Διεπαγγελματική Πυρηνόκαρπων: Πώς θα έρθουν οι εργάτες γης στα χωράφια

Στην διαμόρφωση θέσεων-προτάσεων με στόχο την επίλυση του τεράστιου προβλήματος της έλλειψης εργατικού δυναμικού κυρίως που είναι απαραίτητο τόσο για την παραγωγή στους αγρούς όσο και για τη μεταποίηση-τυποποίηση των φρούτων, προχώρησε η Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Πυρηνόκαρπων.

Παράλληλα, παρεθέτει στοιχεία για την κατάσταση που επικρατεί με τους εργάτες γης, ενώ εκτιμά ότι η λύση του προβλήματος είναι ιδιαίτερα δύσκολη και για να προσεγγιστεί θα πρέπει να κινηθούν σε τρεις κατευθύνσεις, με ενέργειες που θα προσφέρουν τόσο άμεσες όσο και μεσοπρόθεσμες λύσεις.

Οι κατευθύνσεις αυτές συνοψίζονται στα εξής:

• Πρώτο, χρειάζεται να γίνει προσπάθεια για τη μείωση των αναγκών σε εργαζομένους.

Για το σκοπό αυτό, χρειάζεται να βελτιωθεί ο τρόπος καλλιέργειας αλλά κυρίως, να υπάρξει άμεσα πρόγραμμα αναδιάρθρωσης, ώστε να υπάρξουν νέες καλλιέργειες (γραμμικές κατά βάση) που θα αξιοποιούν τη μηχανική καλλιέργεια, θα αυξάνουν την παραγωγικότητα και θα περιορίσουν ουσιαστικά τον αριθμό των απαιτούμενων εργαζομένων.

Το ΥπΑΑΤ πρέπει να εξαγγείλει το πρόγραμμα της αναδιάρθρωσης καλλιεργειών, συμβουλευόμενο την Διεπαγγελματική Πυρηνοκάρπων αλλά και κάθε Διεπαγγελματική  άλλων κλάδων.

• Δεύτερο, να τροποποιηθεί και απλοποιηθεί το νομοθετικό πλαίσιο όπως αυτό ισχύει σήμερα  στον Μεταναστευτικό Κώδικα .
• Τρίτο, πρέπει άμεσα να διασφαλιστεί η παρουσία των απαιτούμενων εργατών για τη χρονιά που ξεκινάει και παράλληλα,  να στηθεί μηχανισμός που είναι απαραίτητος, για την εύρεση και μετάκληση εργατών από μη όμορες τρίτες χώρες όπως Ουκρανία, Μολδαβία, Αίγυπτος, Μπαγκλαντές, Ινδία κ.ά.

Η κατάσταση σε Ημαθία – Πέλλα – Χαλκιδική

Το 2019 εισήλθαν με τη διαδικασία της μετάκλησης του Κώδικα Μετανάστευσης (άρθρο 13) ως εργάτες γης: 316 στην Ημαθία, 326 στην Πέλλα και 342 στην Χαλκιδική. Συνολικά 984.

Το 2020 εισήλθαν με την κατά παρέκκλιση διαδικασία μετάκλησης της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου ως εργάτες γης: 3.490 στην Ημαθία, 9.073 στην Πέλλα και 6.300 στην Χαλκιδική. Συνολικά 18.863.

Το 2021 εισήλθαν με την κατά παρέκκλιση διαδικασία μετάκλησης ως εργάτες γης: 11.679 συνολικά στις παραπάνω περιοχές, λόγω της μεγάλης μείωσης σε αιτήσεις από την Χαλκιδική για την συγκομιδή της  πράσινης ελιάς που οφειλόταν στην πολύ μειωμένη παραγωγή αλλά κυρίως λόγω της ισχύος της τουριστικής βίζας από το καλοκαίρι 2021.

Μεταξύ των ετών 2020 και 2021 παρατηρείται μείωση 13% στην Ημαθία και 10% στην Πέλλα η οποία όμως  οφείλεται στη μειωμένη παραγωγή από τους παγετούς.

Ποια είναι η κατάσταση σε όλη την Ελλάδα

Το  2020 (μετάκληση  κατά παρέκκλιση) εισήλθαν 32.215 εργάτες

Το 2021 (μετάκληση κατά παρέκκλιση) εισήλθαν 18.469 εργάτες

Πανελλαδικά η μείωση το 2021 ήταν 43%, διότι στις  υπόλοιπες περιοχές της χώρας εισήλθαν εργάτες γης με τη διαδικασία της τουριστικής βίζας, δεδομένου ότι το καλοκαίρι άνοιξαν τα σύνορα για τους τουρίστες.

Οι περιοχές της Ημαθίας και της Πέλλας χρησιμοποίησαν την κατά παρέκκλιση μετάκληση λόγω του ότι η ανάγκη σε εργάτες γης (κεράσια, αραιώματα) έγινε κυρίως στις αρχές Μαΐου  πριν επιτραπεί η είσοδος  με τουριστική βίζα που ξεκίνησε το καλοκαίρι  του 2021 .

Συμπερασματικά:

Οι εργάτες γης που μετακαλούνται όλα αυτά τα χρόνια είναι στη συντριπτική πλειονότητά τους τα ίδια πρόσωπα, με τα οποία οι αγρότες έχουν σχέση εμπιστοσύνης, λόγω της μακροχρόνιας συνεργασίας τους και της εξειδίκευσης που απέκτησαν στις αγροτικές εργασίες.

Οι περισσότεροι έχουν ήδη ΑΦΜ και ΑΜΚΑ, είναι γνωστοί στις Ελληνικές Αρχές και ως εκ τούτου δεν τίθεται θέμα να δίνουν κάθε φορά που μετακαλούνται ,  συνέντευξη στα Ελληνικά Προξενεία. Εξάλλου, η Ελληνική Αστυνομία κατά την είσοδό τους στη χώρα, κατά την οποία σφραγίζουν το διαβατήριό τους, ελέγχουν τυχόν διάπραξη ποινικών αδικημάτων. Επομένως οι συγκεκριμένοι πρέπει να εισέρχονται με άλλη διαδικασία.

Αν λάβουμε υπόψη μας ότι στους τρεις νομούς Ημαθίας, Πέλλας και Χαλκιδικής εισήλθαν το 2020 με την κατά παρέκκλιση διαδικασία συνολικά περίπου 19.000 εργάτες γης, ενώ το 2019 με τη διαδικασία των συνεντεύξεων στα Προξενεία που προβλέπεται από τον Κώδικα Μετανάστευσης, εισήλθαν μόλις 984 εργάτες γης, είναι προφανές ότι για τόσο μεγάλο αριθμό εργατών γης θα είναι αδύνατο να ανταποκριθούν τα Προξενεία σε εύλογο χρόνο. Ο χρόνος στις αγροτικές εργασίες, των πυρηνοκάρπων  είναι ασφυκτικός και δεν επιτρέπει καθυστερήσεις που θα είναι αναπόφευκτες  όταν ο Κώδικας Μετανάστευσης , προβλέπει  έγκριση  από τα Προξενεία έως τρείς μήνες από την λήψη του αιτήματος  . Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να οδηγούνται οι αγρότες  στην λύση της τουριστικής βίζας.

Η λύση να εισέρχονται οι εργάτες γης με τουριστική βίζα και όχι με την διαδικασία της μετάκλησης, συνεπάγεται τεράστια μείωση εσόδων από το Ελληνικό κράτος σε παράβολα (100 ευρώ για κάθε εργάτη γης) και σε ασφαλιστικές εισφορές, ενώ με τον τρόπο αυτό προωθείται η μαύρη εργασία και κατ’ επέκταση ωθείται ο αγρότης να προκρίνει την πώληση χωρίς φορολογικά παραστατικά που έχει ως συνέπεια τη μείωση των εσόδων του κράτους και από φόρους.

Μόνο από τους τρεις νομούς η απώλεια εσόδων σε παράβολα προσεγγίζει τα 2εκ ευρώ και σε ασφαλιστικές εισφορές τα 5εκ ευρώ, αν υπολογίσουμε εργόσημο για 90 ημέρες για κάθε εργάτη.

Με την τουριστική βίζα εισέρχονται μόνο έως 90 ημέρες και ως εκ τούτου τα συγκεκριμένα άτομα δεν μπορούν να εργαστούν στο μέγιστο που θα μπορούσαν, μετά τη θέσπιση του 9μήνου, ήτοι για 270 ημέρες, γεγονός το οποίο αποτελεί μειονέκτημα (η τουριστική βίζα) ,   που τους αποθαρρύνει να επιλέξουν την Ελλάδα ως χώρα εργασίας λόγω μειωμένης απασχόλησης και επιπρόσθετα δεν αξιοποιείται το εν λόγω υφιστάμενο εργατικό δυναμικό για τον χρόνο που θα μπορούσαμε  να το αξιοποιήσουμε  και  που  το   έχουμε  απόλυτη  ανάγκη .

Ήδη είναι γνωστό ότι οι αλλοδαποί εργάτες γης επιλέγουν άλλες χώρες όπως η Ιταλία, Γερμανία, Ισπανία και Γαλλία που για την ανάλογη διαδικασία δεν υπάρχει η γραφειοκρατία που έχουμε εμείς  σήμερα και οι αποδοχές τους είναι υψηλότερες  σε σχέση με την Ελλάδα.

Παρατηρείται λοιπόν  το φαινόμενο να έχουν αποκτήσει την εξειδίκευση στις αγροτικές εργασίες στη χώρα μας, τα προηγούμενα χρόνια  και σήμερα να επιλέγουν άλλες χώρες για να εργαστούν, με αποτέλεσμα να μην μπορούν οι Έλληνες  αγρότες να καλλιεργήσουν.

Και  επιπρόσθετα  η μείωση της προσφοράς εργατικών χεριών  αυξάνει  το κόστος  του ημερομισθίου,  το οποίο επιβαρύνει το κόστος παραγωγής  με ευθύνη  της Κυβέρνησης ,  η οποία  αντί να διευκολύνει την έλευση εργατών και να απλοποιεί τις διαδικασίες,  πράττει  ακριβώς το αντίθετο  όταν είναι  ήδη  γνωστό το πρόβλημα με τις αυξήσεις στην ενέργεια ,  στα λιπάσματα και στα λοιπά εφόδια .

Οι προτάσεις της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Πυρηνόκαρπων

1. Σύναψη διακρατικών συμφωνιών με χώρες όπως Ουκρανία, Μολδαβία, Μπαγκλαντές , Ινδία, Αίγυπτο κ.ά. Ειδικότερα για τη διακρατική συμφωνία με το Μπαγκλαντές να υπάρξει πρόβλεψη, ώστε οι εργαζόμενοι που βρίσκονται ήδη εδώ να παραμείνουν ως εποχικοί εργάτες γης για το προβλεπόμενο από το νόμο χρονικό διάστημα, σαν να είχαν εξέλθει και εισέλθει εκ νέου και να υπάρξει η απαιτούμενη νομοθετική ρύθμιση.
2. Θα πρέπει να προβλεφθεί διαδικασία δημιουργίας μηχανισμού για την εύρεση ενδιαφερομένων να εργαστούν καθώς και την υλοποίηση της εισόδου τους για εποχική εργασία, διαφορετικά οι διακρατικές συμφωνίες θα αποτελέσουν  «κενό γράμμα»  και αντικείμενο φωτογραφιών και δημοσίων σχέσεων .
3. Για τους αλλοδαπούς που έχουν ήδη ΑΦΜ και ΑΜΚΑ, να μην απαιτείται να δίνουν συνέντευξη στις Προξενικές Αρχές κάθε φορά που εισέρχονται. Ειδικότερα για τις συνεντεύξεις σε Προξενικές Αρχές, στις οποίες ο αριθμός των εισερχόμενων εργατών γης είναι μεγάλος ,  να υπογράφεται σύμβαση συνεργασίας με εξωτερικούς παρόχους υπηρεσιών που προβλέπει ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός 810/2009 [άρθρο 41] όπως γίνεται στην Ρωσία .
4. Για την δυνατότητα μετάκλησης έως πέντε χρόνια , που προβλέφθηκε με την τροποποίηση του Κώδικα Μετανάστευσης το Σεπτέμβριο του  2021, το παράβολο των 100 ευρώ προτείνουμε να δίνεται μόνο  μία φορά για ολόκληρη την πενταετία  και όχι προκαταβολικά   στην αρχή της πενταετίας  για όλα τα χρόνια  (ήτοι  π.χ. 5*100= 500 ευρώ)  που ισχύει σήμερα  , δεδομένου ότι ακόμα και αν έχει υπογραφεί σύμβαση εργασίας, δεν είναι σίγουρο ότι ο αλλοδαπός εργάτης γης θα εισέλθει στην χώρα  και την επόμενη χρονιά και μάλιστα  στον ίδιο εργοδότη ,  με αποτέλεσμα ο αγρότης να χάνει την πληρωθείσα προκαταβολή η οποία δεν επιστρέφεται. Το μέτρο αυτό θα καταστεί ανενεργό διότι δεν εξυπηρετεί τον αγρότη , είναι καθαρά εισπρακτικού χαρακτήρα, εξυπηρετεί μόνο  τις τοπικές αποκεντρωμένες υπηρεσίες μετανάστευσης και δεν απαλλάσσει τον εργάτη από την  προσέλευση κάθε χρόνο στα προξενεία για  συνέντευξη.
5. Να μην απαιτείται το έντυπο Ε9 για την απόδειξη της ιδιοκτησίας του καταλύματος που παρέχει ο εργοδότης, διότι ότι υπάρχουν ζητήματα νομιμοποίησης των κτισμάτων, με αποτέλεσμα να δηλώνεται ψευδώς ότι τους φιλοξενούν στο σπίτι τους. Προτείνεται να επανέλθει  το εδάφιο ε)  της παρ. 1 του άρθρου 13 του Κώδικα Μετανάστευσης του 2014,  που προέβλεπε ότι προσκομίζεται «…ε) Υπεύθυνη δήλωση ότι θα εξασφαλίσει στον εργαζόμενο κατάλληλο κατάλυμα, όπως αυτό ορίζεται με απόφαση του Υπουργού Υγείας κατ` εξουσιοδότηση του άρθρου 43 του ν. 4025/2011 (Α 228), όπως ισχύει.». Και αυτό γιατί το κυριότερο είναι να  εξασφαλιστεί ότι το κατάλυμα  πράγματι πληροί τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας   και όχι η νομιμότητα   και για το λόγο αυτό θα πρέπει να εκδοθεί η σχετική ΚΥΑ για τις προϋποθέσεις του κατάλληλου καταλύματος που εκκρεμεί, η οποία προβλέπεται στην εξουσιοδοτική διάταξη του άρθρου 13 παρ.3 περ. ε’ του ν.4025/2011.
6. Να δοθούν κίνητρα ώστε οι Έλληνες που λαμβάνουν Κοινωνικό Επίδομα οι οποίοι υπερβαίνουν τις 300.000, να συνεχίζουν να το λαμβάνουν με την προϋπόθεση ότι θα συμπληρώνουν υποχρεωτικά τουλάχιστον 20-30 μεροκάματα το έτος, τα οποία θα είναι αφορολόγητα και επίσης  δεν θα αθροίζονται  στο εισόδημά τους, για  να μην απωλέσουν το επίδομα Αλληλεγγύης (ΦΕΚ Β 3359/2021 άρθρο 9 παρ. 3δ, παρ. 4, άρθρο 11 παρ.2 γ), υπερβαίνοντας το εξαμηνιαίο εισόδημα των 1.200 ευρώ.  Αυτό θα εφαρμόζεται στις περιοχές που υπάρχει ζήτηση σε εργατικά χέρια στον πρωτογενή τομέα, στην μεταποίηση και τυποποίηση και με βάση  διαδικασία   που θα ελέγχει ο ΟΑΕΔ.

Σημειώνεται ότι αν το μέτρο  αυτό έχει χαρακτήρα προαιρετικό θα παρατηρηθεί το αποτέλεσμα που είχαμε με αντίστοιχες ρυθμίσεις για την κάρτα ανεργίας μακράς διάρκειας που δεν έχαναν τα δικαιώματα εφόσον εργάζονταν έως 70 ημερομίσθια  (ρύθμιση ΣΥΡΙΖΑ το 2017 ) και μεταγενέστερα με αντίστοιχη ρύθμιση που δεν έχαναν το επίδομα του Ταμείου Ανεργίας αν εργάζονταν μέχρι 70 ημερομίσθια στον πρωτογενή τομέα (ρύθμιση ΝΔ – Βορίδη το 2020), όπου δεν προσήλθε σχεδόν κανένας για εργασία . Επίσης πρέπει να αναφέρουμε ότι η υποχρεωτικότητα στην απασχόληση των εν λόγω δικαιούχων  όταν κληθούν από τον ΟΑΕΔ υφίσταται αλλά λόγω της απώλειας του επιδόματος  από την αύξηση που θα προκύψει από το εισόδημα της εποχικής εργασίας λειτουργεί αποτρεπτικά και επιδεικνύεται ανοχή από τις Υπηρεσίες για την μη επιβολή της προβλεπόμενης ποινής (ήτοι της διακοπής του επιδόματος). Επομένως προτείνουμε  και διατήρηση του Κοινωνικού  επιδόματος και φοροαπαλλαγή και εισόδημα από την εργασία.

Εάν όμως κριθεί από την Κυβέρνηση ότι οι εν λόγω απασχολούμενοι μπορούν να έχουν και μία προσαύξηση του Κοινωνικού επιδόματος ως  «μπόνους», τότε εκτιμούμε ότι θα  αυξήσει την αποτελεσματικότητα του μέτρου.

7. Ο ανώτατος αριθμός ειδικά και μόνο των εποχικά εργαζομένων που προβλέπεται στη σχετική ΚΥΑ του άρθρου 11 του Κώδικα Μετανάστευσης να προβλέπει ανώτατο όριο ανά περιφέρεια και όχι ανά νομό, διότι  δημιουργούνται προβλήματα  με τις αυξομειώσεις των αναγκών σε εργάτες γης λόγω των κλιματικών αλλαγών και προκύπτουν συνέχεια ζητήματα  τροποποίησης της ΚΥΑ. Εξ άλλου στην ίδια ΚΥΑ με βάση πίνακες, ορίζεται  πόσους εργάτες μπορεί να απασχολήσει ο κάθε αγρότης ανά στρέμμα και ανά καλλιέργεια και με βάση την δήλωση του ΟΣΔΕ αλλά   και σχετική βεβαίωση  που  εκδίδει το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΚΕΠΥΕΛ), με αυτόματο Ηλεκτρονικό τρόπο.
8. Να υπάρξει σχετική πρόβλεψη προκειμένου να δύνανται να μετακληθούν εποχιακοί εργάτες από νομικά πρόσωπα που δεν κάνουν δήλωση ΟΣΔΕ, όπως συνεταιρισμούς, μονάδες τυποποίησης ή μεταποίησης κλπ οι οποίοι θα προσκομίζουν όλα τα προβλεπόμενα δικαιολογητικά.