Το σύστημα σε περιδίνηση

Ένα από τα σοβαρότερα λάθη στην πολιτική γενικότερα και στη διεθνή πολιτική ειδικότερα είναι να μην διαβάζεις τα σημάδια στον ορίζοντα – να θεωρείς ότι η κατάσταση στην οποία βρίσκεσαι θα ακολουθήσει μία γραμμική πορεία προς το βέλτιστο, για εσένα, αποτέλεσμα. Η διεθνής αρένα είναι όμως ένα πεδίο αναρχίας με ελάχιστες, ιστορικά, περιόδους νηνεμίας, οι οποίες συνήθως επιβάλλονται όταν μία ηγεμονική ισχύς διασφαλίζει τη σταθερότητα. Η τελευταία περίοδος με αυτά τα χαρακτηριστικά ήταν ο αμερικανικός μονοπολισμός (unipolarity) από το 1990 ως περίπου το 2008. Από τότε, το διεθνές σύστημα έχει επιστρέψει σε πιο γνώριμα – και «σκοτεινά» – μονοπάτια.

Η χθεσινή ανακοίνωση του Βλαντίμιρ Πούτιν – σε ένα διάγγελμα πιο επιθετικό από όσο πολλοί ανέμεναν – της απόφασής του να αναγνωρίσει τις «Λαϊκές Δημοκρατίες» σε Ντονέτσκ και Λουχάνσκ ήταν μία από τις επιλογές που είχε στη «φαρέτρα» του ο Ρώσος Πρόεδρος. Όλες οι κινήσεις των τελευταίων 10 ημερών έδειχναν ότι αυτή η επιλογή κέρδιζε έδαφος, με πρώτη από αυτές το ψήφισμα της ρωσικής Δούμας. Ωστόσο, αυτή η επιλογή μπορεί να συνοδευθεί προσεχώς από πολλά ερωτήματα.

Ως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές δεν ήταν σαφές αν η αναγνώριση αφορά μόνο στο κομμάτι των επαρχιών Ντονέτσκ και Λουχάνσκ που ελέγχουν οι φιλορώσοι αυτονομιστές (περίπου το 1/3 του συνόλου) ή σε ολόκληρο το Ντονμπάς. Φαίνεται όμως ότι το «σενάριο της Γεωργίας», με την αναγνώριση Νότιας Οσετίας και Αμπχαζίας επανέρχεται. Επίσης, υπεγράφη διάταγμα από τον Πούτιν με το οποίο ζητείται από το υπουργείο Άμυνας να στείλει στις δύο περιοχές «ειρηνευτικά στρατεύματα».

Πόσο άμεσα θα γίνει αυτό; Θα υπάρξει κίνηση για κατάληψη κι άλλου ουκρανικού εδάφους (πχ προς Μαριούπολη και Οδησσό) ή μήπως να αναμένουμε και επίθεση κατά του Κιέβου για την οποία πολλοί προειδοποιούν; Πως θα αντιδράσει το ίδιο το Κίεβο; Θα κινηθεί για ανακατάληψη εδαφών; Πως θα διαμορφωθούν οι εσωτερικές ισορροπίες στην Ουκρανία όπου ο Ζελένσκι βρίσκεται ήδη υπό πίεση; Θα πραγματοποιηθούν άραγε συναντήσεις όπως αυτή μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν και

Σεργκέι Λαβρόφ; Ποιες κυρώσεις και από ποιους εναντίον ποιων θα επιβληθούν και πόσο γρήγορα;

Ο κατάλογος αυτός δεν έχει τελειωμό. Κάθε πρόβλεψη πρέπει να αποφεύγεται διότι όποιος κι αν πει ότι γνωρίζει, μάλλον και ο ίδιος ξέρει μέσα του ότι αυτό δεν ισχύει. Δεν είναι λίγοι όσοι φοβούνται αυτή τη στιγμή ακόμη και μία σύρραξη ευρείας κλίμακας στην Ευρώπη, μία πλήρη ανατροπή της σημερινής ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφαλείας. Το πρόβλημα είναι ότι αυτή η αρχιτεκτονική τρίζει εδώ και καιρό. Και οι εξελίξεις σε εκείνο το μέτωπο μπορεί να τροφοδοτήσουν τις βλέψεις ή να ανοίξουν την όρεξη κι άλλων κρατών, όπως η αναθεωρητική γειτονική μας Τουρκία. Βρισκόμαστε ήδη σε έντονη γεωπολιτική περιδίνηση.