Ελενα Νταλί: Μηδενική ανοχή στη βία κατά των γυναικών

Τον Μάρτιο η Κομισιόν θα παρουσιάσει οδηγία για τη βία κατά των γυναικών και την ενδοοικογενειακή βία με συγκεκριμένα μέτρα πρόληψης, προστασίας, υποστήριξης και πρόσβασης στη Δικαιοσύνη, προαναγγέλλει η επίτροπος Ισότητας Ελενα Νταλί στη συνέντευξή της στα «ΝΕΑ». Η μαλτέζα επίτροπος επισημαίνει ότι η έμφυλη και η ενδοοικογενειακή βία αυξήθηκαν κατακόρυφα στην περίοδο της πανδημίας, ενώ τονίζει ότι θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι δεν αποτελούν ενδοοικογενειακό ζήτημα, αλλά κοινωνικό πρόβλημα, που χρειάζεται και τη συμμετοχή των ανδρών για να επιλυθεί. «Η κλίμακα του προβλήματος είναι εξαιρετικά υποτιμημένη στις ευρωπαϊκές κοινωνίες», δηλώνει.

Η έμφυλη βία, η βία κατά των γυναικών και η ενδοοικογενειακή βία φαίνεται ότι έχουν αυξηθεί, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση;

Οταν ξέσπασε η πανδημία, δεν χρειαστήκαμε πολύ χρόνο για να δούμε ότι η έμφυλη βία παραμένει ένα σοβαρό πρόβλημα σε όλη την Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια των lockdown, τα περιστατικά βίας κατά των γυναικών και η ενδοοικογενειακή βία αυξήθηκαν κατακόρυφα. Εθνικοί φορείς και οργανώσεις – βάσεις αναφέρουν σημαντική αύξηση των κλήσεων σε γραμμές βοήθειας των θυμάτων, της ζήτησης για εξειδικευμένες υπηρεσίες υποστήριξης και των αναφορών σε αρχές επιβολής του νόμου. Η έμφυλη βία μπορεί να εκδηλωθεί και εκδηλώνεται σε όλα τα κράτη – μέλη. Δεν είναι δεδομένη ούτε είναι εγγενές μέρος οποιασδήποτε κουλτούρας. Η κλίμακα του προβλήματος είναι εξαιρετικά υποτιμημένη στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Ενα από τα εμπόδια στην αντιμετώπιση της έμφυλης βίας είναι ότι εξακολουθεί να μην είναι πλήρως κατανοητή ως κοινωνικό πρόβλημα, με ένα σημαντικό μέρος του ευρωπαϊκού πληθυσμού να συνεχίζει να πιστεύει ότι τέτοιου είδους βία είναι κατά κύριο λόγο ένα ενδοοικογενειακό ζήτημα. Αυτό έχει αρνητικό αντίκτυπο στα θύματα που μπορεί να επιλέξουν να μη μιλήσουν και να μην κάνουν αναφορά της βίας ή, όταν το κάνουν, μπορεί να καταλήξουν να κατηγορηθούν για αυτό.

Ωστόσο, υπάρχουν ευρωπαϊκές οδηγίες για την προστασία των γυναικών με στόχο την καθιέρωση της ισότητας των φύλων κ.λπ. Τι πήγε στραβά με την έμφυλη βία;

Το πρώτο βήμα για την καταπολέμηση της έμφυλης βίας είναι να την αναγνωρίσουμε για αυτό που είναι. Πολύ συχνά, τα θύματα ανακρίνονται για υποτιθέμενη πρόκληση από την πλευρά τους, σαν να υπάρχει δικαιολογημένη αιτία για την οποία οι δράστες διαπράττουν βία. Δεν υπάρχει ποτέ δικαιολογία για την έμφυλη βία και την ενδοοικογενειακή βία και τα θύματα δεν πρέπει να κατηγορούνται.

Η αλλαγή των κοινωνικών συμπεριφορών και η αντιμετώπιση των λανθασμένων αντιλήψεων σχετικά με την έμφυλη βία απαιτούν να υπάρχει εκπαίδευση από μικρή ηλικία, που να περιλαμβάνει σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, και «επένδυση» σε ολοκληρωμένη προσέγγιση δημόσιας πολιτικής «μηδενικής ανοχής στη βία». Αυτό θα κάνουμε τον Μάρτιο με την επερχόμενη πρώτη μας νομοθετική πρόταση για την καταπολέμηση και την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας. Παράλληλα, η επικύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης από το Συμβούλιο της Ευρώπης παραμένει προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Είναι το «χρυσό» πρότυπο όσον αφορά την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας. Ενώ όλα τα κράτη – μέλη έχουν υπογράψει τη Σύμβαση, μέχρι σήμερα, μόνο 21 κράτη – μέλη έχουν γίνει συμβαλλόμενα μέρη. Αυτό σημαίνει ότι τα υπόλοιπα έξι κράτη – μέλη δεν δεσμεύονται από τα πρότυπα της Σύμβασης. Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης έχει γίνει αντικείμενο έντονης πολιτικής συζήτησης που βασίζεται σε λανθασμένες αντιλήψεις. Το βρίσκω βαθιά ανησυχητικό και λυπηρό.

Ποια είναι τα κύρια στοιχεία της πρότασης που ετοιμάζετε για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας και τι είναι κρίσιμο για την απονομή δικαιοσύνης;

Καθώς η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών αποτελεί ευρεία και εκτεταμένη παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων, πρέπει να αντιμετωπιστεί επειγόντως και σε κοινή βάση στην Ευρώπη. Αυτό αποτελεί προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, από την έναρξη της θητείας μας, και η πρόεδρος Φον ντερ Λάιεν το επανέλαβε σθεναρά στην ομιλία της για την κατάσταση της Ενωσης τον περασμένο Σεπτέμβριο. Για την κατάλληλη αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών είναι ζωτικής σημασίας να προσεγγίσουμε το πρόβλημα σφαιρικά.

Η νομοθετική πρωτοβουλία, που εργαζόμαστε για να υιοθετήσουμε τις επόμενες εβδομάδες, θα λάβει τη μορφή οδηγίας για τη βία κατά των γυναικών και την ενδοοικογενειακή βία και θα αντιμετωπίζει τις πραγματικότητες των γυναικών σε όλη την ποικιλομορφία τους. Η οδηγία θα επικεντρωθεί στην πρόληψη, την προστασία, την υποστήριξη και την πρόσβαση στη Δικαιοσύνη προτείνοντας συγκεκριμένα μέτρα.

Στην Ελλάδα πολλοί έχουν σοκαριστεί από αποκαλύψεις για δολοφονίες γυναικών από τους συζύγους τους, περιπτώσεις βιασμών, σεξουαλικής βίας κ.λπ. Υπάρχει περισσότερη ευαισθητοποίηση μετά το κύμα αποκαλύψεων που ξεκίνησε από την ολυμπιονίκη Σοφία Μπεκατώρου. Τι πρέπει να γίνει για να τερματιστούν τέτοιες πράξεις βίας;

Είδαμε ότι κοινωνικά κινήματα, όπως το #MeToo, έχουν αποδειχθεί πραγματικές δυνάμεις για αλλαγή. Το κίνημα αυτό βοήθησε αρκετές γυναίκες να βρουν το θάρρος να σταθούν όρθιες και να μιλήσουν, και να αυξήσουν έτσι την προσοχή που δίνεται στη μάστιγα αυτή. Από την πλευρά μας, ευαισθητοποιούμε ευρύτερα μέσω εκστρατειών όπως το #SayNoStopVAW.

Η προσοχή αυξάνεται για την έμφυλη βία, αλλά έπρεπε να έχει δοθεί εδώ και καιρό, και πρέπει να συνεχιστεί με ένα ευρύ φάσμα αλλαγών. Οι άνδρες πρέπει επίσης να συμμετέχουν σε αυτή την προσπάθεια σε πολύ μεγαλύτερους αριθμούς. Θα αλλάξουμε την αφήγηση μόνο με τη συμβολή όλων.

Είναι εξίσου σημαντικό να ασχοληθούμε με τους δράστες, κυρίως για να τους αποτρέψουμε από το να επαναλάβουν τα αδικήματα. Η σωστή προσέγγιση εδώ είναι κρίσιμη. Κατά την προετοιμασία της επικείμενης νομοθετικής πρότασης, φροντίσαμε να εργαστούμε προσεκτικά με όλα τα κράτη – μέλη και να εξετάσουμε τις υπάρχουσες πολιτικές. Η Επιτροπή χρηματοδοτεί έργα για την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών μέσω του προγράμματος «Πολίτες, Ισότητα, Δικαιώματα και Αξίες». Αυτές οι ενέργειες και οι παρεμβάσεις παρέχουν κρίσιμη υποστήριξη στα θύματα, ενώ ενισχύουν τις προσπάθειες για τον τερματισμό της βίας ευθύς εξαρχής.