ΥΠΕΝ: Ετοιμάζει ρύθμιση για «Transit Malls» στην Ελλάδα

Το πολεοδομικό «εργαλείο» της ανάπτυξης πεζοδρομημένων εμπορικών κέντρων, των λεγόμενων «Transit Malls» έχει αποφασίσει να εντάξει στο πολυαναμενόμενο νομοσχέδιο για τις αστικές αναπλάσεις το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ). Ουσιαστικά πρόκειται για ένα σύμπλεγμα εμπορικών οδών, ή για έναν εμπορικό δρόμο όπου σε αντίθεση από τους κλασικούς εμπορικούς πεζοδρόμους, τύπου «Ερμού», επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση η διέλευση Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ).

Έτσι, στο πλαίσιο ενός προγράμματος ανάπλασης μιας περιοχής, μια οδική αρτηρία, θα μπορεί να μετατραπεί σε Εμπορική οδό – Transit Mall εφόσον βρίσκεται σε κεντρική περιοχή με μίξη χρήσεων εμπορίου, πολιτισμού, αναψυχής κ.λπ, ή σε περιοχή τουριστικού ενδιαφέροντος, υπό την προϋπόθεση ότι θα ενσωματώνει κάποια γραμμή ΜΜΜ και θα υποστηρίζει πολλές δραστηριότητες. Επιπλέον για να γίνει «Transit Mall» μια οδός ή ένα σύμπλεγμα δρόμων θα πρέπει να υπάρχει χώρος για τη διαμόρφωση σημείων συνάθροισης κοινού και για σημεία στάσης ποδηλατών και χρηστών μέσων μικροκινητικότητας.

Σύμφωνα με την πρόταση που έχει διαμορφώσει το ΥΠΕΝ και αναμένεται να περιληφθεί στο σχέδιο νόμου για τις αστικές αναπλάσεις, η μετατροπή μιας αρτηρίας σε Εμπορική οδό, μπορεί να προβλέπεται, αν και δεν θα αποτελεί προϋπόθεση, σε υπερκείμενο στάδιο χωρικού σχεδιασμού – δηλαδή στο ρυθμιστικό σχέδιο, στα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, των οποίων η υλοποίηση ξεκινά με κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί το 2025, ή στα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ). Ένα «Transit Mall» θα μπορεί να αποτελεί και ξεχωριστή παρέμβαση και να περιλαμβάνεται σε ένα συνολικό σχέδιο ανάπλασης μιας περιοχής.

Πώς θα κατασκευάζονται τα «Transit Malls»

Σύμφωνα με την πρόταση που έχει στο γραφείο του ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Νίκος Ταγαράς, το πρώτο βήμα θα αφορά στον χαρακτηρισμό και τη θεσμοθέτηση της οδού όπου θα επιτρέπεται η κίνηση πεζών, ποδηλάτων, οχημάτων μικροκινητικότητας και ΜΜΜ και θα απαγορεύεται η κίνηση άλλων οχημάτων από τις κάθετες οδούς μέχρι την πρώτη δεξιά στροφή (οδός με αποκλειστική κίνηση ΜΜΜ). Θα επιτρέπεται η κίνηση οχημάτων έκτακτης ανάγκης.

Διαφορετικά θα μπορεί να γίνει με τροποποίηση του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου και με τον χαρακτηρισμό της οδού σε «κοινόχρηστο χώρο – εμπορική οδός – transit mall» με επιτρεπόμενη κίνηση ΜΜΜ, μόνο εφόσον κρίνεται απαραίτητο. Η δεύτερη διαδικασία συνιστάται σε ειδικές περιπτώσεις, δηλαδή όταν απαιτείται αλλαγή ενός οικοδομήσιμου χώρου σε κοινόχρηστο, όταν δεν προβλέπεται στο εγκεκριμένο ρυμοτομικό, και κρίνεται απαραίτητο να ενταχθεί στην «Εμπορική οδό – Transit Mall», ή στην περίπτωση επέκτασης ή τροποποίησης μεγέθους, ορίων, σχήματος και επιτρεπόμενων χρήσεων.

Έπειτα, με κανονιστική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου θα καθορίζονται το όριο ταχύτητας σε «Εμπορική οδό – Transit Mall» στα 30 χλμ/ώρα, η επιτρεπόμενη κίνηση των οχημάτων (μόνο μέχρι την πρώτη διασταύρωση που θα συναντήσουν για δεξιά στροφή), οι κανόνες λειτουργίας της οδού για τα οχήματα φορτοεκφόρτωσης των οχημάτων και τέλος, ο κανονισμός παραχώρησης για τοποθέτηση τραπεζοκαθισμάτων των παρόδιων επιχειρήσεων εστίασης.

Η στάθμη του οδοστρώματος, αν η παρουσία πεζών είναι έντονη, θα μπορεί να ταυτιστεί με τη στάθμη των πεζοδρομίων. Επίσης, σε κάθε διασταύρωση θα κατασκευάζονται διαβάσεις πεζών. Αν η στάθμη είναι ενιαία, τότε πεζοί, ποδηλάτες και οχήματα μικροκινητικότητας θα κινούνται σε όλο το πλάτος της οδού και θα έχουν προτεραιότητα έναντι των ΜΜΜ. Επίσης, θα υπάρχει η δυνατότητα – αναλόγως του πλάτους και της διαμόρφωσης του οδού – κατασκευής επιπλέον ποδηλατολωρίδας κατά μήκος της και πλάι από την λωρίδα κίνησης των ΜΜΜ.

Το μοντέλο των ανοιχτών εμπορικών κέντρων άρχισε να υιοθετείται ευρέως – Γερμανία, Βρετανία, Σουηδία, Ελβετία, Γαλλία, Δανία, στις ΗΠΑ κ.ά. – κυρίως από τη δεκαετία του ΄70 και μετά, αν και είχε προηγηθεί η δημιουργία ορισμένων «open malls» τις προηγούμενες δεκαετίες σε Γερμανία, Ολλανδία και ΗΠΑ. Στόχος η βελτίωση της κινητικότητας στα κέντρα των πόλεων, ο περιορισμός των οχημάτων, η ανάδειξη των περιοχών και η ενίσχυση του εμπορίου, η αύξηση του αστικού πρασίνου και ο περιορισμός του φαινομένου της θερμικής νησίδας (σημειακή αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του τσιμέντου) στις πυκνοδομημένες γειτονιές.