Νανοπλαστικά: Πώς έκαναν «κατάληψη» στους πόλους της Γης;

Η ρύπανση από πλαστικά είναι παντού: σε γη, θάλασσα και αέρα.

Μικροπλαστικά «πνίγουν» τους ωκεανούς, ενώ έχουν εντοπιστεί ακόμη και κοντά στην κορυφή του Έβερεστ, καθώς και σε δείγματα πάγου της Αρκτικής.

Πρόκειται για μικρά κομμάτια πλαστικού, που αν και δεν ξεπερνούν τα πέντε χιλιοστά, προκαλούν τεράστια ρύπανση και επιβάρυνση των οικοσυστημάτων.

Υποπροϊόντα της διάσπασής τους στο φυσικό περιβάλλον είναι τα νανοπλαστικά: αόρατα με γυμνό μάτι μικροσωματίδια, που έχουν μήκος μικρότερο του ενός εκατομμυριοστού του μέτρου και θεωρούνται ακόμη πιο τοξικά.

Συνήθως διαφεύγουν της επιστημονικής προσοχής, καθώς δεν μπορούν να ανιχνευθούν μέσω των τυπικών διαδικασιών δειγματοληψίας και μέτρησης.

Για πρώτη φορά, ωστόσο, ερευνητές τα εντόπισαν στα πιο απόμακρα σημεία του πλανήτη: στον Βόρειο και στον Νότιο Πόλο.

«Αυτό δείχνει ότι τα νανοπλαστικά είναι πραγματικά μεγαλύτερο πρόβλημα ρύπανσης από ό,τι πιστεύαμε εώς τώρα», επισημαίνει ο Ντούσαν Μάτεριτς, επικεφαλής ομάδας επιστημόνων από τα πανεπιστήμια της Ουτρέχτης, της Κοπεγχάγης και το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Βρυξελλών, που μόλις δημοσίευσαν τη σχετική μελέτη τους στην επιθεώρηση Environmental Research.

Ρύπανση… διαρκείας

Χρησιμοποιώντας νέες μεθόδους ανίχνευσης και μέτρησης της ρύπανσης από νανοπλαστικά σε δείγματα πάγου στη Γροιλανδία και στην Ανταρκτική, διαπίστωσαν ότι η συγκέντρωσή τους ήταν κατά μέσο όρο 13,2 νανογραμμάρια ανά χιλιοστόλιτρο στην μεν πρώτη, 52,3 νανογραμμάρια ανά χιλιοστόλιτρο στη δεύτερη.

Στη Ανταρκτική, εντόπισαν τρεις τύπους νανοπλαστικών, εκ των οποίων τα μισά ήταν από πολυαιθυλένιο -το πιο κοινό σήμερα πλαστικό- και πολυπροπυλένιο, το οποίο έχει επίσης ευρεία χρήση: από την παρασκευή επαναχρησιμοποιούμενων δοχείων, έως κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.

Στην Γροιλανδία, από τους έξι τύπους νανοπλαστικών, τα μισά ήταν πολυαιθυλένιο, που απαντάται κυρίως σε συσκευασίες και σε πλαστικές σακούλες και μεμβράνες.

Εντόπισαν επίσης σημαντικές ποσότητες νανοπλαστικών, ωστόσο, που προερχόταν από ελαστικά.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι αυτά τα μικροσωματίδια μεταφέρθηκαν με τον άνεμο μέχρι τη Γροιλανδία και με τα θαλάσσια ρεύματα ως την Ανταρκτική.

Αυτό όμως που τους εξέπληξε ακόμη περισσότερο από τον βαθμό συγκέντρωσης ήταν το γεγονός ότι, στους πάγους της Γροιλανδίας, εντοπίστηκαν νανοπλαστικά ακόμη και σε δείγματα που ελήφθησαν από βάθος 14 μέτρων.

Κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι βρίσκονται εκεί από παλιά…

Για την ακρίβεια, «θεωρούμε ότι η ρύπανση από νανοπλαστικά στη Γροιλανδία συμβαίνει από τη δεκαετία του 1960», αναφέρει ο Ντούσαν Μάτεριτς του Ινστιτούτου Θαλάσσιας και Ατμοσφαιρικής Έρευνας της Ουτρέχτης (IMAU).

«Συνεπώς, οργανισμοί σε αυτήν την περιοχή, και πιθανότατα σε ολόκληρο τον κόσμο, έχουν εκτεθεί σε νανοπλαστικά εδώ και αρκετό καιρό», προσθέτει, καλώντας τη διεθνή επιστημονική κοινότητα σε «περαιτέρω μελέτες».

Researchers are using criminal forensics to understand the impacts of nanoplastics on our ocean environment pic.twitter.com/ScydH3xL6l

— Seeker (@Seeker) January 24, 2022

Μια μεγάλη απειλή σε… μικρογραφία

Οι ανησυχίες πλέον εντείνονται για τις επικίνδυνες επιπτώσεις των ιδιαίτερα τοξικών νανοπλαστικών στα οικοσυστήματα, καθώς και στον ανθρώπινο οργανισμό (μέσω του αναπνευστικού συστήματος ή και των τροφών).

Οι επιστημονικές έρευνες συνεχίζονται για τον προσδιορισμό του βαθμού κινδύνου, που κρίνεται σημαντικός.

Πρόσφατη δε μελέτη για τα μικροπλαστικά από ομάδα επιστημόνων στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ κατέδειξε ότι ο μέσος άνθρωπος μπορεί να εισπνέει έως και 7.000 τέτοια τοξικά μικροσωματίδια την ημέρα μέσα στο ίδιο του το σπίτι -από τα ρούχα και τα παιχνίδια, μέχρι τις μοκέτες και τα έπιπλα.

Μόλις την περασμένη εβδομάδα, εν τω μεταξύ, διεθνής ομάδα επιστημόνων έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου ότι τα επίπεδα των χημικών ουσιών -συμπεριλαμβανομένων των πλαστικών– στα οικοσυστήματα της Γης έχουν ξεπεράσει τα ασφαλή όρια για τον πλανήτη και τους ανθρώπους.

«Υπήρξε 50πλάσια αύξηση στην παραγωγή χημικών από το 1950. Αυτή, δε, αναμένεται να τριπλασιαστεί μέχρι το 2050», αναφέρουν.

«Ο ρυθμός με τον οποίο οι κοινωνίες παράγουν και απελευθερώνουν νέες χημικές και άλλες ουσίες στο περιβάλλον», προειδοποιούν, «δεν συνάδει με τη διατήρηση ενός ασφαλούς λειτουργικού χώρου για την ανθρωπότητα».