Επιστρεπτέα Προκαταβολή: Λογιστική και φορολογική διαχείριση

Η λογιστική και φορολογική διαχείριση της «επιστρεπτέας προκαταβολής», ιδιαίτερα σε συνδυασμό με την εφαρμογή του myData για πρώτη φορά, είναι ένα θέμα που θα απασχολήσει φέτος τους λογιστές και γενικά τους υπευθύνους των περισσοτέρων επιχειρήσεων, ενόψει των δηλώσεων της χρήσεως 2021. Ας δούμε κατ’ αρχάς περί τίνος πρόκειται (όχι ότι δεν ξέρετε, αλλά για να το κάνουμε σαφέστερο).

Με τις διατάξεις λοιπόν του άρθρου 3 της από 30.3.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου «Μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19 και άλλες κατεπείγουσες διατάξεις», που κυρώθηκε με το άρθρο 1 του Ν.4684/2020, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο τέταρτο της από 13.4.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου «Μέτρα για την αντιμετώπιση των συνεχιζόμενων συνεπειών της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19 και άλλες κατεπείγουσες διατάξεις», που κυρώθηκε με το άρθρο 1 του Ν.4690/2020, θεσπίζεται καθεστώς ενίσχυσης με την μορφή της επιστρεπτέας προκαταβολής για ιδιωτικές επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως κλάδου, που επλήγησαν οικονομικά λόγω της εμφάνισης και διάδοσης της νόσου του κορωνοϊού COVID-19, για τους μήνες Μάρτιο, Απρίλιο και Μάιο το 2020. Τα βασικά στοιχεία του σχετικού άρθρου έχουν ως εξής:

«1. Σε επιχειρήσεις που επλήγησαν οικονομικά λόγω της εμφάνισης και διάδοσης του κορωνοϊού COVID-19, δύναται να χορηγείται ενίσχυση επιστρεπτέα, εν όλω ή εν μέρει, με τη μορφή της «επιστρεπτέας προκαταβολής».

2. … (αναφορά στο σχετικό Ευρωπαϊκό πλαίσιο για τη λήψη μέτρων κρατικής ενίσχυσης με σκοπό να στηριχθεί η οικονομία κατά τη διάρκεια της τρέχουσας έξαρσης της νόσου).

3. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Ανάπτυξης και Επενδύσεων καθορίζονται οι δικαιούχοι, το ύψος της ενίσχυσης, οι προϋποθέσεις χορήγησης και επιστροφής της, η διαδικασία υποβολής σχετικής αίτησης, τα απαιτούμενα στοιχεία, ο τρόπος καταβολής και επιστροφής της ενίσχυσης, οι υποχρεώσεις των δικαιούχων, καθώς και κάθε άλλη λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος.

4. Η ενίσχυση με τη μορφή της «επιστρεπτέας προκαταβολής» είναι ακατάσχετη, αφορολόγητη και δεν συμψηφίζεται με οποιαδήποτε οφειλή.».

Ακολούθως, το ποσό της ενίσχυσης επιβαρύνεται με επιτόκιο αναφοράς, όπως αυτό ορίζεται στην παραπάνω ΠΝΠ, ενώ για το χρονικό διάστημα ως την 31η Δεκεμβρίου 2021 «παρέχεται άτοκη περίοδος χάριτος κατά την οποία η δικαιούχος επιχείρηση δεν υποχρεούται να επιστρέψει οιοδήποτε τμήμα κεφαλαίου ή τόκων.». Μετά την παρέλευση της περιόδου χάριτος, το ποσό της ενίσχυσης επιστρέφεται σε ισόποσες τοκοχρεωλυτικές μηνιαίες δόσεις, εκάστης εξ αυτών καταβλητέας την τελευταία ημέρα του μήνα. Ο αριθμός των δόσεων ήταν κατ’ αρχήν σαράντα αλλά μετά από μια σειρά αποφάσεων, με τελευταία την ΓΔΟΥ 1053/2021 οι δόσεις έγιναν εξήντα (60), ενώ το επιτόκιο αναφοράς έγινε μηδέν.

Επίσης δόθηκε η δυνατότητα σε όλες τις επιχειρήσεις να επιστρέψουν, υπό προϋποθέσεις, ποσοστό μόνο της ενίσχυσης, που κυμαίνεται από πενήντα τοις εκατό (50%) έως μόλις είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) κατά περίπτωση. Επιπλέον, σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής του επιστρεπτέου ποσού της ενίσχυσης, πριν τη λήξη της περιόδου χάριτος, ήτοι πριν την 31η Δεκεμβρίου 2021 (ήδη το χρονικό περιθώριο επεκτάθηκε μέχρι τις 31.3.2022), δόθηκε επιπλέον έκπτωση 15% επί του επιστρεπτέου ποσού.

Τώρα, σύμφωνα με τον ορισμό του Παραρτήματος Α’ του Ν.4308/2014 (ΕΛΠ), ως κρατική επιχορήγηση ορίζεται «η ενίσχυση από το κράτος με τη μορφή μεταφοράς πόρων σε μια οντότητα, σε ανταπόδοση για παρελθούσα ή μελλοντική συμμόρφωση με συγκεκριμένες συνθήκες που σχετίζονται με τις λειτουργικές της δραστηριότητες».

Συνδυάζοντας όλα τα παραπάνω, μπορούμε να συμπεράνουμε με βεβαιότητα ότι το μη επιστρεπτέο ποσό της επιστρεπτέας προκαταβολής (γλωσσοδέτης έτσι;) είναι κρατική ενίσχυση (δάνειο) και ο λογιστικός χειρισμός του θα είναι αντίστοιχος. Δηλαδή θα καταχωρίσει το σύνολο της επιστρεπτέας προκαταβολής στις υποχρεώσεις της (Λογ. 58 στα ΕΛΠ), εφόσον τηρεί διπλογραφικά βιβλία. Στην απλογραφία αυτό το βήμα γίνεται μόνο εξωλογιστικά.

Οποτεδήποτε η οικονομική οντότητα αποκτήσει την εύλογη βεβαιότητα ότι έχει εκπληρώσει τους όρους της μη αποπληρωμής μέρους του κρατικού δανείου κατά το όποιο ποσοστό της αναλογεί, θα μειώσει την υποχρέωση και θα καταχωρίσει το μέρος του δανείου που δεν θα αποπληρώσει στην κατάσταση αποτελεσμάτων ως έσοδο από κρατική επιχορήγηση (Λογ. 71 στην διπλογραφία και όποιο λογαριασμό θέλετε στην απλογραφία).

Τίθεται το ερώτημα: Εφόσον σε περίπτωση ολοσχερούς εξόφλησης του επιστρεπτέου μέρους του δανείου παρέχεται επιπλέον έκπτωση 15% και η εξόφληση αυτή θα γίνει εντός του πρώτου τριμήνου του 2022, το μη επιστρεπτέο ποσό θα οριστικοποιηθεί μέσα στο 2022. Μήπως λοιπόν το έσοδο πρέπει να καταχωρηθεί στο 2022 και όχι στο 2021; Κατά τη γνώμη μου το ερώτημα δε είναι εύλογο. Η μετάθεση της αποπληρωμής για ένα τρίμηνο αποτελεί απλή ταμειακή διευκόλυνση. Το γράμμα και το πνεύμα των διατάξεων σαφώς θέτουν την 31.12.2021 σαν όριο της περιόδου χάριτος. Εκτός αυτού, το τελικό ποσό του χαριστικού δανείου θα έχει γίνει γνωστό πριν την υποβολή της Δήλωσης της οντότητας, επομένως υπάρχει η δυνατότητα να καταχωρηθεί στα έσοδα του 2021, όπου και ανήκει.

Σε ό,τι αφορά το έντυπο Ε3, το τελικό έσοδο θα γραφεί στα Λοιπά Συνήθη Έσοδα (κωδικοί 162, 262, 362 ή 462) και στους κωδικούς 196, 296, 396 ή 496 του πίνακα Ζ3 για πληροφοριακούς καθαρά λόγους. Επίσης, καθώς το ποσό της (ΜΗ) επιστρεπτέας προκαταβολής είναι αφορολόγητο από σαφή διάταξη νόμου, θα πρέπει να συμπληρωθεί στο σχετικό κωδικό του υποπίνακα του πίνακα ΣΤ’ για τις ατομικές επιχειρήσεις, ή σε κάποιο κωδικό του εντύπου Ν για τα νομικά πρόσωπα για να μειώσει τα φορολογητέα έσοδα. Το πρόβλημα είναι ότι οι κωδικοί αυτοί δεν υπάρχουν σε κανένα έντυπο, καθώς δεν υπήρχε και επιστρεπτέα προκαταβολή, αλλά υποθέτω ότι θα προστεθούν ή τουλάχιστον θα δοθούν οδηγίες να καταχωρηθεί το ποσόν σε κάποιο ήδη υπάρχοντα κωδικό των εντύπων αυτών.

Σε ό,τι αφορά το myData τώρα, τα πράγματα είναι ανάλογα με παραπάνω. Η λογιστική εγγραφή καταχώρησης του μη επιστρεπτέου ποσού θα πρέπει να αντιστοιχηθεί με παραστατικό myData 17.3 Λοιπές Εγγραφές Τακτοποίησης Εσόδων – Λογιστική Βάση. Το παραστατικό θα περιλαμβάνει τον λογαριασμό (71) του Εσόδου και σύνοψη με κατηγορία 1.10 Λοιπές Εγγραφές Τακτοποίησης Εσόδων (+) / (-) και θέση Ε3_562.

Λογικά, θα μπορούσε να περιλαμβάνει και πληροφοριακό λογαριασμό με κατηγορία 1.95 Λοιπά Πληροφοριακά Στοιχεία Εσόδων (+) / (-) και θέση Ε3_596. Δυστυχώς αυτός ο συνδυασμός δεν προβλέπεται ακόμη για το παραστατικό 17.3. Έτσι θα πρέπει να φτιάξετε κάποιο βοηθητικό παραστατικό που να αντιστοιχίζεται με το παραστατικό myData 1.1 Τιμολόγιο Πώλησης, μέσω του οποίου θα καταχωρήσετε τον παραπάνω πληροφοριακό λογαριασμό.

Αν δεν μπερδευτήκατε αρκετά, υπάρχουν και χειρότερα: για να μειώσετε τα φορολογητέα έσοδα στη «Λογιστική κατά myData» θα πρέπει να κάνετε μια εγγραφή με παραστατικό myData 17.4 Λοιπές Εγγραφές Τακτοποίησης Εσόδων – Φορολογική Βάση και λογαριασμό με σύνοψη με κατηγορία 1.10 Λοιπές Εγγραφές Τακτοποίησης Εσόδων (+) / (-) και χωρίς θέση Ε3. Η εγγραφή αυτή σκοπό έχει να μειώσει τη φορολογική βάση, αλλά για να το κάνει αυτό θα πρέπει να καταχωρηθεί αρνητικό ποσό, που ακόμη δεν γίνεται δεκτό από το MyData.

Επειδή όλα αυτά θα σας φαίνονται τρελά, ας θέσουμε το ζήτημα διαφορετικά: Το myData δεν είναι ολοκληρωμένο σε όλες του τις λεπτομέρειες και εμείς δεν έχουμε ακόμη την απαραίτητη εμπειρία σε αυτό. Έχουμε ακόμη περίπου έξι μήνες μέχρι τις δηλώσεις και το να αγχωνόμαστε από τώρα για λογιστική και φορολογική τακτοποίηση δεν βοηθά ούτε εμάς ούτε το σύστημα. Προχωράμε λοιπόν ένα βήμα τη φορά.

Τελειώνοντας, θα αναφερθούμε στην επιστρεπτέα προκαταβολή από πλευράς ΦΠΑ. Την σχετική οδηγία θα βρούμε στην εγκύκλιο της ΑΑΔΕ Ε.2185/18.11.2020:

«Τα ποσά που εισπράττονται ως ενίσχυση με την μορφή επιστρεπτέας προκαταβολής δεν καταχωρίζονται στη δήλωση Φ.Π.Α. κατά τον χρόνο είσπραξής τους. Κατά τον χρόνο που θα πληρωθούν οι όροι της μη επιστροφής μέρους του ποσού της ενίσχυσης, το ποσό που δεν επιστρέφεται καταχωρίζεται στους κωδικούς 310 και 312 της δήλωσης Φ.Π.Α. της οικείας φορολογικής περιόδου.»

Στην πράξη δηλαδή, η εγκύκλιος μας λέει ότι το ποσό της επιστρεπτέας προκαταβολής δεν αλλοιώνει το κλάσμα της pro rata.

Αν αναρωτιέστε τώρα τι σχέση έχει μια κρατική επιδότηση με τον Κύκλο Εργασιών ΦΠΑ (312), ένα έχω να σας πω: να κοιτάτε τη δουλειά σας.