Ενεργειακή φτώχεια και κίνημα «Δεν Πληρώνω» στην Τουρκία

Σοκ και έχουν προκαλέσει στην Τουρκία, σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, οι μεγάλες αυξήσεις στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος και του φυσικού αερίου. Με τον πληθωρισμό να «τρέχει» με σχεδόν 50% εξανεμίζοντας τα – ούτως ή άλλως πενιχρά για την πλειοψηφία – εισοδήματα, οι αυξήσεις αυτές έρχονται να δώσουν τη χαριστική βολή.

Συνέπειά τους είναι μια γενικευμένη ενεργειακή φτώχεια στη χώρα, η οποία με τη σειρά της γεννά έντονες αντιδράσεις. Ήδη, το προηγούμενο Σαββατοκύριακο και όλα αυτή την εβδομάδα, οργισμένοι πολίτες διαδήλωσαν κατά της ακρίβειας, καίγοντας δημοσίως τους λογαριασμούς που έχουν πάρει.

Οι πληροφορίες, μάλιστα, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι – αντικειμενικά σε μεγάλο βαθμό – συγκροτείται ένα πλατύ κίνημα «Δεν Πληρώνω» στην Τουρκία. Ένα κίνημα που είναι προφανές ότι έχει άμεσες συνέπειες στην οικονομία, τις επιχειρήσεις του κλάδου και τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά και σαφείς πολιτικές προεκτάσεις.

«Δεν πληρώνω» και από Κιλιντσντάρογλου

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο επικεφαλής του κεμαλικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), που είναι και το μεγαλύτερο της αντιπολίτευσης, διεμήνυσε στις 9 Φεβρουαρίου ότι δεν προτίθεται να πληρώσει ούτε τους δικούς του λογαριασμούς, μέχρις ότου αρθούν οι αυξήσεις. Η κίνηση του Κεμάλ Κιλιντσντάρογλου, όμως, προκάλεσε σφοδρές επικρίσεις από την πλευρά της κυβέρνησης και των συμμάχων της.

Για «απόπειρα εξέγερσης, με τον μανδύα της πολιτικής ανυπακοής» έκανε λόγο ο σύμμαχος του Ταγίπ Ερντογάν και ηγέτης του ακροδεξιού και Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, απαιτώντας μάλιστα οι αρμόδιες αρχές να κόψουν το ρεύμα στον Κιλιντσντάρογλου. «Είναι βέβαιο ότι επιδιώκει μια προβοκάτσια», είπε από την πλευρά του ο επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του κυβερνώντος ΑΚΡ, Μπουλέντ Τουράν.

Στον «χορό» και οι δήμαρχοι

«Επιδιώκει να γίνει η φωνή εκείνων που δεν είναι σε θέση να πληρώσουν τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού», απάντησε με τη σειρά του ο επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του CHP, Οζγκιούρ Οζέλ. Επιβεβαιώνοντας, έτσι, ότι πρόκειται για μια καθαρά πολιτική επιλογή, με το βλέμμα στις δημοσκοπήσεις και τις επόμενες εκλογές, είτε αυτές διεξαχθούν πρόωρα (όπως πιστεύουν πολλοί) είτε κανονικά ως το καλοκαίρι του 2023.

Την ίδια στιγμή, οι δήμαρχοι 11 μεγάλων πόλεων, ανάμεσά τους και ο Εκρέμ Ιμάμογλου της Κωνσταντινούπολης, έκαναν κοινή δήλωση με την οποία ζητούν από την κυβέρνηση να αναλάβει άμεσα δράση. «Οι σημαντικές αυξήσεις στο κόστος καθιστούν πολύ δύσκολο για τις τοπικές αρχές να παρέχουν υπηρεσίες», τονίζουν ανάμεσα στα άλλα.

Τα νέα τιμολόγια

Υπενθυμίζεται ότι στις αρχές Ιανουαρίου επιβλήθηκε νέο τιμολόγιο για την ηλεκτρική ενέργεια. Σύμφωνα με αυτό, για μηνιαία κατανάλωση μέχρι 150 κιλοβατώρες, το κόστος διαμορφωνόταν στις 1,37 λίρες (κάπου 9 λεπτά του ευρώ) ανά μονάδα, κάτι που μεταφράζεται σε αύξηση της τάξης του 50% σε σύγκριση με πέρυσι.

Όταν η κατανάλωση ξεπερνά αυτό το όριο, τότε η τιμή ανά κιλοβατώρα ανέβαινε στις 2,06 λίρες (13,5 λεπτά του ευρώ), με την αύξηση να ανέρχεται σε 127%. Το τελευταίο ποσοστό, μάλιστα, αποτυπώνει και την αύξηση στα τιμολόγια των επιχειρήσεων, που επίσης επιβαρύνονται σημαντικά – απόδειξη, η προσφυγή 76 ενώσεων καταστημάτων εστίασης που θεωρούν ότι οι αυξήσεις είναι αντισυνταγματικές.

Η αλήθεια είναι ότι υπό το βάρος των αντιδράσεων, η κυβέρνηση έσπευσε να αυξήσει την «κόκκινη γραμμή» της κατανάλωσης για τα νοικοκυριά από τις 150 στις 210 κιλοβατώρες τον μήνα. Ακόμη κι έτσι, όμως, το πρόβλημα δεν λύνεται καθώς. Εξάλλου, όπως δείχνουν τα στατιστικά στοιχεία, μια τετραμελής οικογένεια στην Τουρκία καταναλώνει κατά μέσο όρο τουλάχιστον 235 κιλοβατώρες, ενώ για οικογένειες με περισσότερα μέλη (κάτι σύνηθες στη χώρα), η ποσότητα είναι αρκετά μεγαλύτερη.

Στα παραπάνω πρέπει να προσθέσει κανείς και τις κατά 50% ακριβότερες τιμές του φυσικού αερίου, κάτι που επίσης ισχύει από την 1^η Ιανουαρίου. Σε αυτό δε το φόντο, εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι η αύξηση κατά 50% του κατώτατου μισθού στην Τουρκία από τις αρχές του έτους όχι απλώς έχει εξανεμιστεί, αλλά και ότι η «τρύπα» στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς έχει μεγαλώσει.

Αιμορραγεί και ο προϋπολογισμός

Το βάρος της ενέργειας είναι μεγάλο και για τον προϋπολογισμό, ο οποίος χρηματοδοτείται επίσης από τους πολίτες. Για του λόγου το αληθές, το κόστος της εισαγόμενης ενέργειας αντιστοιχεί σε ποσοστό της τάξης του 18-24% του αντίστοιχου των συνολικών εισαγωγών στη χώρα, κάτι που μεταφράζεται σε 40-45 δις. δολάρια ετησίως.

Σε αυτό το φόντο, ο εκπρόσωπος του Ερντογάν, Ιμπραήμ Καλίν, προανήγγειλε την περασμένη Δευτέρα ότι η κυβέρνηση ετοιμάζεται να παρουσιάσει νέο νόμο και σειρά ρυθμίσεων, που θα μειώνουν το ενεργειακό «βάρος» για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Διαβεβαιώνοντας, έτσι, ότι όλα θα πάνε καλά – όπως γίνεται εκ μέρους της κυβέρνησης και στα μέτωπα της λίρας και του πληθωρισμού.

Για την ώρα, ωστόσο, έχουν προαναγγελθεί νέες διαδηλώσεις και γι’ αυτό το Σαββατοκύριακο, με τις διαθέσεις εκατομμυρίων Τούρκων να είναι άγριες. Άλλωστε, οι διαδηλώσεις για την ακριβή ενέργεια δεν είναι οι μοναδικές. Στους δρόμους έχουν βγει εδώ και ημέρες οι υγειονομικοί, οι ντελιβεράδες και άλλες κοινωνικές ομάδες.

Πλησιάζει, άραγε, η καταιγίδα;