Πόλεμος και εξουσία

«Πόλεμος και δημοκρατία», τιτλοφορείται το άρθρο του Σερζ Χαλιμί στην τελευταία έκδοση της Le Monde Diplomatique. Ο έμπειρος δημοσιογράφος και αρθρογράφος προσπαθεί, σε αυτό, να διακρίνει τις πραγματικές αιτίες της σημερινής κρίσης στην Ουκρανία και της απειλής ενός πολέμου στην Ευρώπη. Πηγαίνοντας πέρα από το πέπλο που δημιουργούν οι «κραυγές», οι απειλές, η προπαγάνδα όλων των εμπλεκόμενων πλευρών – και, κυρίως, ΗΠΑ και Ρωσίας.

«Προσδιορίζοντας έναν εσωτερικό εχθρό, ένας αμφισβητούμενος ηγέτης αποκτά τη δυνατότητα να σχετίσει τους πολιτικούς του αντιπάλους με επαναστάτες, εξτρεμιστές, ξένους πράκτορες. Του είναι, όμως, εξίσου χρήσιμο να προσδιορίσει και έναν εξωτερικό εχθρό, προσποιούμενος στη συνέχεια ότι αντιδρά απέναντι στην απειλή που αυτός αντιπροσωπεύει: Ως εγγυητής των υπέρτατων συμφερόντων του έθνους», γράφει χαρακτηριστικά ο Χαλιμί.

Ο Πούτιν και οι άλλοι

Όπως λέει, στις ΗΠΑ αυτή είναι μια από τις κυρίαρχες εκδοχές που υπάρχουν για να περιγραφεί και να ερμηνευθεί η στάση του Βλαντιμίρ Πούτιν. Αμέσως μετά, όμως, μας καλεί να σκεφτούμε μήπως ακριβώς το ίδιο ισχύει και για τον Τζο Μπάιντεν, του οποίου η δημοφιλία βρίσκεται στα τάρταρα, ο ίδιος αμφισβητείται έντονα, ενώ η ήττα στις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου μοιάζει πολύ πιθανή.

Η αλήθεια είναι ότι το παραπάνω απόσπασμα ταιριάζει «γάντι» στον Πούτιν. Ο πρόεδρος της Ρωσίας έχει συλλήβδην χαρακτηρίσει σχεδόν το σύνολο της αντιπολίτευσης ως πράκτορες οι οποίοι καθοδηγούνται από ξένες μυστικές υπηρεσίες και, κατά συνέπεια, η θέση τους είναι στη φυλακή. Όσο για τους Αμερικανούς και το ΝΑΤΟ, είναι οι «κακοί» που επιβουλεύονται το μεγαλείο της Ρωσίας.

Το ίδιο ισχύει και για προηγούμενους προέδρους των ΗΠΑ. Είναι κοινό μυστικό, άλλωστε, πως όταν αντιμετώπιζαν προβλήματα στο εσωτερικό δεν το είχαν σε τίποτα να εξαπολύσουν μερικές δεκάδες πυραύλους ή να κλιμακώσουν μια κρίση που «σιγόκαιγε» σε κάποιο σημείο του πλανήτη, για να εμφανιστούν ως αρχιστράτηγοι.

Τραμπ και Ερντογάν

Ειδικά ο Ντόναλντ Τραμπ έφτασε να επικαλεστεί ακόμη και τον… κομμουνιστικό κίνδυνο, ο οποίος κατά τη γνώμη του προερχόταν από τις τάξεις των Δημοκρατικών! Με στόχο, βεβαίως, να ενεργοποιήσει τα αντανακλαστικά μεγάλου μέρους της αμερικανικής κοινωνίας, να εδραιώσει την κυριαρχία του στους Ρεπουμπλικάνους και να φανατίσει τους οπαδούς του – οδηγώντας στα όσα δραματικά συνέβησαν στις 6 Ιανουαρίου 2021 και στον βαθύ διχασμό της αμερικανικής κοινωνίας.

Περιττό, επίσης, να υπενθυμίσουμε ότι ένας από τους μεγάλους πρωταγωνιστές τέτοιου είδους σεναρίων είναι ο Ταγίπ Ερντογάν, τον οποίο πολλοί έχουν κατηγορήσει ότι ουσιαστικά «έστησε» το πραξικόπημα του 2016. Εξάλλου, είναι μοναδική η μαεστρία με την οποία έχει καταφέρει να συνδέσει όλους τους πολιτικούς του αντιπάλους στο εσωτερικό και τους ανταγωνιστές του στο εξωτερικό με «τρομοκράτες», δικαιολογώντας έτσι το πογκρόμ διώξεων και τις στρατιωτικές εισβολές.

Όσο δε το ψάξει κανείς, θα βρει πολλά παραδείγματα ηγετών που να έχουν αξιοποιήσει αυτή τη δοκιμασμένα αποτελεσματική μέθοδο για να παραμείνουν στην εξουσία και να εδραιώσουν τη θέση τους. Το ερώτημα που τίθεται, όμως, σήμερα είναι εάν κάτι τέτοιο μπορεί να ισχύει και στην περίπτωση του Μπάιντεν.

Ο ιδανικός εκβιασμός

Ουδείς μπορεί να απαντήσει με ένα κατηγορηματικό «ναι», σε καμία περίπτωση όμως δεν μπορεί να αποκλείσει αυτό το ενδεχόμενο. Εξάλλου, εκτός όλων των άλλων, η «ρωσική απειλή», όπως άλλωστε και η αντίστοιχη «κινεζική απειλή», αποτελεί ένα πολύ καλό μοχλό εκβιασμού των συμμάχων των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ και ειδικά των Ευρωπαίων, που το τελευταίο που θέλουν σήμερα είναι ένας πόλεμος.

Θα ρωτήσει, βεβαίως, κανείς: Μα καλά, από το μυαλό του τα έχει βγάλει όλα αυτά; Φυσικά και όχι. Η ίδια η έννοια της υπερβολής, εξάλλου, υποδηλώνει ότι υπάρχει ένα πραγματικό γεγονός το οποίο διογκώνεται για τεχνητούς σκοπούς.

Όμως, το γεγονός αυτό δεν είναι η Ουκρανία. Όπως δεν είναι και η Ταϊβάν στην περίπτωση της Κίνας. Είναι η διαμόρφωση μιας νέας «παγκόσμιας τάξης πραγμάτων», που βρίσκεται στο πίσω μέρος του μυαλού του Πούτιν, του Μπάιντεν και του Σι – ενδεχομένως και του Μακρόν.

«Για τ’ αφέντη το φαΐ»

Επειδή όμως, το ξαναμοίρασμα της τράπουλας συνεπάγεται τραγωδίες, όπως έχει δείξει η ιστορία, είναι αναγκασμένοι όλοι να πείσουν τους λαούς τους ότι αυτό όχι απλώς είναι αναγκαίο, αλλά αξίζει τον κόπο. Και έτσι, είναι υποχρεωμένοι να βρουν πειστικές απειλές στους «άλλους» και να τις «ντύσουν» με τρόπο που να ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία του κάθε λαού.

Μόνο έτσι θα καταφέρουν να διατηρήσουν την εξουσία τους – όχι κατ’ ανάγκη την προσωπική, αλλά των συμφερόντων που υπηρετούν. Όπως λέει και η «Μπαλάντα του κυρ-Μένιου».