Φορολογική αντιμετώπιση εισοδημάτων από δικαστική απόφαση

Πολλές φορές οι πολίτες καταφεύγουν στην δικαιοσύνη για ζητήματα που αφορούν αστικές διαφορές είτε μεταξύ τους είτε με επιχειρήσεις ή από ασφαλιστικές εταιρίες.

Οι αποφάσεις που εκδίδονται συνοδεύονται και με οικονομικές αποζημιώσεις.

Οι οικονομικές αποζημιώσεις αυτές αποτελούν εισόδημα για τον πολίτη – φορολογούμενο, που τις λαμβάνει και πρέπει αν εμφανιστούν στο έντυπο φορολογίας εισοδήματος, είτε για να καλύψουν τεκμήρια, είτε για να μπορέσει ο φορολογούμενος πολίτης να συμφωνήσει σε ενδεχόμενο έλεγχο, τον τραπεζικό τους λογαριασμό.

Οι αποζημιώσεις αυτές έχουν διαφορετική φορολογική αντιμετώπιση.

Ας πούμε ότι κάποιος εργαζόμενος είχε ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα και πήρε ένα ποσό με δικαστική απόφαση. Πριν το δηλώσουμε στην φορολογική δήλωση θα πρέπει να διαβάσουμε πολύ καλά την απόφαση και ανάλογα να χειριστούμε την εμφάνιση των ποσών στο έντυπο Ε1.

Για παράδειγμα ο πολίτης πήρε με την δικαστική απόφαση :

1)   15.000 ευρώ για απώλεια εισοδήματος.

2)   25.000 ευρώ για τις βλάβες που προκλήθηκαν στο όχημα.

3)   20.000 ευρώ για ηθική αποζημίωση

4)   6.375 ευρώ για τόκους υπερημερίας.

Το κάθε ένα από τα προαναφερόμενα ποσά έχει την δική του αντιμετώπιση τόσο φορολογικά όσο και ως προς την εμφάνιση του στην φορολογική δήλωση.

1) Τα 15.000 ευρώ για απώλεια εισοδήματος, φορολογούνται ως έσοδα από μισθούς ή επιχειρηματική δραστηριότητα, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία( ΣτΕ 1121/1994 και 1002651/81/Α0012/ΠΟΛ.1054/11.2.2000).

(«Τέλος, θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι σε περίπτωση που η εν λόγω αποζημίωση αφορά αποζημίωση καταβαλλομένη μηνιαίως, κατόπιν δικαστικής απόφασης ή και εφάπαξ από ασφαλιστική εταιρεία σε μισθωτό που κατέστη ανίκανος προς εργασία λόγω τροχαίου ατυχήματος, τότε η αντιμετώπιση είναι εντελώς διαφορετική, μιας και η εν λόγω αποζημίωση χαρακτηρίζεται ως εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες σύμφωνα και με το 1093948/1782/Α0012/7.11.2008 έγγραφο του υπουργείου Οικονομικών και δηλώνεται στους κωδικούς 301/302.)»

Πέρα από τα ανωτέρω η διοίκηση με την 1031657/568/Α0012 ΠΟΛ. 1111/ 5 Μαΐου 1999, με θέμα «Φορολογία αποζημίωσης που χορηγείται λόγω εργατικού ατυχήματος με βάση το Ν. 551/1915», έκανε δεκτή την 152/1999 γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, που θεωρεί την αποζημίωση αυτή ως εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες και φορολογείται κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στις διατάξεις του άρθρου αυτού.

2) Τα 25.000 ευρώ δεν αποτελούν εισόδημα διότι έχουν δοθεί για την αποκατάσταση των ζημιών που υπέστη το όχημα (κάλυψη δαπανών , αποκατάσταση ζημιών που έχει κάνει ο φορολογούμενος). Το ποσό αυτό δεν εμφανίζεται στην φορολογική δήλωση και δεν καλύπτει τεκμήρια.( 10044995/4.5.1999 και 1095688/6.11.2000)

3) Το ποσό των 20.000 ευρώ, (αφορά ηθική αποζημίωση) θα αναγραφεί στους κωδικούς 781-782 του εντύπου Ε1. Επί του ποσού αυτού δεν υπολογίζεται εισφορά αλληλεγγύης.

Γενικά: Στην περίπτωση που οι συγκεκριμένες αποζημιώσεις αφορούν κάλυψη ζημιών, κάλυψη ιατρικών εξόδων, ηθική βλάβη κτλ., τότε σύμφωνα με τις 1008989/121/Α0012/6.2.1995 και 1092921/1790/ Α0012/23.10.2000 διαταγές, οι αποζημιώσεις που καταβάλλονται για κάλυψη υλικών ζημιών και σωματικών βλαβών, κατά πάγια διοικητική και δικαστική νομολογία δεν αποτελούν εισόδημα και συνεπώς δεν φορολογούνται και ούτε υπολογίζονται για την έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης και αναγράφονται στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος στους κωδικούς 781/782 (τα ποσά που αποτελούν ηθική βλάβη), ως ποσά που συμβάλουν στην κάλυψη τεκμηρίων.

4) Το ποσό των 6.375 ευρώ θα αποδοθεί στον φορολογούμενο μετά την παρακράτηση του 15% (τόκοι) και θα αναγραφεί στο κωδικό 667 το μικτό ποσό (6.375) και στον κωδικό 675 ο φόρος στους τόκους (956,25).

(Σχετικά έγγραφα 1008989/121/Α0012/6.2.1995, 1092921/1790/Α0012/23.10.2000 και 1093948/1782/Α0012/7.11.2008)

Προσοχή: Η αποζημίωση λόγω θανάτου δηλώνεται στους κωδικούς 781-782

Παρακράτηση σε εισοδήματα που δίνονται με δικαστική απόφαση

Μπορεί να μην έχουν διαφορετική φορολογική αντιμετώπιση τα εισοδήματα που δίνονται είτε με καθυστέρηση , είτε με δικαστικές αποφάσεις σε μισθωτούς. Έχουν όμως διαφορετική αντιμετώπιση σε ότι αφορά την παρακράτηση που υποχρεούνται να κάνουν οι επιχειρήσεις σε αυτά τα εισοδήματα.

Σύμφωνα με την παράγραφο 4 του άρθρου 60 του Ν.4172/2013:

«4. Στα εισοδήματα από μισθωτή εργασία και συντάξεις που καταβάλλονται αναδρομικά, σύμφωνα με το άρθρο 12, καθώς και στις πρόσθετες αμοιβές που δεν συμπεριλαμβάνονται στις τακτικές αποδοχές διενεργείται παρακράτηση με συντελεστή είκοσι τοις εκατό (20%) στο καταβαλλόμενο ποσό ανεξάρτητα από το έτος στο οποίο ανάγονται για να φορολογηθούν τα εισοδήματα αυτά. Ειδικά, στις καθαρές αμοιβές που καταβάλλονται σε αμειβόμενους με ημερομίσθιο, οι οποίοι παρέχουν υπηρεσίες ορισμένου χρόνου αλλά διάρκειας μικρότερης από ένα έτος, καθώς και σε ξεναγούς που υπάγονται στις διατάξεις του άρθρου 37 του ν. 1545/1985, διενεργείται παρακράτηση φόρου με συντελεστή πέντε τοις εκατό (5%.)….»

Σύμφωνα με την απόφαση ΠΟΛ.1104/9.4.2014 (ΦΕΚ 909/Β’/11.4.2014), σχετικά με την «Παρακράτηση φόρου στο εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις και στην ειδική εισφορά αλληλεγγύης του άρθρου 29 του Ν.3986/2011 από τους υπόχρεους», απόφαση που εξειδικεύει την διαδικασία παρακράτησης στα εισοδήματα  από μισθωτή εργασία:

«γ) Στα εισοδήματα που καταβάλλονται αναδρομικά με βάση νόμο ή δικαστική απόφαση ή συλλογική σύμβαση ή καθυστερημένα με συντελεστή 20% στο καταβαλλόμενο φορολογητέο εισόδημα. Στα εισοδήματα αυτής της περίπτωσης δεν διενεργείται παρακράτηση έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης.

δ) Στις ανείσπρακτες δεδουλευμένες αποδοχές που εισπράττει καθυστερημένα ο δικαιούχος εισοδήματος από μισθωτή εργασία σε φορολογικό έτος μεταγενέστερο, με συντελεστή 20% στο καταβαλλόμενο φορολογητέο εισόδημα. Στα εισοδήματα αυτής της περίπτωσης δεν διενεργείται παρακράτηση έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης.»

Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι Οικονομολόγος – Φοροτεχνικός, Α. Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκηση της PROSVASIS AEBE, Συγγραφέας