Ανησυχητικός πληθωρισμός

Εχουμε ασχοληθεί αρκετές φορές με τον πληθωρισμό γιατί είναι ένας παράγοντας που σε υψηλά επίπεδα ανατρέπει την προβλεψιμότητα στα βασικά οικονομικά μεγέθη. Στη θετική πλευρά μειώνει την αξία των χρεών μας και σε χαμηλά επίπεδα (2%) είναι επιθυμητός.

Ο πληθωρισμός μπορεί να επηρεάσει άμεσα την καταναλωτική συμπεριφορά και λιγότερο άμεσα την επενδυτική συμπεριφορά, άρα το ΑΕΠ και το κόστος δανεισμού. Σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο θίγει το εισόδημα των αδυνάτων και των επιχειρήσεων που δεν μπορούν να τον μετακυλήσουν στις τιμές. Ετσι πυροδοτεί αιτήματα αναπροσαρμογής των μισθών και παροχής δημόσιας στήριξης. Ο κίνδυνος μεγεθύνεται εφόσον περάσει στις προσδοκίες των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων διότι τότε ενεργοποιείται ένα σπιράλ ανατροφοδοτήσεων υψηλότερου πληθωρισμού.

Οταν αυτή η εικόνα συνδυάζεται με μία πολιτική αντιπολίτευση που ρέπει προς τον λαϊκισμό είναι πολύ πιθανόν να οδηγηθεί η κυβέρνηση σε αποφάσεις που οδηγούν σε υψηλές μισθολογικές αυξήσεις που θα υπερακοντίζουν την άνοδο της παραγωγικότητας.

Υπάρχει και ένα ακόμα πιο δυσάρεστο στάδιο όπου οι τιμές συνεχίζουν και επιμένουν να αυξάνονται και η ανάπτυξη καθηλώνεται, δηλαδή έχουμε στασιμοπληθωρισμό. Μάλιστα αυτό το στάδιο μπορεί να έλθει πολύ γρήγορα εάν είναι πληθωρισμός προσφοράς, όπως στην περίπτωση που οι τιμές αυξάνονται λόγω της ενέργειας (γεωστρατηγικές αναταραχές, Ουκρανία). Τότε μπορεί να βρεθούμε σ’ ένα ζοφερό μέλλον με υψηλά επιτόκια και χαμηλή ανάπτυξη που διαμορφώνει ένα πολύ διαφορετικό οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον.

Η παρούσα εκτίμησή μας για το 2022 είναι ότι ο μέσος πληθωρισμός θα είναι 1,95% (Oxford Economics). Για να γίνει όμως πραγματικότητα, το 1,95%, θα προϋπόθετε ότι το πρώτο τρίμηνο του 2022 ο μέσος πληθωρισμός να ήταν 3,87%, στο δεύτερο 3,04%, στο τρίτο και στο τέταρτο 2,27%. Αυτοί οι τριμηνιαίοι πληθωριστικοί ρυθμοί στηρίζονται στο ότι το πετρέλαιο το πρώτο τρίμηνο θα αρχίσει να παρουσιάζει μείωση σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο. Επίσης το αέριο, το πρώτο τρίμηνο θα αυξανόταν 21,5% (!) (σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο) και μετά θα άρχιζε να μειώνεται. Ομως οι πιέσεις από την ενέργεια δείχνουν επιμονή και το επίπεδο του συνολικού τιμάριθμου δέχεται πλέον πιέσεις από όλο το φάσμα των προϊόντων του καλαθιού (τρόφιμα) κυρίως λόγω δυσκολιών στις γραμμές παραγωγής, καιρού κ.λπ. Η αποκατάσταση των γραμμών εφοδιασμού καθυστερεί και τ’ αποθέματα των επιχειρήσεων εξαντλούνται. Συγχρόνως η μείωση της ανεργίας και η έλλειψη ειδικοτήτων πιέζει αυξητικά μισθούς και τιμές.

Ετσι τον Ιανουάριο οι εκτιμήσεις στον πληθωρισμό (Eurostat) στην Ελλάδα τον ανεβάζουν στο 5,5%. Αυτό σημαίνει ότι για να επιτευχθεί το ζητούμενο για το πρώτο τρίμηνο 3,87% που θα οδηγούσε στον στόχο του 2022 (1,95%) απαιτείται ο πληθωρισμός τον Φεβρουάριο να είναι 4% και τον Μάρτιο 2,4%! Είναι αρκετά δύσκολο με τις παρούσες συνθήκες (ελπίζουμε να μην επιδεινωθούν). Αρα μάλλον θα καταλήξουμε με ένα μέσο πληθωρισμό πάνω από το 2% για το 2022. Και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα όχι τόσο για τη συνολική ανατροπή της ισορροπίας της οικονομίας αλλά για τις αποφάσεις των νοικοκυριών, των επιχειρήσεων, την ECB και την άσκηση της οικονομικής πολιτικής.

* Ο Παναγιώτης Ε. Πετράκης είναι ομότιμος καθηγητής ΕΚΠΑ