια προκάλεσαν αύξηση του αριθμού των αντισωμάτων «ακόμα και λίγο υψηλότερα από ό,τι είχαμε μετά την τρίτη δόση», δήλωσε η Ρεγκέρ Γιοχάϊ, διευθύντρια της Μονάδας Μεταδοτικών Ασθενειών. «Ωστόσο, αυτό μάλλον δεν επαρκεί για την Όμικρον», πρόσθεσε.