Δύση vs Ρωσίας: Με το δάχτυλο στη σκανδάλη και το βλέμμα στη «μοιρασιά»

Η εντολή του Στέιτ Ντιπάρτμεντ προς τις οικογένειες των Αμερικανών διπλωματών στην Ουκρανία να εγκαταλείψουν το συντομότερο τη χώρα και τα σχέδια εκκένωσης που ετοιμάζουν αρκετές χώρες της Ευρώπης, έρχεται να ενισχύσει τους φόβους ότι το ξέσπασμα του πολέμου είναι αναπόφευκτο. Αρκετοί δε φοβούνται πως είναι και άμεσο, με αποτέλεσμα να ετοιμάζονται για τις συνέπειες και τη διαχείρισή τους.

Η περιοχή, άλλωστε, έχει μετατραπεί κυριολεκτικά σε πυριτιδαποθήκη, που μοιάζει έτοιμη να εκραγεί. Στα χαρακώματα τα οποία χωρίζουν την επαρχία του Ντονμπάς από την υπόλοιπη Ουκρανία, οι αντίπαλοι κοιμούνται και ξυπνούν με το δάχτυλο στη σκανδάλη. Το Κίεβο παραλαμβάνει το ένα φορτίο όπλων μετά το άλλο από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και τις χώρες της Βαλτικής. Οι ρωσικές δυνάμεις στην άλλη πλευρά των συνόρων ενισχύονται και βρίσκονται σε κατάσταση πολεμικής επιφυλακής. Στη δε Μαύρη Θάλασσα, οι στόλοι της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ «αναμετρώνται» καθημερινά.

Η διπλωματία χάνει έδαφος

Σε αυτό το φόντο, τα περιθώρια της διπλωματίας μοιάζουν να στενεύουν διαρκώς και οι αλλεπάλληλες συναντήσεις και επαφές απλώς ενισχύουν την εκτίμηση ότι το αδιέξοδο είναι αξεπέραστο, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση. Όσο για τη σημερινή παρουσία του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, στη σύνοδο των ομολόγων του από τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ, παραπέμπει περισσότερο σε πολεμικό συμβούλιο, παρά σε μια ακόμη προσπάθεια εκτόνωσης της κρίσης.

Όσο για τις απέλπιδες προσπάθειες των Ευρωπαίων – Γερμανών, Γάλλων και άλλων – να αποτρέψουν το μοιραίο προσκρούουν στον «τοίχο» που έχουν υψώσει Ρώσοι και Αμερικανοί.

Το σημείο καμπής αυτής της εβδομάδας αναμένεται ότι θα είναι η δημοσιοποίηση της απάντησης της Δύσης – ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ – στο πλαίσιο που έχει καταθέσει η Ρωσία για τη νέα «τάξη ασφαλείας στην Ευρώπη». Οι απαιτήσεις της ρωσικής πλευράς – στις οποίες προστέθηκε και η αποχώρηση του ΝΑΤΟ από Βουλγαρία και Ρουμανία – ασφαλώς και δεν πρόκειται να γίνουν δεκτές. Τουλάχιστον όχι χωρίς όρους τους οποίους, με τη σειρά της, θα απορρίψει η Μόσχα.

Τι θα κάνει μετά η Μόσχα;

Έτσι, η προσοχή στρέφεται ήδη στην επόμενη κίνηση στη γεωπολιτική σκακιέρα. Βλαντιμίρ Πούτιν και Σεργκέι Λαβρόφ έχουν διαμηνύσει ότι στην περίπτωση που λάβουν αρνητική απάντηση, τότε θα αναγκαστούν να κινηθούν μονομερώς, λαμβάνοντας άλλου είδους μέτρα. Εννοούν, άραγε, μια γενικευμένη στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία, έτσι ώστε να τη θέσουν υπό τον έλεγχό τους και να αποκλείσουν, οριστικά, κάθε σχέδιο ένταξής της στο ΝΑΤΟ και υπαγωγής της στη σφαίρα επιρροής της Δύσης;

Η αλήθεια είναι ότι λίγοι πιστεύουν πως αυτό έχει στο μυαλό της η ηγεσία του Κρεμλίνου. Γνωρίζει, άλλωστε, πως ένας ολοκληρωτικός πόλεμος θα έχει σοβαρότατες συνέπειες για τη χώρα, πρωτίστως σε οικονομικό επίπεδο. Θα οδηγήσει δε αναγκαστικά στην ολική ρήξη με την Ευρώπη και, κυρίως, με τη Γερμανία και τη Γαλλία, που μέχρι σήμερα προσπαθούν να τηρήσουν μια πιο μετριοπαθή και διαλλακτική στάση.

Πούτιν και Λαβρόφ ξέρουν καλά, επίσης, πως δεν υπάρχει περίπτωση να κατακτήσουν την Ουκρανία και να τη διατηρήσουν στον έλεγχό τους. Η οδυνηρή εμπειρία από τη σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν τους έχει διδάξει, αναμφίβολα, πολλά για την εξέλιξη που έχουν τέτοιου είδους απόπειρες.

Σενάρια ανεξαρτησίας της ανατολικής Ουκρανίας

Το παιχνίδι, λοιπόν, όλα δείχνουν πως θα παιχτεί στην ανατολική Ουκρανία. Εκεί όπου οι Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ επιδιώκουν εδώ και χρόνια να ανακηρύξουν την ανεξαρτησία τους, ενώ η ρωσική Δούμα είναι έτοιμη να τις αναγνωρίσει άμεσα (αυτή την εβδομάδα, μάλιστα, συζητείται και σχετικό νομοσχέδιο).

Εφόσον αυτό συμβεί, η Μόσχα θα συνάψει αυτομάτως μαζί τους μια «αμυντική συμφωνία» που θα της δίνει το «δικαίωμα» να επέμβει στρατιωτικά για να τις υπερασπίσει απέναντι στην προσπάθεια του Κιέβου να καταστείλει την «ανταρσία» – κάτι που φαντάζει αναπόφευκτο. Από την έκταση δε που θα πάρουν οι συγκρούσεις και από το κατά πόσο μια τέτοια εξέλιξη θα θεωρηθεί «μείζονος» ή «μικρής» έκτασης επέμβαση (όπως… μαρτύρησε ο Τζο Μπάιντεν), θα εξαρτηθεί και η περαιτέρω πορεία των σχέσεων της Δύσης με τη Ρωσία.

Φυσικά, όλα αυτά αποτελούν σενάρια, τα οποία μπορούν να τιναχτούν στον αέρα από την ίδια τη ζωή. Ούτως ή άλλως, το μέτωπο της Ουκρανίας αποτυπώνει τη «μικρή εικόνα». Η αμέσως μεγαλύτερη έχει να κάνει με τον συνολικό συσχετισμό δυνάμεων ανάμεσα στη Δύση (κυρίως τις ΗΠΑ) και τη Ρωσία, ενώ η συνολική παραπέμπει στο ξαναμοίρασμα του κόσμου σε σφαίρες επιρροής.

Η «νέα τάξη» και η «νέα Γιάλτα»

Η ανάλυση του Γκίντεον Ράχμαν, που δημοσιεύτηκε το Σαββατοκύριακο στους Financial Times, αποτυπώνει (έστω και κάπως μονόπλευρα) αυτό που στην πραγματικότητα συμβαίνει. «Τα σχέδια Ρωσίας και Κίνας για μια νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων», είναι ο τίτλος της – και λέει πολλά.

Και μια αναγκαία «υποσημείωση»: Θα είναι τουλάχιστον αφελής όποιος, σε αυτό το φόντο, προσπαθήσει να χαρακτηρίσει τους μεν ως «κακούς» και τους δε ως «καλούς», με βάση την πλευρά που έχει επιλέξει να στηρίξει. Μια ματιά στην παγκόσμια ιστορία δεν θα έβλαπτε – όπως και η προσπάθεια να εξηγηθεί γιατί η Ευρώπη φοβάται τόσο σήμερα μια «νέα Γιάλτα»…