Αυτός είναι πρόθυμος να σου λύσει ό,τι απορία/ερώτηση έχεις, και εσύ καίγεσαι να ρωτήσεις.
Πριν ξεκινήσει η συζήτηση, για την ακρίβεια της ιστορίας, θα ήθελα να ξεκαθαρίσω δυο πράγματα. Πρώτον: δεν είναι γιατρός. Είναι καθηγητής Υγειονομικής και Περιβαλλοντικής στο Ινστιτούτο Προηγμένων Σπουδών (ΙUSS) της Πάβια στην Ιταλία και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Για εμένα όμως είναι ο… γιατρός των προβλέψεων (εξού και ο τίτλος) διότι μαζί με την ομάδα του έχει αναπτύξει μια υπολογιστική πλατφόρμα που προβλέπει την εξέλιξη της πανδημίας δυναμικά στον χρόνο. Δεύτερον: το καφενείο δεν είναι ένα κλασικό καφενείο, αλλά ένα ψηφιακό καφενείο στο οποίο… κερνάω καφέ, έστω και ψηφιακά (έτσι το έχουμε εμείς στην Ήπειρο), και είστε όλοι καλοδεχούμενοι στην παρέα μας.
Στη σημερινή μας συνάντηση, ψυχή της παρέας είναι ο καθηγητής Δημοσθένης Σαρηγιάννης. Δώστε προσοχή στα λόγια του. Ακούστε με που σας λέω. Κάτι ξέρω…
Οι μεταλλάξεις φαίνεται να μην έχουν τελειωμό…
-Θα εξαντλήσουμε όλα τα γράμματα της αλφαβήτου; Οι μεταλλάξεις φαίνεται πως δεν έχουν τελειωμό… Και αφού τα εξαντλήσουμε- αν τα εξαντλήσουμε- θα τα εμπλουτίσουμε και με αριθμούς;
-«Είναι απόλυτα φυσιολογικό να βλέπουμε πολλαπλές παραλλαγές του SARS-CoV-2 καθώς αυτός εξελίσσεται και είναι θύμα πολλαπλάσιων μεταλλάξεων στο DNA του. Συνήθως αυτές που προσδίδουν χαρακτηριστικά που του επιτρέπουν να επιβιώσει καλύτερα είναι αυτές που κυριαρχούν. Αυτό είδαμε να συμβαίνει μέχρι τώρα με τις πέντε από τις χιλιάδες παραλλαγές του ιού που έχουν δει το φως εδώ και δύο χρόνια», μου λέει.
Όσο παραμένει ανεμβολίαστο ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού στην υποσαχάρια Αφρική…
Και συμπληρώνει: «Όσο παραμένει ανεμβολίαστο ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού της Γης, ειδικότερα στην υποσαχάρια Αφρική (όπου το ποσοστό εμβολιασμού είναι κάτω από 10%), τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να συναντάμε παραλλαγές του ιού που θα έχουν ιδιότητες οι οποίες θα προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία, είτε σχετικές με υψηλότερη μεταδοτικότητα είτε με μεγαλύτερη λοιμωτοξικότητα. Αυτό συμπεριλαμβάνει και υποτύπους αυτών των παραλλαγών (που χαρακτηριστικά ονομάζονται με αριθμούς και ελληνικά γράμματα για να καταδείξουν την συνάφειά τους)».
Νέο επιδημικό κύμα τον Απρίλιο;
-Πότε βλέπετε την ύφεση; Και μετά; Εκτιμάτε πως μπορεί να υπάρξει νέο επιδημικό κύμα τον Απρίλιο; Σας το ρωτάω αυτό, διότι κάποιοι από τους ειδικούς λένε, πως μετά από 3-4 μήνες, η 3η δόση καθίσταται λιγότερο αποτελεσματική, και πολλοί άνθρωποι που έκαναν την 3η δόση, τον ερχόμενο Απρίλιο δεν θα έχουν την ίδια προστασία.
-«Με τα σημερινά δεδομένα ύφεση στην πανδημία προβλέπεται να συνεχιστεί αλλά με σχετικές αυξομειώσεις για να φτάσουμε σε κάτω από 10000 κρούσματα/ημέρα προς το τέλος του Φεβρουαρίου. Άρα ουσιαστική ύφεση από τη διασπορά της παραλλαγής Ο μπορούμε να δούμε τον Μάρτιο.
Θα πρέπει να μελετήσουμε τη διάρκεια της αποτελεσματικότητας…
»Τον Απρίλιο περιμένουμε να δούμε χαμηλότερους αριθμούς και στους σκληρούς δείκτες, αλλά θα πρέπει να μελετήσουμε τη διάρκεια της αποτελεσματικότητας σε ό,τι αφορά στην ανοσολογική απόκριση μετά την 3η δόση ώστε να μπορέσουμε να βγάλουμε συμπεράσματα για ένα νέο επιδημικό κύμα βασισμένο στην παραλλαγή Ομικρον.
»Είναι σημαντικό το γεγονός ότι η 3η δόση εμβολίου φαίνεται να ενεργοποιεί έντονα την κυτταρική ανοσία και όχι μόνο στοχευμένα αντισώματα. Γενικά η κυτταρική ανοσία παρέχει πολύ μεγαλύτερη διάρκεια προστασίας από τα αντισώματα που αναπτύσσονται μεν μετά τον εμβολιασμό, έχουν όμως πολύ πιο σύντομη διάρκεια ζωής ειδικά σε ό,τι αφορά στον πληθυσμό τους. Αν μιλάμε για άλλες, νεότερες παραλλαγές, τότε δεν μπορούμε να γνωρίζουμε την έκβαση τον Απρίλιο…
Δεν είναι σίγουρο πως το Πάσχα θα είμαστε πιο άνετοι…
-Κοινώς (και) το Πάσχα δεν είναι και τόσο σίγουρο πως θα είμαστε πιο άνετοι.
-«Όχι δεν είναι τόσο σίγουρο, και μάλιστα όσο δεν εμβολιαζόμαστε με τρεις δόσεις (οι ενήλικες), τόσο χειρότερα θα μπορούσαν να γίνουν τα πράγματα το Πάσχα», μου εξηγεί ο Δημοσθένης Σαρηγιάννης.
Ο ιός ήρθε για να μείνει…
-Μετά από μάχη δυο χρόνων ποιος νομίζετε πως είναι ο νικητής. Εμείς ή ο κορωνοϊός; Ο ιός ήρθε για να μείνει;
-«Είναι μια μάχη αμφίρροπη, στις σημαντικές εξάρσεις, ο κορωνοϊός φαίνεται να εκμεταλλεύεται τις αδυναμίες μας τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και ως σύστημα και οργανωμένη κοινωνία (για παράδειγμα η χρόνια ανικανότητά μας να συντονίσουμε τις δράσεις και τις γνώσεις μας σε επίπεδο διεπιστημονικό και διατομεακό για να αντιμετωπίσουμε πολυδύναμα την πανδημία, η ανικανότητά μας να απολυμάνουμε τον αέρα σε εσωτερικούς χώρους με προφανή συγχρωτισμό – ΜΜΜ, σχολεία, Πανεπιστήμια, εργοστάσια μετά από δυο χρόνια που γνωρίζουμε ότι η αερογενής είναι η δεύτερη πιο σημαντική οδός μεταφοράς του ιού, η έλλειψη αποτελεσματικής προωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, η αδυναμία λήψης προληπτικών μέτρων για να μην τρέχουμε πίσω από τη δυναμική του ιού).
» Όταν τα πράγματα γίνονται πραγματικά κρίσιμα όμως, αυτοσυντονιζόμαστε, παίρνουμε πιο δραστικά μέτρα τόσο σε ατομικό όσο και σε θεσμικό και κοινωνικό επίπεδο, και τότε τον νικάμε. ..μέχρι τον επόμενο γύρο.
» Ο ιός μάλλον ήρθε για να μείνει με δεδομένα τα παραπάνω, η μοίρα του εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητά μας να μάθουμε από τις προηγούμενες εμπειρίες (τόσο από τις επιτυχίες όσο και από τις αποτυχίες) και να κινητοποιήσουμε όλες τις ικανές δυνάμεις του τόπου χωρίς αποκλεισμούς και λοιδωρίες».
Σημαντική η απόσταση ανάμεσα στα επιστημονικά εργαστήρια και την κοινωνία…
-Ως επιστήμονα σας προβληματίζει το γεγονός πως ακόμη και σήμερα στον 21ο αιώνα, υπάρχουν άνθρωποι που δεν εμπιστεύονται την επιστήμη;
-«Ναι, με προβληματίζει γιατί δείχνει ότι παραμένει σημαντική η απόσταση ανάμεσα στα επιστημονικά εργαστήρια και την κοινωνία. Έχουμε να κάνουμε πολλή δουλειά εμείς ως επιστήμονες όχι μόνο για να εξηγήσουμε το τι κάνουμε στους συμπολίτες μας, αλλά μάλιστα να τους κάνουμε μέλος της ερευνητικής μας ομάδας, να αφουγκραστούμε όχι μόνο τα προβλήματά τους, αλλά και να σχεδιάσουμε μαζί τις απαιτούμενες δράσεις για να αντιμετωπίσουμε αυτήν την υγειονομική κρίση ή και τις επόμενες.
» Είναι κάτι που η ερευνητική μας ομάδα το πρεσβεύει εδώ και καιρό με την ενεργό συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών σε προγράμματα όπως το URBANOME για την αστική υγεία, ή το NEUROSOME σχετικά με τους περιβαλλοντικούς παράγοντες που επηρεάζουν τη νευροανάπτυξη».
Αύξηση των θανάτων στην Ελλάδα…
-Γιατί έχουμε αύξηση των θανάτων στην Ελλάδα; Τι έκαναν άλλες χώρες που δεν έχουμε κάνει εμείς;
-«Η αύξηση των θανάτων συνάδει με την μεγάλη διασπορά του ιού στην κοινότητα και το ότι λειτουργούμε το ΕΣΥ στα όριά του για μεγάλο πια χρονικό διάστημα. Αυτό είναι απόρροια της επιλογής να αφήσουμε τη διασπορά να ανεβαίνει σημαντικά πριν πάρουμε περιοριστικά μέτρα ή πριν πεισθεί μεγάλη μερίδα του πληθυσμού να εμβολιαστεί.
»Το τελευταίο, δηλαδή το σχετικά χαμηλότερο επίπεδο εμβολιασμού που επιτύχαμε σε σημαντικά μεγαλύτερο διάστημα από πολλές άλλες χώρες, σε συνδυασμό με τη διαχρονική τα τελευταία δύο χρόνια υπερκρίσιμη πίεση στο ΕΣΥ, έχουν οδηγήσει στη σημαντική αύξηση των θανάτων».
Αργή αποκλιμάκωση…
–Θεωρείτε πως έχουμε υποτιμήσει την
Όμικρον;
-«Η αρχική θέση που κυριαρχούσε στο δημόσιο λόγο για την Όμικρον ήταν ότι θα ήταν σύμφωνα με τα πρώτα διεθνή στοιχεία πιο ήπια σε ό,τι αφορά στη νόσηση από τις προηγούμενες παραλλαγές, αν και πολύ πιο μεταδοτική. Αυτό αν και είναι σωστό, οδήγησε τον πληθυσμό και πιθανώς κάποιους ιθύνοντες να νομίσουν ότι οι λεγόμενοι “σκληροί δείκτες” της πανδημίας δεν θα επηρεάζονταν πολύ από την ΄Ομικρον.
» Στην πραγματικότητα όμως, η αυξημένη μεταδοτικότητα σε συνδυασμό με τη σχετική διαφυγή ανοσίας (κατά 33%) και την χαλαρή εφαρμογή μέτρων ελέγχου της διασποράς οδήγησαν στην έξαρση κρουσμάτων που ζήσαμε πριν τα Χριστούγεννα , ενώ η πτώση του ρυθμού εμβολιασμού με την 3η δόση οδηγεί σήμερα στην αργή αποκλιμάκωση που παρατηρείται τόσο στη διασπορά στην κοινότητα όσο και στις ανάγκες για διασωλήνωση σε ΜΕΘ και τους θανάτους.
»Ναι, συχνά υποτιμούμε την Ο θεωρώντας την ως ήπιας νόσησης παραλλαγή. Με δεδομένη την πολύ μεγάλη διασπορά, η οποία μάλιστα εκτιμώ ότι θα αργήσει να πέσει σημαντικά, αναμένεται να μας δώσει και σημαντικούς αριθμούς νοσηλειών, διασωληνωμένων σε ΜΕΘ και, σε μικρότερο βαθμό, θανάτων. Είναι πολύ μεγάλο λάθος για τον καθένα μας να υποτιμήσει την παραλλαγή Όμικρον.
Ελπίζω να πήρατε απαντήσεις σε αρκετά από τα ερωτήματά σας. Έως λοιπόν την επόμενη …συνάντησή μας. Να είστε καλά , και να προσέχετε τον εαυτό σας.