Το Υπερταμείο στη σφαίρα των ανοιχτών δεδομένων

Την πόρτα της αγοράς των ανοιχτών δεδομένων που το 2025 θα έχει αξία ως και 334,2 δισ. ευρώ ανοίγει το Υπερταμείο. Σήμερα, σε φάση δοκιμαστικής λειτουργίας, ο κόμβος open data του Υπερταμείου, το O2 Hub, φιλοξενεί ήδη 41 σύνολα δεδομένων από επτά θυγατρικές σε 10 θεματικές περιοχές.

Από τα εισιτήρια που «κόβουν» καθημερινά τα μέσα μαζικής μεταφοράς και την αναλυτική χαρτογράφηση των 54 ανελκυστήρων που διαθέτουν οι σταθμοί του Ηλεκτρικού ως το σύνολο των συνδέσεων της ΕΥΔΑΠ σε 92 περιοχές της Αττικής και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του νερού από δειγματοληψίες και αναλύσεις της ΕΥΑΘ, τα open data δημιουργούν ευκαιρίες ανάπτυξης νέων υπηρεσιών και εφαρμογών και νέα πεδία στην έρευνα.

Το Ο2 hub (data.hcap.gr) είναι το πρώτο Open Data και Open API Hub στην Ελλάδα, στο οποίο ενώνουν τις δυνάμεις τους οι θυγατρικές της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας (ΕΕΣΥΠ). Την πλατφόρμα υλοποίησε η Crowdpolicy. Στοχεύει στην αξιοποίηση της δυναμικής των ανοικτών δεδομένων, μέσα από τη δημιουργία ενός ανοικτού, τεχνολογικού και ανθρώπινου οικοσυστήματος γνώσης, συνεργασίας και δεδομένων.

Πρόκειται για ένα καθοριστικής σημασίας βήμα του Υπερταμείου στην πορεία της ψηφιακής μετάβασης, καθώς παρέχει πρόσβαση σε επιλεγμένα σύνολα ανοιχτών δεδομένων των θυγατρικών του, στις θεματικές των υποδομών, του περιβάλλοντος, των δικτύων, των μεταφορών, της ύδρευσης, των τροφίμων και της εφοδιαστικής αλυσίδας, των ταχυδρομικών υπηρεσιών, των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και της διαχείρισης ακινήτων. Σύντομα θα ενεργοποιηθούν οι θεματικές της ενέργειας και της τεχνολογίας. Εκτιμάται ότι σε τομείς με μεγάλη απήχηση και προοπτικές τα ανοιχτά δεδομένα πυροδοτούν ανάπτυξη της τάξεως του 15,7%.

Ένα από τα πιο επίκαιρα παραδείγματα αξιοποίησης των ανοιχτών δεδομένων αποτελεί η συνεργασία μεταξύ της ΕΥΑΘ και του ΑΠΘ για την ανίχνευση του κορωνοϊού στα αστικά λύματα της Θεσσαλονίκης. Εν προκειμένω, τα dataσυνίστανται σε δείγματα λυμάτων που λαμβάνει καθημερινά ομάδα του ΑΠΘ από τον 24ωρο αυτόματο δειγματολήπτη που βρίσκεται στη Σίνδο, μαζί με τις μετρήσεις από τις καθημερινές αναλύσεις των ρυπαντικών παραμέτρων. Στη συνέχεια, γίνεται η σχετική ανάλυση και αξιολόγηση, που αποτελεί ένα από τα επιστημονικά «εργαλεία» για τη λήψη υγειονομικών μέτρων προς όφελος της δημόσιας υγείας.

Στα άμεσα σχέδια της ΕΥΑΘ συγκαταλέγεται η εξέταση των λυμάτων και για άλλους παθογόνους οργανισμούς ή φαρμακευτικές ουσίες, ώστε το αποχετευτικό δίκτυο να αποτελέσει στο μέλλον ένα πραγματικό υγειονομικό περισκόπιο προς όφελος της δημόσιας υγείας.

Η τεράστια αγορά των open data και η ευκαιρία της Ελλάδας

Αυτή είναι λοιπόν μία όψη της αξίας των ανοικτών δεδομένων, τα οποία αποτελούν ένα σημαντικό περιουσιακό κομμάτι για τις θυγατρικές του Υπερταμείου και παράγουν αξία προς όφελος της οικονομίας, της επιχειρηματικότητας, του περιβάλλοντος. Έξυπνα σημεία εξυπηρέτησης, ψηφιακός ταχυδρόμος, έξυπνοι μετρητές, συμβάσεις smart lease για ακίνητα με τεχνολογία blockchain, εφαρμογές IoT για το σπίτι και τις μετακινήσεις, εφαρμογές συνδυασμένων μεταφορών, onlineεφαρμογές κρατήσεων, όλα αυτά τα σύγχρονα εργαλεία αποτελούν πηγές δεδομένων.

Η αξία που παράγουν τα open data διεθνώς βαίνει αυξανόμενη. Ανήλθε στα 184,45 εκατ. ευρώ το 2019, σύμφωνα με μελέτη του European Data Portal, ενώ εκτιμάται ότι το 2025 θα κυμαίνεται σε 199,51 – 334,2 δισ. ευρώ. Το αποτύπωμά τους στην εργασία για το 2019 ανήλθε σε 1,09 εκατ. εργαζόμενους και προβλέπεται να φτάσει τα 1,12 – 1,97 εκατ. το 2025.

Συγχρόνως παράγουν οφέλη για τους πολίτες, οι οποίοι γλιτώνουν, για παράδειγμα, 27 εκατ. ώρες από τις μετακινήσεις τους, ενώ η εξοικονόμηση ενέργειας χάρη στα ανοιχτά δεδομένα ανέρχεται σε 5,8 Mtoe. Επίσης, εξοικονομούνται 79,6 δισ. ευρώ σε λογαριασμούς από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Στον ευαίσθητο τομέα της υγείας, τα κόστη περίθαλψης περιορίζονται κατά 312.000-400.000 ευρώ λόγω έγκαιρης παροχής πρώτων βοηθειών.

Όπως υπογράμμισε ο κ. Στέφανος Γιουρέλης, αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος του Υπερταμείου, κατά τη χθεσινή παρουσίαση του κόμβου σε δημοσιογράφους, «τα ανοιχτά δεδομένα αποτελούν την πρώτη ύλη για τη γνώση, την έρευνα και τελικά την ανάπτυξη». Σημείωσε επίσης, πως είναι η πρώτη φορά για την Ελλάδα που οι δημόσιες επιχειρήσεις συνεργάζονται για να παρέχουν από κοινού δεδομένα σε κλίμακα μέσω ανοικτών προγραμματιστικών διεπαφών.

«Η Ελλάδα διαθέτει όλα τα εχέγγυα για να μετατραπεί σε κόμβο δεδομένων στη Νοτιονατολική Ευρώπη, όχι μόνο λόγω γεωγραφικής θέσης, αλλά και υποδομών» επισήμανε.

Ττο οικοσύστημα που «χτίζεται» γύρω από τα ανοιχτά δεδομένα συμμετέχουν πανεπιστήμια, ερευνητικοί φορείς, startups, δημόσιοι και ιδιωτικοί οργανισμοί. Οι συμμετέχοντες έχουν τη δυνατότητα να αντλούν δωρεάν τα απαραίτητα στοιχεία που θα τους βοηθήσουν να αναπτύξουν νέες υπηρεσίες προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. «Εμείς παρέχουμε το όχημα», επισήμανε η κυρία Αφροδίτη Σεβαστή, chief technology officer του Υπερταμείου, «τα δεδομένα ανήκουν στις θυγατρικές μας και όσα είναι ανοιχτά είναι προσβάσιμα χωρίς χρέωση, εκτός από τα επιχειρησιακά που δεν μπορούν να διατεθούν».

Στόχος του Υπερταμείου είναι η διαρκής αναβάθμιση του Hub και ο εμπλουτισμός του με περισσότερα σύνολα δεδομένων από το σύνολο των θυγατρικών και συμμετοχών του, εξασφαλίζοντας έτσι τη χρηστική βιωσιμότητά του. Παράλληλα, επενδύει στην ανάπτυξη αυτοματισμών για την επικαιροποίηση των δεδομένων και δημιουργεί την απαραίτητη κουλτούρα ανοικτών δεδομένων σε όλο τον όμιλο με τη στενότερη συνεργασία μεταξύ των θυγατρικών για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, καθώς και για την περαιτέρω αξιοποίηση του Hub ως σημείου αναφοράς στο ευρύτερο οικοσύστημα.