Το δόγμα Πούτιν…

Θυμάμαι τη συνέντευξη που μου έδωσε το 1989 στην Αθήνα,για τον ΟΤ, ο αρμενικής καταγωγής οικονομικός σύμβουλος του Μιχαήλ Γκορμπατσώφ, ακαδημαϊκός οικονομολόγος Αμπέλ Ανγκαμπενγκιάν, 82 ετών σήμερα και που με βεβαιότητα είχε τονίσει: «…Η Ρωσία είναι απίθανο να γίνει κάποτε δυτικού τύπου οικονομία και δημοκρατία. Αυτός που θα προσπαθήσει κάτι τέτοιο θα σπάσει τα μούτρα του…».

Όντως λίγα χρόνια αργότερα η κατάρρευση του Μιχαήλ Γκορμπατσώφ και εν συνεχεία του Μπορίς Γιέλτσιν, επιβεβαίωναν την εκδοχή του διάσημου, στην εποχή του εμπνευστή της, περεστρόικα. Ετσι, στα τέλη της δεκαετίας του 1990, μετά μια περιπετειώδη περίοδο, την εξουσία στη Ρωσία της μετακομμουνιστικής περιόδου την κατακτούσε ένας «υπαλληλάκος» της KGB. Χαρακτηρισμός που αποδίδεται στην αμερικανική εφημερίδα «Washington Post». Και από την άποψη αυτή, θεωρώ απαραίτητο να διαβάσει κανείς το βιβλίο των ανταποκριτών της εφημερίδας της Μόσχας την περίοδο 2001-2004 (Peter και Susan Baker), με τίτλο «Απόλυτο σχέδιο Πούτιν» (Εκδόσεις «Μοντέρνοι Καιροί» Νοέμβριος 2007).

«….Στη σημερινή Ρωσία, οι περισσότεροι νέοι θέλουν και απολαμβάνουν τις δυτικές ελευθερίες, με κινητά, Διαδίκτυο και μουσική ροκ, αλλά δεν είναι λίγοι αυτoί που θρηνούν για την κατάρρευση της Κομμουνιστικής Σοβιετικής Ένωσης», επισημαίνει η Susan Baker και η παρατήρησή της ίσως να αποτελεί το καλύτερο εργαλείο για την ερμηνεία του «πουτινισμού», που στην ουσία είναι κομμουνισμός με γραβάτα και καλοραμμένο κοστούμι.

Ο Βλαδίμηρος Πούτιν, έμπειρος πράκτορας της KGB στην Ανατολική Γερμανία, αλλά και χαϊδεμένο παιδί του εκρηκτικού Γέλτσιν, μετά την αλλοπρόσαλλη περιπέτεια της διακυβέρνησής του, συνειδητοποίησε ότι για τη χώρα του ο καλύτερος δρόμος για να παραμείνει ενεργός γεωπολιτικός παίκτης ήταν να υπολογίζεται από τους αντιπάλους της ως πρώην Σοβιετική Ένωση.

«…Κατά τον Πούτιν», τονίζει ο πρώην γάλλος υφυπουργός Εξωτερικών Πιέρ Λελούς, «…η Ρωσία θέλει να έχει σημαίνουσα θέση στις παγκόσμιες υποθέσεις και να γίνονται σεβαστά αυτά τα “δικαιώματα” που θεωρεί ως κυριαρχικά στην Ευρώπη….».

Από την πλευρά της, η αμερικανίδα αναλύτρια και συγγραφέας Αλεξάνδρα Στεντ, υπογραμμίζει ότι «…η σημερινή διεθνής συγκυρία, από την σκοπιά Πούτιν, θεωρείται ευνοϊκή για δράση…», ο ίδιος εκτιμά ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι αδύναμες, έντονα διχασμένες. Οι δεκαετίες στην εξουσία στη Ρωσία, τον έχουν κάνει πιο κυνικό σε σχέση με τις εναλλαγές εξουσίας στις ΗΠΑ και όχι μόνον.

Ο Πούτιν που έχει τώρα να κάνει με τον πέμπτο πρόεδρό του στις ΗΠΑ, έφτασε να βλέπει την Ουάσιγκτον ως έναν αναξιόπιστο συνομιλητή. Όσο για τη νέα γερμανική κυβέρνηση την βλέπει να εξακολουθεί να ψάχνεται. Στο βαθμό δε που η Ευρώπη στο σύνολό της επικεντρώνεται στις εσωτερικές της προκλήσεις και τη σφιχτή αγορά ενέργειας, δίνει στη Ρωσία δυνατότητα για μεγαλύτερη μόχλευση στην γηραιά ήπειρο. Την ίδια στιγμή δε, το  Κρεμλίνο πιστεύει ότι μπορεί να έχει την υποστήριξη του Πεκίνου, όπως η Κίνα υποστήριξε τη Ρωσία μετά την προσπάθεια της Δύσης να την απομονώσει το 2014.

Το δόγμα

Αναφορικά με την Ουκρανία έτσι, ο Πούτιν μπορεί  να αποφασίσει να μην εισβάλει, αλλά είτε το κάνει είτε όχι, η συμπεριφορά του θα καθοδηγείται από ένα αλληλένδετο σύνολο αρχών εξωτερικής πολιτικής, που υποδηλώνουν ότι η Μόσχα θα είναι ανατρεπτική τα επόμενα χρόνια. Ονομάστε το «δόγμα Πούτιν». Το βασικό στοιχείο αυτού του δόγματος είναι να κάνει τη Δύση να αντιμετωπίζει τη Ρωσία σαν να ήταν η Σοβιετική Ένωση, μια δύναμη, δηλαδή, που οι Δυτικοί θα  πρέπει να σέβονται και να φοβούντα, με ειδικά δικαιώματα στη γειτονιά της και φωνή σε κάθε σοβαρό διεθνές ζήτημα.

Το δόγμα υποστηρίζει ότι μόνο λίγα κράτη πρέπει να έχουν αυτό το είδος εξουσίας, μαζί με πλήρη κυριαρχία. Όλα τα άλλα πρέπει να υποκύψουν στις επιδιώξεις των ισχυρών, γιατί μόνον έτσι θα αποκατασταθούν γεωπολιτικές ισορροπίες. Στο πλαίσιο αυτό, για Κίνα και Ρωσία,η υπεράσπιση των κατεστημένων αυταρχικών καθεστώτων και η συστηματική υπονόμευση των δημοκρατιών, είναι κορυφαίο δόγμα που συνδέεται με τον πρωταρχικό στόχο του Πούτιν: την αντιστροφή των συνεπειών της σοβιετικής κατάρρευσης, με ασύμμετρες ενέργειες.

Η Ρωσία, σύμφωνα με τον Πούτιν, έχει απόλυτο δικαίωμα σε μια θέση στο γεωπολιτικό τραπέζι για όλες τις σημαντικές διεθνείς αποφάσεις. Η Δύση πρέπει να αναγνωρίσει ότι η Ρωσία ανήκει στο παγκόσμιο διοικητικό συμβούλιο. Μετά από αυτό που ο Πούτιν παρουσιάζει ως ταπείνωση της δεκαετίας του 1990, όταν μια πολύ αποδυναμωμένη Ρωσία αναγκάστηκε να προσχωρήσει σε μια ατζέντα που είχαν ορίσει οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι ευρωπαίοι σύμμαχοί τους, η σημερινή Ρωσία ανατρέποντας ήττες του παρελθόντος, έχει επιτύχει σε μεγάλο βαθμό αυτόν τον στόχο.

Παρόλο που η Μόσχα αποβλήθηκε από τη G-8 μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, το βέτο της στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και ο ρόλος της, ως ενεργειακής και πυρηνικής δύναμης επιβάλλουν τον σεβασμό. «…Η Ρωσία πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και αυτό είναι έτοιμη να το αποδείξει. Διαθέτει από το 2008 και μετά επαρκέστατα στρατιωτικά επιχειρήματα για να το επιβεβαιώσει…», μας είπε κορυφαίος ρώσος συνάδελφος.

Και η τοποθέτησή του αυτή, τον τελευταίο καιρό, επιβεβαιώνονται από την ικανότητα της Μόσχας να απειλεί τους γείτονες της και να φέρνει έτσι την Δύση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Αυτή είναι η μία πτυχή του «δόγματος Πούτιν», το οποίον έχει πίσω του και την στρατιωτική ισχύ της Ρωσίας. Η τελευταία, δεν πρέπει να μας διαφεύγει, είναι μια πυρηνική υπερδύναμη, με νέους υπερηχητικούς πυραύλους και με ισχυρά μέσα διεξαγωγής ασύμμετρων πολέμων όπως οι μισθοφόροι της στην Αφρική. Αν και είναι ελάχιστα γνωστές οι παρεμβάσεις της «Ομάδας Βάγκνερ» στην αφρικανική ήπειρο, εντούτοις υπάρχουν σαφέστατες αποδείξεις ότι αποσταθεροποιεί συνεχώς πρώην γαλλικές αποικίες και συμβάλει σε συνεργασία με την Τουρκία, στην αποστολή μεταναστευτικών ρευμάτων στην Ευρώπη.

Παρόλα αυτά, μετά από 21 χρόνια ισχυρής εξουσίας, ο επίσης πάμπλουτος Ρώσος ιδιότυπος δικτάτορας, δεν αισθάνεται καλά στον θρόνο του. Οι «σιλοβίκοι», πρώην πράκτορες της ΚGB που στηρίζουν την εξουσία του, δεν βλέπουν πλέον με καλό μάτι την αδιαφορία του προέδρου για το εσωτερικό μέτωπο και ιδιαίτερα την οικονομία. Κάποιοι λοιπόν αναζητούν εναλλακτικές λύσεις, γιατί και αυτών τα συμφέροντα διακυβεύονται. Υπό παρόμοιες συνθήκες έτσι, το ουκρανικό είναι και εσωτερικό πρόβλημα, γεγονός που μπορεί να επιφυλάσσει απροσδόκητες εξελίξεις .Εν αναμονή λοιπόν…