Μειώνονται οι διαφορές μεταξύ των περιφερειών της EE

Η πολιτική συνοχής συνέβαλε στη μείωση των εδαφικών και κοινωνικών ανισοτήτων μεταξύ των περιφερειών της ΕΕ, όπως φαίνεται από την 8η έκθεση για τη συνοχή που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Σύμφωνα με την έκθεση, χάρη στα κονδύλια συνοχής το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των λιγότερο ανεπτυγμένων περιφερειών αναμένεται να αυξηθεί κατά έως και 5 % έως το 2023. Οι ίδιες επενδύσεις συνέβαλαν επίσης στη μείωση κατά 3,5 % της διαφοράς μεταξύ του 10 % των λιγότερο ανεπτυγμένων περιφερειών και του 10 % των περισσότερο ανεπτυγμένων περιφερειών.

Όπως επίσης δείχνει η έκθεση, χάρη στην ευελιξία της η πολιτική συνοχής παρείχε με πολυπόθητη στήριξη με εξαιρετικά άμεσο τρόπο στα κράτη μέλη, στις περιφερειακές και τις τοπικές αρχές εν μέσω οικονομικής επιβράδυνσης και της χειρότερης κρίσης των τελευταίων ετών.

Τα νέα προγράμματα για την πολιτική συνοχής για την περίοδο 2021-2027 θα συνεχίσουν να επενδύουν στις περιφέρειες και στον άνθρωπο, σε στενό συντονισμό με τη χρηματοδοτική ισχύ πυρός του σχεδίου ανάκαμψης NextGenerationEU.

Πρόσθετα κύρια συμπεράσματα

Η πολιτική συνοχής κατέστη πιο σημαντική πηγή επενδύσεων. Το ποσοστό των κονδυλίων συνοχής αυξήθηκε από το 34 % του συνόλου των κρατικών επενδύσεων κατά την περίοδο προγραμματισμού για την περίοδο 2007-2013 σε 52 % για την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020.

Από το 2001 οι λιγότερο ανεπτυγμένες ανατολικές περιφέρειες άρχισαν να καλύπτουν τη διαφορά με την υπόλοιπη ΕΕ. Παράλληλα όμως σε πολλές περιφέρειες μεσαίου εισοδήματος και σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες, ιδίως στη νότια και τη νοτιοδυτική ΕΕ, σημειώνεται οικονομική στασιμότητα ή ύφεση.

Η σύγκλιση μεταξύ των κρατών μελών επιταχύνθηκε, αλλά οι εσωτερικές περιφερειακές ανισότητες εντός των κρατών μελών με υψηλό ποσοστό ανάπτυξης έχουν αυξηθεί.

Η απασχόληση αυξάνεται, αλλά οι περιφερειακές ανισότητες συνεχίζουν να είναι μεγαλύτερες απ’ ό,τι πριν από το 2008.

Ο αριθμός των ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού σημείωσε πτώση κατά 17 εκατομμύρια μεταξύ του 2012 και του 2019.

Το περιφερειακό χάσμα καινοτομίας στην Ευρώπη διευρύνθηκε εξαιτίας της έλλειψης επενδύσεων στην Ε&Α και των αδυναμιών στα οικοσυστήματα καινοτομίας των λιγότερο ανεπτυγμένων περιφερειών.

Ο πληθυσμός της ΕΕ γηράσκει και θα αρχίσει να συρρικνώνεται τα προσεχή έτη. Το 2020 το 34 % του πληθυσμού της ΕΕ ζούσε σε περιφέρειες που χαρακτηρίζονταν από πληθυσμιακή συρρίκνωση. Το ποσοστό αυτό πρόκειται να ανέλθει στο 51 % το 2040.

Τα μέλη της Επιτροπής δήλωσαν:

Η Επίτροπος Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων, κ. Ελίζα Φερέιρα, δήλωσε τα εξής: «Η 8η έκθεση για τη συνοχή αναδεικνύει τη σημασία της πολιτικής συνοχής για την επίτευξη μεγαλύτερης σύγκλισης και για τη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των χωρών και των περιφερειών της ΕΕ. Χάρη στη χαρτογράφηση των περιοχών, στις οποίες τα κράτη μέλη και οι περιφέρειες πρέπει να εντείνουν το εύρος και την ποιότητα της δράσης τους, η έκθεση μάς επιτρέπει να διδαχτούμε από τα διδάγματα του παρελθόντος. Έτσι, θα προετοιμαστούμε καλύτερα για τις προκλήσεις του μέλλοντος. Πρέπει να επιταχύνουμε την έγκριση και την εφαρμογή των προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής για την περίοδο 2021-2027, έτσι ώστε να συνεχίσουμε να στηρίζουμε τις περιφέρειες για να ανακάμψουν από την πανδημία, να αξιοποιήσουμε πλήρως τα οφέλη από τη μετάβαση σε μια πράσινη και ψηφιακή Ευρώπη και να εξασφαλίσουμε μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.»

Ο Επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων, κ. Νικολά Σμιτ, πρόσθεσε: «Λόγω της πανδημίας αυξήθηκε ο κίνδυνος ανισοτήτων στην ΕΕ και η πολιτική συνοχής αποτελεί ένα από τα κύρια εργαλεία μας για να παλέψουμε ενάντια στην τάση αυτή και να επενδύσουμε στον άνθρωπο. Μας βοηθάει να επιτύχουμε τον στόχο μας, την οικοδόμηση μιας ισχυρής κοινωνικής Ευρώπης χωρίς αποκλεισμούς και αδικίες. Είμαι υπερήφανος διότι τα κονδύλια της ΕΕ δίνουν τη δυνατότητα σε παιδιά σε μειονεκτική θέση να έχουν βιβλία και υπολογιστές· νέοι πραγματοποιούν περιόδους μαθητείας που τους επιτρέπουν να εισέλθουν στην αγορά εργασίας· και ευάλωτα άτομα λαμβάνουν ένα ζεστό γεύμα και φροντίδα.»

Η πολιτική συνοχής αντιμετωπίζει τις κύριες προκλήσεις των περιφερειών της ΕΕ

Η πολιτική συνοχής έχει κάνει τη διαφορά για πολλές περιφέρειες και πολίτες της ΕΕ. Τους βοήθησε να επενδύσουν σε μια πιο βιώσιμη και ισόρροπη ανάπτυξη, με μακροπρόθεσμα οφέλη. Στήριξε τις φυσικές και ψηφιακές υποδομές, την εκπαίδευση και την κατάρτιση, τις ΜΜΕ και την πράσινη μετάβαση.

Πιο πρόσφατα η πολιτική συνοχής βοήθησε τις περιφέρειες της ΕΕ να αντιμετωπίσουν την πρόκληση της πανδημίας του κορονοϊού και τις συνέπειές της. Οι δύο δέσμες μέτρων στήριξης που δρομολογήθηκαν την άνοιξη του 2020 (CRII και CRII+) προσέφεραν άμεση ρευστότητα, έκαναν τις δαπάνες πιο ευέλικτες, αύξησαν το ποσοστό συγχρηματοδότησης στο 100 % και επέκτειναν το πεδίο εφαρμογής του Ταμείου Αλληλεγγύης της ΕΕ.

Στο πλαίσιο του NextGenerationEU, το REACT-EU χορήγησε 50,6 δισ. ευρώ επιπλέον για τη στήριξη της ανάκαμψης από την πανδημία, γεγονός που επέτρεψε στις περιφέρειες και τις πόλεις να συνεχίσουν να επενδύουν στην ανάπτυξή τους και συγχρόνως να προετοιμαστούν για την περίοδο προγραμματισμού 2021-2027. Παρείχε επίσης το πολυπόθητο δίκτυ ασφαλείας για ευάλωτα άτομα η κατάσταση των οποίων επιδεινώθηκε εξαιτίας της πανδημίας.

Τα προσεχή έτη η πολιτική συνοχής θα συνεχίσει να ενισχύει τη δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ, ενώ παράλληλα θα στηρίξει την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση με τα εξής μέσα:

• μια ολιστική και στοχοθετημένη προσέγγιση όσον αφορά την ανάπτυξη: χρηματοδότηση, διακυβέρνηση, συνεκτικότητα και συνέργειες με τις εθνικές πολιτικές·
• πολυεπίπεδες και καθοδηγούμενες από εταιρικές σχέσεις πολιτικές, με τοπική διάσταση, η στήριξη των οποίων προσαρμόζεται στις πλέον ευάλωτες περιοχές·
• συνεχή προσαρμοστικότητα σε αναδυόμενες και απρόβλεπτες προκλήσεις.

Επόμενα βήματα

Η 8η έκθεση για τη συνοχή θα τροφοδοτήσει τις συζητήσεις στο προσεχές φόρουμ για τη συνοχή (17-18 Μαρτίου), στο οποίο θα συμμετάσχουν εκπρόσωποι των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές από όλα τα κράτη μέλη, κοινωνικοί και οικονομικοί εταίροι, μη κυβερνητικές οργανώσεις και πανεπιστήμια. Στο φόρουμ θα συζητηθεί κατά πόσον η πολιτική συνοχής μπορεί να διασφαλίσει ότι καμία περιφέρεια δεν θα μείνει πίσω στις εν εξελίξει διαρθρωτικές αλλαγές, και ότι όλες οι περιφέρειες θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν τα οφέλη της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης.

Ιστορικό

Κάθε τρία έτη η Επιτροπή δημοσιεύει έκθεση σχετικά με την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή στην ΕΕ, στην οποία παρουσιάζει την πρόοδο και τον ρόλο της ΕΕ ως κινητήριας δύναμης για την περιφερειακή ανάπτυξη. Αναλύει την εξέλιξη της συνοχής στην ΕΕ με βάση ένα ευρύ φάσμα δεικτών όσον αφορά την ευημερία, την απασχόληση, τα επίπεδα εκπαίδευσης, καθώς και την προσπελασιμότητα και τη διακυβέρνηση.

Με τη βοήθεια των στοιχείων αυτών, η έκθεση παρέχει ένα στιγμιότυπο σχετικά με την κατάσταση και την εξέλιξη της ανάπτυξης στις περιφέρειες της ΕΕ, καθώς και των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν. Η έκθεση αξιολογεί, για παράδειγμα, κατά πόσον έχουν μειωθεί οι ανισότητες μεταξύ των περιφερειών, ποια πρωτοπορεί και ποια υστερεί στην καινοτομία, την απασχόληση ή τη θεσμική ικανότητά της. Δείχνει επίσης πού κατατάσσονται οι περιφέρειες ως προς την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση και ποιες περιφέρειες χρειάζονται πρόσθετη στήριξη. Μια σαφέστερη εικόνα σχετικά με τα όσα έχουν ήδη επιτευχθεί και το τι πρέπει να γίνει ακόμη κατά την περίοδο προγραμματισμού 2021-2027 θα καθοδηγήσει τις πολιτικές και τις επενδύσεις της ΕΕ ώστε να βοηθήσουν τις περιφέρειες να επιτύχουν ισόρροπη και βιώσιμη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.