Οι Παγκόσμιες Κρίσεις: 1929, 2008, 2019

Η Ευρώπη έχει πληρώσει περισσότερο από άλλες ηπείρους για αυτές τις κρίσεις, συμπεριλαμβανομένων δύο που ξεκίνησαν στις ΗΠΑ και μιας στην Κίνα.

Εντυπωσιακό είναι ότι οι χώρες όπου ξεκίνησε η κρίση είναι αυτές που εμφανίστηκαν ισχυρότερες.

Η κρίση του 1929 στέρησε για πάντα από την Ευρώπη τη θέση της ως ηγετικής δύναμης στον κόσμο και την αδιαμφισβήτητη μέχρι τότε πολιτιστική της επιρροή.

Ακόμη και αν οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις έχουν πάρει τα μαθήματά τους από την καταστροφική διαχείριση της κρίσης του 1929 και έχουν διαχειριστεί καλύτερα την κρίση του 2008 βραχυπρόθεσμα, μακροπρόθεσμα οι ανισότητες έχουν αυξηθεί και οι λαϊκιστές μπόρεσαν να εργαλειοποιήσουν την αγωνία του κόσμου που προκλήθηκε από αυτή την αύξηση των ανισοτήτων για να επιστρέψουν στην εξουσία σε ορισμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να έρθουν πιο κοντά σε αυτήν σε άλλες.

Μια από τις συνέπειες ήταν το Brexit, αποδυναμώνοντας τόσο το Ηνωμένο Βασίλειο όσο και την Ευρωπαϊκή Ένωση και εδραιώνοντας τη δύναμη των ΗΠΑ και της Κίνας.

Οι μεγάλες κρίσεις προκαλούν πάντα αύξηση της ανεργίας. Η οικονομική ανάκαμψη που ακολουθεί ωφελεί πρώτα τους άνδρες και μετά τις γυναίκες.

Η κρίση του Covid-19 ήταν ιδιαίτερα σοβαρή για τις γυναίκες. Σε πολλές χώρες, τα σχολεία παρέμειναν κλειστά για περισσότερο από ένα χρόνο. Τις περισσότερες φορές, είναι οι γυναίκες που έπρεπε να θυσιάσουν την καριέρα τους για να φροντίσουν τα παιδιά. Είναι επίσης οι γυναίκες που έχουν φροντίσει κυρίως ασθενείς με Covid-19. Σύμφωνα με μια μελέτη του ΟΟΣΑ: το 70% του ιατρικού επαγγέλματος, το 85% του νοσηλευτικού προσωπικού στα νοσοκομεία και περισσότερες από τους μισούς γιατρούς στις χώρες του ΟΟΣΑ είναι γυναίκες.

Όσον αφορά τις επιχειρήσεις, που θα αποτελέσουν την κινητήριο δύναμη της οικονομικής ανάκαμψης, ανέλαβαν περισσότερα χρέη κατά τη διάρκεια της κρίσης του Covid-19 από ότι κατά τη διάρκεια της κρίσης των ενυπόθηκων δανείων (2008).

Αν το ποσοστό αθέτησης των επιχειρήσεων κατά τη διάρκεια της κρίσης του κορονοϊού φαίνεται λιγότερο σημαντικό, είναι επειδή βρισκόμαστε μόνο στην αρχή. Ίσως τα χειρότερα έρχονται, καθώς οι πιστώσεις που χορηγήθηκαν, συχνά με τη βοήθεια των κρατών, δεν θα αποπληρωθούν παρά πολύ αργότερα.

Επιπλέον, η κολοσσιαία υποστήριξη του δημοσίου στις οικονομίες της ευρωζώνης είχε ως αποτέλεσμα ένα χαμηλότερο ποσοστό αθέτησης υποχρεώσεων για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις σε σύγκριση με τις αμερικανικές.

Η άνοδος της νομισματικής βάσης και του δημοσίου χρέους καταδεικνύει ξεκάθαρα την άνευ προηγουμένου οικονομική προσπάθεια που έχει γίνει για τη στήριξη της ευρωπαϊκής και αμερικανικής οικονομίας κατά τη διάρκεια της κρίσης του κορονοϊού.

Συμπερασματικά, δεν πρέπει να γίνουν τα ίδια λάθη με την τρέχουσα υγειονομική κρίση και να καταργηθεί πολύ γρήγορα η βοήθεια για τους πιο ευάλωτους.

Επομένως, θα πρέπει να αποφευχθεί ότι ο αριθμός των παιδιών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και το μισθολογικό χάσμα μεταξύ γυναικών και ανδρών δεν αυξάνονται, τα κοινωνικά επιτεύγματα δεν μειώνονται ή ότι οι χώρες του Τρίτου Κόσμου μένουν πίσω στην οικονομική ανάκαμψη και τη διατήρηση της δημοκρατίας (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, οικονομική vs υγειονομική κρίση, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 2022).

Ακόμη, πρέπει να αναφερθεί ότι η κρίση του 1929, όπως και αυτή του 2008, ξεκίνησε με σημαντικές αθετήσεις σε στεγαστικά δάνεια, που οδήγησαν σε μεγάλες πιστωτικές απώλειες για τις τράπεζες. Σε επόμενο άρθρο θα αναφερθούν οι ένοχοι των παγκόσμιων κρίσεων.

• Το άρθρο αυτό στηρίζεται στο πρόσφατο βιβλίο των Cristina Peicuti και Jacques Beyssade, maintenant, le XXIe siècle peut vraiment commencer!, Editions Eyrolles, 2021

* Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων, Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ, Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France