Κλάους Ρέγκλινγκ: Η Ελλάδα έχει προοπτικές μεγαλύτερης ανάπτυξης

Την επόμενη εβδομάδα συμπληρώνονται 10 χρόνια από τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) στις 2 Φεβρουαρίου του 2012.

Ο ESM είναι παιδί της ευρωκρίσης, συνδέθηκε άμεσα με τη μεγαλύτερη κρίση χρέους που πέρασε μεταπολεμικά η Ελλάδα και θυμίζει στους Ελληνες τις δυσκολότερες στιγμές της περασμένης δεκαετίας.

Αλλά είναι το ευρωπαϊκό εργαλείο, με το οποίο διασώθηκε η Ελλάδα από την πτώχευση. Και σήμερα, όπως λέει στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» ο επικεφαλής του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ, η Ελλάδα έχει βάσιμες προοπτικές να μπει σε τροχιά μεγαλύτερης ανάπτυξης.

Κύριε Ρέγκλινγκ, ο ESM γεννήθηκε μέσα από την ευρωκρίση. Αν κοιτάξετε πίσω στη γένεσή του, πόσο κρίσιμη ήταν η κατάσταση στις αρχές της περασμένης δεκαετίας;

Επιτρέψτε μου να πάω λίγο πιο πίσω για να απαντήσω στην ερώτησή σας. Στην αρχική θεσμική αρχιτεκτονική της Οικονομικής και Νομισματικής μας Ενωσης (ΟΝΕ), δεν υπήρχε δανειστής έσχατης ανάγκης για τις χώρες της ευρωζώνης. Εφόσον μια χώρα πληρούσε τα κριτήρια του Μάαστριχτ και είχε υιοθετήσει το ευρώ, ήταν αδιανόητο να χάσει την πρόσβαση στις αγορές. Αυτό που θεωρούνταν αδιανόητο, συνέβη στις αρχές της περασμένης δεκαετίας. Πολλές χώρες της ευρωζώνης δεν μπορούσαν να δανειστούν χρήματα στις αγορές και χρειάστηκαν επείγουσα χρηματοπιστωτική βοήθεια. Η κατάσταση έγινε πολύ σοβαρή. Ο μόνος θεσμός που υπήρχε εκείνη τη στιγμή με εντολή να ενεργεί – το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο – δεν είχε αρκετά αποθέματα για να καλύψει τις χρηματοδοτικές ανάγκες των χωρών που είχαν επηρεαστεί.

Κάτι έπρεπε να γίνει για να υποστηριχτούν αυτές οι χώρες. Κατέστη αναγκαίο να ιδρυθεί ένα Ταμείο για την κρίση που θα προσέφερε επείγουσα χρηματοδότηση στα μέλη του. Ετσι ιδρύθηκε, προσωρινά, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) το 2010. Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) ακολούθησε το 2012.

Από το 2012 ο ESM έχει προσφέρει χρηματοδοτική στήριξη σε αρκετές χώρες, την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Κύπρο. Η Ελλάδα ήταν η χώρα που χρειάστηκε τη μεγαλύτερη σε διάρκεια βοήθεια και ήταν η δύσκολη διάσωση από τον ESM. Γιατί;

Τα προβλήματα στην οικονομία της ήταν μεγαλύτερα, τόσο από δημοσιονομικής πλευράς όσο και εμπορικής καθώς και της απώλειας της ανταγωνιστικότητας. Οπότε και το μέγεθος και η διάρκεια των προγραμμάτων χρηματοδότησης – το μεγαλύτερο που πραγματοποιήθηκε ποτέ στον κόσμο – ήταν επίσης μεγαλύτερο.

Εκτοτε η Ελλάδα έχει προχωρήσει πάρα πολύ. Και παρότι παραμένουν κάποιοι κίνδυνοι, η χώρα βελτίωσε την ανταγωνιστικότητά της, εκσυγχρόνισε τον δημόσιο τομέα της, εξισορρόπησε το συνταξιοδοτικό και φορολογικό της σύστημα και ενίσχυσε τα δημόσια οικονομικά της. Ανέκτησε την πρόσβαση στις αγορές με ένα πολύ καλό επιτόκιο και τα κατάφερνε αρκετά καλά, μέχρι που την χτύπησε η πανδημία κορωνοϊού.

Το κλειδί της επιτυχίας ήταν η παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη, από την οποία επωφελήθηκαν όλοι οι πολίτες της. Καταφέραμε να κρατήσουμε όλες τις χώρες στην ευρωζώνη, πετυχαίνοντας τον ύψιστο στόχο μας. Εάν το EFSF και ο ESM δεν είχαν δημιουργηθεί, και αν οι χώρες δεν είχαν αποταθεί σε αυτούς για τα προβλήματά τους, θα είχαν εξαναγκαστεί σε έξοδο και η Ευρώπη θα ήταν πολύ διαφορετική σήμερα. Αυτό απετράπη.

Πόσο κοντά στην έξοδο από την ευρωζώνη έφτασε η Ελλάδα το καλοκαίρι του 2015;

Εκείνη την εποχή, έμοιαζε ως μία πραγματική πιθανότητα. Τον Ιούνιο του 2015 η Ελλάδα ήταν πολύ κοντά στο χείλος του γκρεμού. Το ρήγμα μεταξύ ελληνικής κυβέρνησης και διεθνών πιστωτών ήταν πολύ μεγάλο. Το Grexit ήταν πολύ κοντά, αλλά είμαι ιδιαίτερα ευτυχής που αποφεύχθηκε, χάρις και στον ESM και το ευρωπαϊκό πλαίσιο που δημιουργήθηκε κατά την προηγούμενη κρίση, όπως σας προανέφερα.

Πώς θα αξιολογούσατε την ανάπτυξη της Ελλάδας μετά το τέλος του 3ου προγράμματος;

Η ελληνική οικονομία τα πήγαινε καλά πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας. Η τάση ήταν αρκετά θετική. Αν και όλες οι ευρωπαϊκές χώρες υπέφεραν από τον κορωνοϊό, η Ελλάδα χτυπήθηκε παραπάνω, λόγω της εξάρτησής της από τον τουρισμό. Η κυβέρνηση προσέφερε ολοκληρωμένη και έγκαιρη υποστήριξη στους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Χάρις σε αυτήν η Ελλάδα κατάφερε να ανακάμψει δυναμικά από την πανδημία με τη μεγαλύτερη ετήσια αύξηση ΑΕΠ σε ολόκληρη την ευρωζώνη την περασμένη χρονιά. Αλλά η πανδημία δεν τελείωσε, υπάρχει ακόμη κάποια αβεβαιότητα, πώς θα εξελιχθεί και θα επηρεάσει την οικονομία.

Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας προσφέρει μία ιστορική ευκαιρία για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις στην οικονομία, κάνοντάς την ανθεκτικότερη και εξοπλίζοντάς την με την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Η Ελλάδα είναι από τους μεγαλύτερους ωφελημένους του Προγράμματος Επόμενης Γενιάς της ΕΕ (NGEU). Το κλειδί, όπως και για όλες τις χώρες, θα είναι η εφαρμογή.

Η Ελλάδα, πέραν της πανδημίας, υποφέρει περισσότερο από άλλες χώρες της ΕΕ από τον πληθωρισμό και τις υψηλές τιμές στην ενέργεια, επιβραδύνοντας την αναδόμηση της ελληνικής οικονομίας. Θεωρείται ότι η άνοδος του πληθωρισμού θα είναι προσωρινή;

Αυτό είναι κάτι που παρακολουθεί στενά η ΕΚΤ. Συμφωνώ με την άποψη της ΕΚΤ ότι η πρόσφατη άνοδος του πληθωρισμού είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα πρόσκαιρων παραγόντων, κυρίως της μεγάλης αύξησης των τιμών ενέργειας, μείωσης της προσφοράς και κάποιων αποτελεσμάτων βάσης.

Το ζήτημα είναι, εάν υπάρξουν μεσοπρόθεσμα και δευτερογενείς επιπτώσεις από τις αυξήσεις μισθών. Βλέπουμε κάποια τέτοια σημάδια στις ΗΠΑ και τη Βρετανία, αλλά όχι ακόμη στην Ευρώπη.