Πανδημία: Πόσο προετοιμασμένοι είμαστε για καινούριες λοιμώξεις

Το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας (NIH) των ΗΠΑ ανακοίνωσε το νέο πλάνο αντιμετώπισης πανδημίας από το φορέα NIAID. H βιβλιογραφία ανασκοπείται από τους Καθηγητές της Ιατρικής του ΕΚΠΑ Δημήτριο Παρασκευή (Αναπληρωτής Καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνο Δημόπουλο (Πρύτανης ΕΚΠΑ).

Καθώς η πανδημία COVID-19 συνεχίζεται, το Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων (NIAID), εστιάζει την προσοχή σε άλλες ιογενείς λοιμώξεις που θα μπορούσαν να αποτελέσουν απειλή για τη δημόσια υγεία. Για δεκαετίες, το NIAID έχει διεξάγει έρευνα σε καίρια ερευνητικά πεδία και επίσης έχει σχεδιάσει παρεμβάσεις για την καταπολέμηση πολλών αναδυόμενων μολυσματικών ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων του HIV/AIDS, του SARS-CoV-1, του MERS-CoV, του ιού Έμπολα, του ιού Ζίκα και του SARS -CoV-2.

Οι δύο άξονες του σχεδίου αντιμετώπισης

Σύμφωνα με το νέο σχέδιο αντιμετώπισης πανδημιών του NIAID, το Ινστιτούτο θα κατευθύνει τις προσπάθειες αντιμετώπισης σε δύο άξονες. Πρώτον, οι ερευνητές θα εντοπίσουν «πρωτότυπα» παθογόνα – όπως για παράδειγμα ιούς που θα έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν νόσο στον ανθρώπινο οργανισμό. Η γνώση που θα αποκτηθεί από τη μελέτη πρωτότυπων παθογόνων θα δημιουργήσει ένα πλαίσιο ταχείας έρευνας για και ανάπτυξη μέσων για την αντιμετώπιση και άλλων ιών της ίδιας οικογένειας, αν τυχόν αυτοί προκαλέσουν μια νέα επιδημία. Για παράδειγμα, η προηγούμενη έρευνα του NIAID για τους SARS-CoV-1 και MERS-CoV παρείχε σημαντικά δεδομένα για την ταχεία ανάπτυξη εμβολίων για τον SARS-CoV-2 το 2020. Ο δεύτερος βασικός άξονας έρευνας του σχεδίου θα περιλαμβάνει παθογόνα που είναι ήδη γνωστό ότι μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή νόσο στον άνθρωπο, όπως ο ιός Ζίκα.

Πρότυπα παθογόνα

Το NIAID στοχεύει να διεξάγει έρευνα για τον χαρακτηρισμό πρωτότυπων παθογόνων καθώς και μελέτες αναφορικά με βιολογία των ιών, της αλληλεπίδρασης ιού και ξενιστή αποκρίσεων, της κατανόησης του μηχανισμού ανοσιακής διαφυγής, παθογένειας καθώς και της νόσου σε ζωικά μοντέλα. Το NIAID θα εφαρμόσει αυτή τη γνώση για τη διεξαγωγή μεταφραστικής και κλινικής έρευνας για την ανάπτυξη διαγνωστικών διεργασιών, θεραπευτικών μέσων, μονοκλωνικών αντισωμάτων αλλά και εμβολίων. Αυτές οι προσπάθειες έχουν σχεδιαστεί για να συντομευθεί ο χρόνος απόκρισης μεταξύ του διαστήματος από την εμφάνιση ενός παθογόνου και της ανάπτυξης μέσων αντιμετώπισης.

Οι προσπάθειες αντιμετώπισης πανδημιών του Ινστιτούτου θα περιλαμβάνουν επίσης νέα προγράμματα επιδημιολογίας και ταυτοποίησης παθογόνων, ανάπτυξη υποδομής για προκλινικές και κλινικές μελέτες, τεχνολογικές βελτιώσεις για την επίσπευση ανάπτυξης θεραπευτικών μέσων και εμβολίων, καθώς και μια συντονισμένη δομή επικοινωνίας. Το NIAID θα συνεχίσει να συνεργάζεται με εταίρους στις ΗΠΑ και ξένες κυβερνήσεις, τη φαρμακευτική βιομηχανία και διεθνείς οργανισμούς προκειμένου να εντατικοποιήσει το πλάνο αντιμετώπισης πανδημιών.

Ιεράρχηση κινδύνων

Το νέο σχέδιο επικαιροποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2021 μέσω επιστημονικής εκδήλωσης που οργάνωσε το NIAID για να διευκολυνθούν οι συζητήσεις με την επιστημονική κοινότητα σχετικά με την ανάπτυξη ενός πλάνου αντιμετώπισης πανδημιών και την ιεράρχηση πρωτότυπων παθογόνων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν εν δυνάμει κίνδυνο για την ανθρωπότητα. Στα επόμενα βήματα το NIAID θα συνεχίσει σε συνεργασία με την επιστημονική κοινότητα και τους εταίρους των ΗΠΑ και παγκοσμίως ότι ο προγραμματισμός αντιμετώπισης πανδημίας θα έχει συνεργατικό χαρακτήρα και ότι θα είναι ευθυγραμμισμένος με την τρέχουσα επιστημονική έρευνα.