Ουκρανική κρίση: Οι μισοί Ρώσοι πιστεύουν τη γραμμή του Κρεμλίνου

Μιλώντας στους Times κατά τη διάρκεια επίσκεψης στο μουσείο της Νίκης στη Μόσχα, που είναι αφιερωμένο στη νίκη της Σοβιετικής Ένωσης επί των Ναζί, οι δυο επισκέπτες αποφαίνονται ότι η τότε κατάσταση δεν διαφέρει και τόσο από τη σημερινή. Η Ρωσία δέχεται επίθεση.

«Η Αμερική θέλει πολύ να ξεκινήσει αυτό τον πόλεμο», λέει η Όλγκα Πετρόβα. Η συνταξιούχος είναι ανήσυχη για τις εντάσεις στα ουκρανικά σύνορα. «Το ΝΑΤΟ θέλει να φέρει τους στρατιώτες του στα σύνορά μας, ψάχνουν για τα αδύναμα σημεία μας και βρήκαν την Ουκρανία», καταλήγει, προσθέτοντας ότι οι Αμερικανοί «δεν μπορούν ούτε να δείξουν πού είναι η Ουκρανία στον χάρτη».

Η σιγουριά της Πετρόβα ότι η Ουάσινγκτον επιθυμεί τον πόλεμο Ρωσίας και Ουκρανίας, δεν είναι σπάνια στους Ρώσους. Το ίδιο πιστεύει και η φίλη που την συνοδεύει, η Ταμάρα Ιβάνοβα, που παρακολουθεί φανατικά τα δυο μεγαλύτερα τοκ σόου των κρατικών καναλιών της Ρωσίας.

Ακριβώς αυτό ακούει καθημερινά.

Πιστεύουν τη ρητορική Πούτιν

Οι Ρώσοι διαφωνούν για πολλαπλά εγχώρια ζητήματα, όπως η απόκριση της κυβέρνησης στην πανδημία ή η εκτόξευση του πληθωρισμού. Άλλοι, μπουχτισμένοι από τη χειραγώγηση των ΜΜΕ από το Κρεμλίνο, απλώς έχουν σταματήσει να παρακολουθούν την επικαιρότητα. Όμως υπάρχει κι ένα ζήτημα στο οποίο πολλοί μοιάζουν να συμφωνούν με τον πρόεδρο Βλάντιμιρ Πούτιν. Αν γίνει στ’ αλήθεια πόλεμος, τότε θα φταίνε οι Αμερικανοί.

Το Levada Center, μια από τις ελάχιστες ανεξάρτητες εταιρείες δημοσκοπήσεων στη Ρωσία, αναφέρει ότι το 50% των Ρώσων πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ ευθύνονται για τις εντάσεις. Λιγότεροι από το 5% κατηγορούν το Κρεμλίνο.

Η Ιβάνοβα εξηγεί ότι μπορεί να καταλάβει τους λόγους που οι άνθρωποι που ζουν στη Δύση ή την Ουκρανία «έχουν υποστεί πλύση εγκεφάλου». Η σθεναρή της υποστήριξη στη γραμμή του Κρεμλίνου δεν αποτελεί έκπληξη, σημειώνουν οι Times, δεδομένης της απήχησης του Πούτιν στους συνταξιούχους.

Καταστολή

Τα τελευταία χρόνια, μια μερίδα των νεότερων κατοίκων των πόλεων ίσως έχει διαδηλώσει κατά της κυβέρνησης, όμως οι φωνές που αντιτίθενται στο κυρίαρχο αφήγημα φιμώνονται από την καταστολή των διαδηλώσεων, των ανεξάρτητων ΜΜΕ και των οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων που εντάθηκε περαιτέρω πριν από ένα χρόνο. Αμέτρητοι νεαροί ακτιβιστές έχουν φυλακιστεί, έχουν αποβληθεί από τα πανεπιστήμια και έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τη χώρα.

Ως αντίδραση, λέει ο Σεργκέι Μπελανόφσκι, κοινωνιολόγος που μελετά την κοινή γνώμη, πολλοί Ρώσοι, ανάμεσά τους και νέοι, απλώς σταμάτησαν να παρακολουθούν τις ειδήσεις.

Η Γιάνα Γιακούσκινα, μια 20χρονη φοιτήτρια ιατρικής, μοιάζει να ανήκει ακριβώς σε αυτή την κατηγορία.
Παραδέχεται στους Times ότι δεν δίνει μεγάλη σημασία στα πολιτικά και υποστηρίζει ότι «όλες αυτές οι συζητήσεις για τον πόλεμο είναι απλώς κούφια λόγια». Σηκώνοντας τους ώμους, προσθέτει: «Κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει αυτή την ατέλειωτη σύγκρουση».

Αδιαφορία

Η 19χρονη Ντάρια Ροκίσεβα, φοιτήτρια εφαρμοσμένων μαθηματικών, επίσης δεν παρακολουθεί με ιδιαίτερο πάθος τις πολιτικές εξελίξεις, ενώ πιστεύει ότι η σύγκρουση συμβαίνει «μεταξύ κυβερνήσεων και όχι μεταξύ εθνών».

Ο Μπελανόφσκι επισημαίνει ότι αυτή η αίσθηση αποξένωσης από την επικαιρότητα και από τα ζητήματα που αντιμετωπίζει η χώρα είναι εξαιρετικά διαδεδομένη μεταξύ των Ρώσων.

«Για πολλούς αυτή η κρίση γίνεται κατανοητή ως ένα όριο στην κατανόησή τους. Τους συμβαίνει κάτι που δεν μπορούν να καταλάβουν», εξηγεί. «Δεν θέλουν να ασχοληθούν με αυτό, και πιστεύουν ότι δεν έχει κάποιο νόημα ούτως ή άλλως».

Πολιορκούμενο κάστρο

Και παρόλο που αρκετοί είναι εκείνοι που δεν υποστηρίζουν τις ευρύτερες πολιτικές του Πούτιν, στο θέμα της Ουκρανίας, πολλοί συμμερίζονται την οπτική του για τη Ρωσία ως πολιορκούμενο κάστρο.

Ο Αλεξέι Ιζότοφ, ένας 45χρονος επιχειρηματίας, είναι ένας από αυτούς. Εξηγεί στους Times ότι απεχθάνεται τη συστημική διαφθορά της Ρωσίας και το γεγονός ότι ο Πούτιν έχει αγκιστρωθεί στην εξουσία, όμως όταν πρόκειται για την εξωτερική πολιτική, «ο πρόεδρος τα κάνει όλα σωστά».

Προσθέτει: «Μου αρέσει και πιστεύω ότι την άποψή μου μοιράζονται οι περισσότεροι άνθρωποι».

Ο Ιζότοφ δήλωσε ότι δεν παρακολουθεί κρατική τηλεόραση, και ότι προτιμά να μαθαίνει τις ειδήσεις από το ραδιόφωνο, όπου σταθμοί με μικρό αλλά πιστό κοινό έχουν ακόμη τη δυνατότητα να πηγαίνουν κόντρα στη γραμμή του Κρεμλίνου. Όμως κι εκείνος πιστεύει ότι η κρίση στην Ουκρανία έχει προκληθεί από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ.

Καχυποψία προς την Αμερική

«Η Αμερική επιδιώκει πολιτικά κέρδη στον μετασοβιετικό χώρο, θέλει να χωρίσει τη Ρωσία από τις μετασοβιετικές χώρες», υποστηρίζει.

Όπως λέει, προτιμά τον φυλακισμένο αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Αλεξέι Ναβάλνι, ο οποίος στο παρελθόν έχει πέσει θύμα δολοφονικής επίθεσης – σύμφωνα με τη Γερμανία και άλλες δυτικές κυβερνήσεις, την απόπειρα εναντίον του ενορχήστρωσε η ρωσική κυβέρνηση.

Όμως ο Ιζότοφ δεν πιστεύει ότι ο Ναβάλνι θα μπορέσει να αλλάξει τη σημερινή τάξη πραγμάτων. Κατά τη γνώμη του, ο Πούτιν θα κυβερνά μέχρι να πεθάνει και θα προστατεύει τους ισχυρούς φίλους του.

Ωστόσο, δεν θεωρεί ότι ο πρόεδρός του «είναι κακός, ούτε εχθρός μας».

Πού είναι οι διαδηλωτές;

Πολλοί Ρώσοι μοιράζονται το συναίσθημά του ότι είναι αδύναμοι να επηρεάσουν τα πράγματα, δήλωσε ο Γκριγκόρι Γιούντι στην Ηχώ της Μόσχας, έναν κρατικό αλλά φιλελεύθερο ραδιοφωνικό σταθμό. Η απουσία δημόσιας κατακραυγής έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το 2014, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία.

Τότε, περίπου 50.000 άνθρωποι κατέβηκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Μόσχας. Τώρα, ακόμη και μια προσπάθεια για συλλογή υπογραφών στο διαδίκτυο, δεν έχει καταφέρει να αγγίξει τις 5.000 συμμετοχές.

Ο Ιβάν Πρεομπραζένσκι, ανεξάρτητος πολιτικός αναλυτής, δηλώνει ότι η απάθεια της Ρωσίας, η πίστη ότι ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος, έχει ενισχυθεί από τα χρόνια πολιτικής καταπίεσης που μεσολάβησαν.

«Η ρωσική κοινωνία δεν θέλει τον πόλεμο, όμως το μεγαλύτερο μέρος της έχει συμβιβαστεί με το γεγονός ότι μάλλον είναι αναπόφευκτος», επεσήμανε σε συνέντευξή του. Πρόσθεσε ότι με κάθε γύρο εντάσεων για την Ουκρανία, «η ρωσική κυβέρνηση προσπαθεί να κάνει τους ανθρώπους να δουν τον πόλεμο ως κάτι συνηθισμένο».

Πραγματικός πόλεμος, πραγματικοί νεκροί

Υπάρχουν άνθρωποι σαν τον Σεργκέι Ριζκόφ, που εργάζεται στον κλάδο των οικοδομών, που δεν δίνει σημασία στις εντάσεις με την Ουκρανία.

«Δεν με νοιάζει», λέει στους Times. «Γνώμη μου είναι ότι πρόκειται απλώς για πολιτικές αντιπαραθέσεις».

Παρόλα αυτά, λέει ο Μπελανόφσκι στους Times, αν η κατάσταση εξελιχθεί σε πραγματικό πόλεμο – με εξίσου πραγματικούς νεκρούς – αυτή η στάση θα μπορούσε να αλλάξει.

«Νομίζω ότι αυτού του είδους οι ειδήσεις θα φτάσουν στους μη-πολιτικοποιημένους ανθρώπους», παρατηρεί. «Και η αντίδρασή τους θα είναι κυρίως αρνητική».

Ο 22χρονος Αρσένι Φιλίποφ εξηγεί στους Times ότι ήδη βιώνει τις συνέπειες της στάσης της Ρωσίας. «Πριν από αυτά τα γεγονότα, τα ταξίδια στην Ευρώπη ήταν οικονομικά – και μετά, το ρούβλι απλώς κατέρρευσε», λέει. Προτιμά να ενημερώνεται από ανεξάρτητα και διεθνή μέσα.

Σημειώνει ότι ήδη από την έναρξη των συγκρούσεων της Ρωσίας με την Ουκρανία το 2014 δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί το Κρεμλίνο προχώρησε σε κινήσεις όπως η προσάρτηση της Κριμαίας, «δεδομένου του πόσο ζημιογόνες ήταν για τη χώρα και την οικονομία της».

Λέει ότι στην αρχή δεν δεχόταν ότι ένας πόλεμος με την Ουκρανία ήταν αναπόφευκτος, όμως πλέον δεν είναι και τόσο σίγουρος, μετά από δυο μήνες εντάσεων.

«Ελπίζω πραγματικά ότι δεν θα συμβεί κάτι τέτοιο», λέει.