Αττική Οδός: Ο «χρυσός» άξονας που έγινε πεδίο μάχης

Από πεδίο μάχης επιβίωσης ακόμα και για 24 ώρες, η Αττική Οδός γίνεται πια πεδίο αντιπαράθεσης με αιχμή τις ευθύνες. Το πλήγμα στην εικόνα του μοναδικού αστικού αυτοκινητόδρομου της χώρας είναι μεγάλο και μάλιστα δυόμιση χρόνια προτού αυτός επιστρέψει στο ελληνικό Δημόσιο για να αλλάξει και πάλι χέρια μέσα από τον διαγωνισμό που έχει ήδη βάλει μπροστά το ΤΑΙΠΕΔ.

Ο οδικός άξονας των 70 χλμ. που μέσα στην πιο δύσκολη δεκαετία για τις μετακινήσεις λόγω της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας απέφερε καθαρά κέρδη μετά από φόρους 492,5 εκατ. ευρώ και υψηλότατα μερίσματα στους μετόχους θεωρείται ένα από τα πολυτιμότερα assetsτης χώρας.

Διαβάστε επίσης: Εγκλωβισμένοι

Η πρωτοφανής ταλαιπωρία των πολιτών που έμειναν ακινητοποιημένοι στην Αττική Οδό και το πινγκ πονγκ των ευθυνών, που άρχισε εν μέσω της χιονοθύελλας και προτού καν ξεκινήσει η επιχείρηση απεγκλωβισμού των χιλιάδων πολιτών, μονοπώλησε την επικαιρότητα, παρότι σε όλους τους κεντρικούς άξονες της πρωτεύουσας η κατάσταση για τους οδηγούς ήταν δραματική.

Ο Υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, κ. Χρήστος Στυλιανίδης, από την πρώτη στιγμή τόνισε ότι θα πρέπει να αναζητηθούν ευθύνες στην εταιρεία λειτουργίας, η οποία όμως βάζει πια στο κάδρο τον ίδιο και την Τροχαία.

Η αντεπίθεση της Αττικής Οδού και η απάντηση του Υπουργείου

Εχθές, αργά το απόγευμα, η εταιρεία Αττικές Διαδρομές Α.Ε., που διαχειρίζεται τον αυτοκινητόδρομο, με ανακοίνωσή της «προς αποκατάσταση της πραγματικής διάστασης των γεγονότων», όπως αναφέρεται, τονίζει ότι η ίδια, «όπως και κάθε λειτουργός ή παραχωρησιούχος [δεν νομιμοποιείται] δεν έχει την εξουσία, σύμφωνα με την εφαρμοστέα νομοθεσία, απόφασης ή εντολής για τον περιορισμό ή την απαγόρευση της κυκλοφορίας στον αυτοκινητόδρομο που λειτουργεί. Έχει το δικαίωμα να προτείνει ή να ζητήσει μέτρα περιορισμού ή απαγόρευσης της κυκλοφορίας εφόσον αυτό κρίνεται απαραίτητο για λόγους ασφάλειας , όπως και έκανε στην προκειμένη περίπτωση, επισταμένα κατά τη διάρκεια και των δύο συντονιστικών συσκέψεων αλλά καμία αρμοδιότητα να προβεί αυτοβούλως και να επιβάλει περιορισμό ή διακοπή της κυκλοφορίας χωρίς προηγούμενη σχετική απόφαση από την αρμόδια Διεύθυνση της Ελληνικής Αστυνομίας», δηλαδή εν προκειμένω τη Διεύθυνση Τροχαίας Αττικής.

Υποστηρίζει δε ότι στις συντονιστικές συσκέψεις της 21ης και 23ης Ιανουαρίου των αρμόδιων φορέων υπό τον Υπουργό Πολιτικής Προστασίας, έθεσε εξαρχής ρητώς αιτήματα προληπτικής απαγόρευσης των φορτηγών – βαρέων οχημάτων από το βράδυ της Κυριακής 23 Ιανουαρίου 2021. Σημειώνεται, μάλιστα, ότι αυτό αναγράφεται και στα πρακτικά των εν λόγω συσκέψεων. Επίσης, κατά την εταιρεία, «επισημάνθηκε με ιδιαίτερη έμφαση ότι παρά την ετοιμότητα με 35 εκχιονιστικά οχήματα σε 70 χλμ., η αυξημένη κυκλοφορία οχημάτων σε συνδυασμό με τα αναμενόμενα ακραία καιρικά φαινόμενα, μπορεί να δημιουργήσει κινδύνους τόσο για την ασφάλεια των οδηγών όσο και για την ομαλή λειτουργία του αυτοκινητόδρομου».

Η απάντηση από το αρμόδιο για την πολιτική προστασία Υπουργείο ήρθε δύο ώρες αργότερα. Στην ανακοίνωσή του, διαψεύδει κατηγορηματικά: (α) ότι στις δύο συσκέψεις (21ης και 23ης Ιανουαρίου) τέθηκε από τη συγκεκριμένη εταιρεία αίτημα «προληπτικής απαγόρευσης των φορτηγών – βαρέων οχημάτων από το βράδυ της Κυριακής 23 Ιανουαρίου», (β) ότι «όλοι οι παρόντες παραχωρησιούχοι/λειτουργοί αυτοκινητοδρόμων συμφώνησαν στην πρόταση για την προληπτική και σε κάθε περίπτωση έγκαιρη απαγόρευση των φορτηγών». Σύμφωνα δε με το Υπουργείο, «αντίθετα με τους ψευδείς ισχυρισμούς της εταιρείας, στη σύσκεψη της 23ης Ιανουαρίου αποφασίστηκε ότι σε ό,τι αφορά στα βαρέα οχήματα θα γινόταν αξιολόγηση της κατάστασης νωρίς το πρωί της Δευτέρας, στη βάση της εξέλιξης και της σφοδρότητας του φαινομένου. Αυτό άλλωστε συνέβη στην περίπτωση της Νέας Οδού (Αθηνών-Λαμίας), τη Δευτέρα το πρωί».

Επαναλήφθηκε δε η αιχμή, την οποία έχει επικαλεστεί και ο ίδιος ο υπουργός στις δημόσιες τοποθετήσεις του, ότι η Αττικές Διαδρομές Α.Ε. «διαβεβαίωσαν ότι ήταν σε πλήρη ετοιμότητα για την αντιμετώπιση προβλημάτων λόγω χιονοπτώσεων και παγετού στο οδικό δίκτυο αρμοδιότητάς τους. Επιπρόσθετα, η εταιρεία διαβεβαίωσε ότι διαθέτει περισσότερα οχήματα εκχιονισμού από τη συμβατική της υποχρέωση. Συγκεκριμένα, 35 εκχιονιστικά οχήματα σε 70 χλμ. (δηλαδή, ένα όχημα ανά δύο χλμ)». Μάλιστα, ετέθη σε αντιδιαστολή το παράδειγμα της Νέας Οδού, όπου δεν υπήρξαν εγκλωβισμοί. Βεβαίως, σύμφωνα και με τη σχετική ανακοίνωση, με απόφαση της Διεύθυνσης Τροχαίας Αττικής, είχε απαγορευθεί η κυκλοφορία παντός είδους βαρέως οχήματος από τις 8 το πρωί της Δευτέρας από το Καλυφτάκη ως τα Οινόφυτα.

Σύγκρουσης συνέχεια και αποζημιώσεις

Όπως είναι αναμενόμενο, η σύγκρουση δεν θα τελειώσει εδώ, με το δεδομένο μάλιστα ότι ήδη προετοιμάζεται ένα κύμα προσφυγών από πολίτες που έμειναν ακινητοποιημένοι στα οχήματά τους, όχι μόνο κατά του παραχωρησιούχου, αλλά και του Δημοσίου και των ΟΤΑ. Η αποζημίωση των 2.000 ευρώ ανά εγκλωβισμένο όχημα από την Αττική Οδό, θα γίνει με βάση, όπως όλα δείχνουν, την άδεια κυκλοφορίας, αφήνοντας εκτός τους συνεπιβάτες, εκείνους που είχαν μισθωμένο όχημα, τους εργαζόμενους που οδηγούσαν εταιρικά οχήματα ή φορτηγά, οι οποίοι όμως ήταν αυτοί που ουσιαστικά ταλαιπωρήθηκα και εκτέθηκαν σε κίνδυνο.

Σημειώνεται ότι η αποδοχή από την εταιρεία της απαίτησης του Πρωθυπουργού να δώσει την οριζόντια αποζημίωση των 2.000 ευρώ, καθώς και η παραίτηση του επί 20 χρόνια διευθύνοντος συμβούλου κ. Βασίλη Χαλκιάτην Τρίτη, μεταφράζονται από το Υπουργείο σε αποδοχή της ευθύνης «για την τραγική διαχείριση της Αττικής Οδού». Την ίδια στιγμή, ο νομικός κόσμος αμφισβητεί ευθέως ότι η εν λόγω αποζημίωση δεν «μπλοκάρει» κάθε άλλη διεκδίκηση εκ μέρους των πολιτών για αστική ή ποινική ευθύνη.

Τα μεγέθη του χρυσοφόρου άξονα

Κατά τα τελευταία 15 χρόνια, από τις οικονομικές καταστάσεις της εταιρείας, προκύπτει ότι οι εισπράξεις από τα διόδια έχουν υπερβεί τα 3 δισ. ευρώ. Ο τζίρος ακόμα και το 2020, χρονιά πανδημίας με αυστηρότατους περιορισμούς στις μετακινήσεις, ανήλθε σε 151,56 εκατ. ενώ από το 2006 ως το 2011, πριν το χτύπημα δηλαδή της οικονομικής κρίσης, υπερέβαινε ετησίως τα 200 εκατ. ευρώ. Η καλύτερη επίδοση επετεύχθη το 2009 με έσοδα ύψους 248,5 εκατ.

Εντωμεταξύ, τα μερίσματα που έχουν λάβει από το 2019 οι μέτοχοι της Αττικής Οδού ξεπερνούν τα 300 εκατ. ευρώ. Κατά τη χρήση του 2020, η εταιρεία διένειμε 82,6 εκατ. ευρώ, που αφορούσαν στο μέρισμα του 2019, ύψους 52,6 εκατ. ευρώ και στο προμέρισμα για το 2020, το οποίο ανήλθε σε 30 εκατ. ευρώ. Αντίστοιχα, κατά τη χρήση του 2019, είχαν διανεμηθεί 100,3 εκατ. ευρώ, που αφορούσαν το μέρισμα του 2018, ύψους 60,3 εκατ. ευρώ και το προμέρισμα του 2019, ύψους 40 εκατ. ευρώ. Μέσα στο 2021, διανεμήθηκαν επίσης 39,3 εκατ. ευρώ, που αφορούν στο υπόλοιπο του μερίσματος του 2020, συνολικού ύψους 70 εκατ. ευρώ, καθώς και επιστροφή κεφαλαίου των 82,8 εκατ. ευρώ μέσω μείωσης του μετοχικού κεφαλαίου.

Σήμερα, μέτοχοι της κοινοπραξίας της Αττικής Οδού είναι η Άκτωρ Παραχωρήσεις που κατέχει ποσοστό 65,75%, η ΑΒΑΞ με ποσοστό 24,19%, η ΕΤΕΘ Α.Ε. (που ανήκει στον Όμιλο ΑΒΑΞ) με ποσοστό 10,02% και η γαλλική EGIS PROJECTS με 0,04%.

Το κόστος κατασκευής της Αττικής Οδού ανήλθε συνολικά σε 1,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων το 65%, δηλαδή 822,2 εκατ., καλύφθηκαν από την παραχωρησιούχο εταιρεία Αττική Οδός Α.Ε. με ίδια κεφάλαια και δανεισμό. Το 35% της συνολικής δαπάνης καλύφθηκε από το Δημόσιο με τη συμμετοχή και ευρωπαϊκών πόρων, ενώ το Δημόσιο απορρόφησε και δαπάνες άνω του 1 δισ. ευρώ σε απαλλοτριώσεις.