Η επιλεκτική σοβιετοποίηση του αμερικανικού καπιταλισμού

Project Syndicate

Η παρομοίωση των σημερινών καπιταλιστικών οικονομιών με το κομμουνιστικό μπλοκ του παρελθόντος μπορεί να φαίνεται τραβηγμένο. Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η ελεύθερη αγορά με τον κεντρικό σχεδιασμό σοβιετικού τύπου; Στην πραγματικότητα, η σύγκριση προσφέρει όλο και περισσότερο χρήσιμες πληροφορίες για το πού βρίσκεται σήμερα η πλευρά που νίκησε στον Ψυχρό Πόλεμο. Σκεφτείτε τους «ήπιους δημοσιονομικούς περιορισμούς» που απολάμβαναν οι σοσιαλιστικές κρατικές επιχειρήσεις (SOE) και αυτός αποδείχθηκε ότι ήταν ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους απέτυχαν οι οικονομίες του σοβιετικού μπλοκ. Παρόμοιες οικονομικές συνθήκες γίνονται διάχυτες στην καπιταλιστική Αμερική. Οι κρατικές αυτές επιχειρήσεις SOE θα μπορούσαν να αγνοήσουν τις ζημίες και τις προτιμήσεις των καταναλωτών, επειδή μπορούσαν πάντα να βασίζονται στο κράτος για να τις διατηρήσει στη ζωή.

Η καπιταλιστική Αμερική φαίνεται να βρίσκεται στον ίδιο λανθασμένο δρόμο με τις σοβιετικές οικονομίες. Αν και ξεκινά από διαφορετικό μέρος, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Οι δημοσιονομικοί περιορισμοί αμβλύνονται και τα κεφάλαια διοχετεύονται ολοένα και περισσότερο προς τους σύγχρονους και καλά διασυνδεδεμένους οραματιστές.

Σε αντίθεση με ό,τι διαβάζει κανείς στα βιβλία οικονομικών, οι προϋπολογισμοί των καταναλωτών του πραγματικού κόσμου δεν περιορίζονται και οι τολμηροί καταναλωτές μπορούν να δανειστούν για να πληρώσουν για το επόμενο νέο καυτό αντικείμενο. Καταναλώνοντας πέρα από τις δυνατότητές τους, ενισχύουν τη ζήτηση για iPhone και Teslas, δημιουργώντας κίνητρα για καινοτόμους.

Ομοίως, η Tesla και άλλες νεοσύστατες επιχειρήσεις βασίζονται συχνά σε εξωτερική χρηματοδότηση, όχι σε κέρδη, για να προωθήσουν τις καινοτομίες τους, όπως οι κυβερνήσεις εκδίδουν ομόλογα για να βοηθήσουν στην πληρωμή για αυτοκινητόδρομους, γέφυρες, λιμάνια και αεροδρόμια. Επωφελούνται και οι αποταμιευτές. Αντί να βάζουν τα πλεονάζοντα μετρητά σε στρώματα, μπορούν να καλύψουν επικερδώς τις χρηματοδοτικές ανάγκες των καταναλωτών, των επιχειρήσεων και των κυβερνήσεων.

Αλλά η υπερβολική οικονομική ευελιξία μπορεί να είναι τοξική. Καθώς οι παραδοσιακοί περιορισμοί χρηματοδότησης έχουν αποδυναμωθεί τις τελευταίες δεκαετίες, η αύξηση του χρέους των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων έχει υπερβεί κατά πολύ την αύξηση των εισοδημάτων και των κερδών τους. Ομοίως, η αύξηση του χρέους της κυβέρνησης των ΗΠΑ – που τώρα ξεπερνά τα 29 τρισεκατομμύρια δολάρια – δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή ούτε από την πιο μεγάλη φαντασία.

Το τι είδους κατάληξη αντιμετωπίζει ο καπιταλισμός είναι αδύνατο να προβλεφθεί. Η σθεναρή υπεράσπιση των χρηματιστηρίων απλώς επεκτείνει τη λανθασμένη κατανομή του κεφαλαίου που χρηματοδοτείται από το κράτος. Και, δυστυχώς, οι σημερινοί κεντρικοί τραπεζίτες φαίνονται να στερούνται την αποφασιστικότητα που επέτρεψε στον αείμνηστο Paul Volcker να αυξήσει τους οικονομικούς περιορισμούς όταν ηγήθηκε της Fed πριν από τέσσερις δεκαετίες.

Ο Αμάρ Μπιντέ είναι καθηγητής επιχειρήσεων στο Tufts University