Ο δρόμος για την ανάπτυξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων

Εδώ και λίγο καιρό, ζούμε την «τέλεια καταιγίδα».

Πανδημία, ενεργειακή κρίση, πληθωριστικές πιέσεις και μόλις πριν λίγες μέρες μία κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Μία γεωπολιτική σύγκρουση Δύσης – Ρωσίας τις συνέπειες της οποίας στις ζωές μας αδυνατούμε ακόμα να εκτιμήσουμε. Συνθήκες που μας έχουν επηρεάσει όλους. Τα Κράτη, τις επιχειρήσεις, τους πολίτες.

Το Ελληνικό Κράτος, έχει απαντήσει στην πρόκληση της οικονομικής κρίσης που βιώνει η χώρα, μέσω χρήσης πόρων που ξεπερνούν τα 40 δις € για να κρατηθούν η Κοινωνία και η Αγορά ζωντανές, με τις λιγότερο δυνατόν απώλειες. Μάλιστα, λόγω της ενεργειακής Κρίσης, το Κράτος στηρίζει πρόσθετα τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις με μία σειρά νέων παρεμβάσεων. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον καλούνται και οι επιχειρήσεις της χώρας να επιβιώσουν και φυσικά να αναπτυχθούν. Τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Ωστόσο η στρατιωτική εμπλοκή στην Ουκρανία δεν φαίνεται να λαμβάνει γρήγορα τέλος και όλα δείχνουν πως ο δρόμος προς την ανάκαμψη για την Ελλάδα αλλά και τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης θα είναι ακόμα πιο μακρύς.

Ενθαρρυντικοί οι δείκτες της ελληνικής οικονομίας.

Στα θετικά της περιόδου αυτής, καταγράφεται το γεγονός ότι η χώρα έχει ανακτήσει την αξιοπιστία της ως εταίρος στην ΕΕ, στις αγορές, στο «διεθνές γήπεδο». Η Ελληνική Κυβέρνηση, έχει καταφέρει να φέρει εν μέσω όλων αυτών των συνθηκών, το Ταμείο Ανάκαμψης και το Νέο ΕΣΠΑ. Πόροι που θα χρησιμοποιηθούν για την ανάκτηση της χαμένης δύναμης όλων μας, αλλά και την περαιτέρω ανάπτυξη. Μάλιστα ο ρυθμός ανάπτυξης ήδη, έχει ξεπεράσει κάθε προσδοκία για το 2021 αλλά και η πρόβλεψη για το 2022 είναι εξίσου αισιόδοξη. Η ανάπτυξη το 2021 εκτιμάται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο 8,5%.

Παρά την πανδημία, η ακολουθούμενη πολιτική είχε θετικό αντίκτυπο το 2021 τόσο στη έναρξη λειτουργίας νέων επιχειρήσεων όσο και στην μείωση των πτωχεύσεων. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, οι εγγραφές νέων επιχειρήσεων (ενάρξεις λειτουργίας επιχειρήσεων), για το σύνολο των τομέων της οικονομίας το 2021 ανήλθαν σε 109.961, παρουσιάζοντας αύξηση 35,3% σε σχέση με το 2020 που είχαν  ανέλθει σε 81.290. Μάλιστα στο τέταρτο τρίμηνο 2021 υπήρξε αύξηση 56,1% στην έναρξη λειτουργίας νέων επιχειρήσεων σε σχέση με το τέταρτο τρίμηνο  του 2020 καθώς έφτασαν στις 34.508.

Ταυτόχρονα, αύξηση 22,9%, παρουσίασε ο Γενικός Δείκτης Κύκλου Εργασιών στη Βιομηχανία (σύνολο εγχώριας και εξωτερικής αγοράς) το Δεκέμβριο του 2021 σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Δεκεμβρίου του 2020, έναντι μείωσης 3,3% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του έτους 2020 με το 2019.

Παράλληλα στο 12,8% διαμορφώθηκε το ποσοστό της ανεργίας στη χώρα τον περασμένο Δεκέμβριο, έναντι του αναθεωρημένου προς τα κάτω 15,5% τον Δεκέμβριο 2020 και του αναθεωρημένου προς τα άνω 13,4% τον Νοέμβριο 2021. Οι απασχολούμενοι ανήλθαν σε 4.075.808 άτομα, σημειώνοντας αύξηση κατά 188.872 άτομα σε σχέση με τον Δεκέμβριο 2020 (4,9%) και μείωση κατά 11.908 άτομα σε σχέση με τον Νοέμβριο 2021 (0,3%).

Επιπρόσθετα, το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των ελληνικών νοικοκυριών -σύμφωνα με την τριμηνιαία έκθεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για το γ’ τρίμηνο του 2021- σημείωσε  ετήσια αύξηση κατά 4,7% που αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση στην Ευρωζώνη. Επίσης είχαμε μια πρώτη αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 2% από τις αρχές του χρόνου και θα ακολουθήσει μια δεύτερη, πολύ πιο σημαντική από την 1η Μαΐου. Οι δε ιδιωτικές καταθέσεις, φτάνουν τα 40 δις €.

Περαιτέρω, σύμφωνα με τα στοιχεία που εξέδωσε η Τράπεζα της Ελλάδος, οι (καθαρές) εισροές Ξένων Άμεσων Επενδύσεων στην Ελλάδα για το σύνολο του 2021, ξεπέρασαν τα 5 δισ. ευρώ (5.055,9 εκατ. ευρώ), έναντι 2,9 δις. (2.900,9 εκατ. ευρώ) το ίδιο διάστημα του 2020. Πρόκειται για επίπεδα ρεκόρ (οι μεγαλύτερες, καθαρές εισροές ΞΑΕ από το έτος 2002), τα οποία, όπως αναφέρει σχετική ανακοίνωση, επιβεβαιώνουν την ανοδική πορεία της ελληνικής οικονομίας και την επιτυχημένη προσπάθεια που γίνεται τα τελευταία χρόνια, για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα.

Οι πληθωριστικές πιέσεις και η ενεργειακή κρίση

Παρόλα αυτά, το φάντασμα του Πληθωρισμού, έκανε την εμφάνιση του και πολύ δυναμικά μάλιστα, προκαλώντας αναταράξεις. Ίσως η Ευρώπη «πιάστηκε στον ύπνο» και δεν προέβλεψε κανείς την επερχόμενη κρίση μετά τη χαλάρωση των μέτρων κατά της Πανδημίας. Ταυτόχρονα, η εξάρτηση της, ενεργειακά σε τόσο μεγάλο βαθμό από τη Ρωσία, αποτελεί πια ένα θέμα από μόνο του. Πόσο μάλλον μετά τις τελευταίες γεωπολιτικές εξελίξεις.

Στην Ευρώπη, ο πληθωρισμός βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 13 ετών φτάνοντας το 5,1% σε ετήσια βάση τον περασμένο μήνα. Στις Η.Π.Α. έφτασε το 7,5% σε ετήσια βάση τον Ιανουάριο που είναι τα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 40 ετών, ενώ  στις χώρες του ΟΟΣΑ έφτασε στο 6,6% τον Δεκέμβριο, καταγράφοντας τον υψηλότερο ρυθμό από τον Ιούλιο του 1991.

Όπως σε όλες τις χώρες, έτσι και στην Ελλάδα, δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί πλήρως, αυτό το κύμα των ανατιμήσεων, που οφείλεται σε πολλούς παράγοντες (ενέργεια, αύξηση των τιμών πρώτων υλών, αύξηση κόστους μεταφοράς, επιπτώσεις της νομισματικής πολιτικής λόγω πανδημίας). Ωστόσο έχουν ληφθεί μέτρα, άνω των 2 δισ., για την ενίσχυση νοικοκυριών και επιχειρήσεων για την αντιμετώπιση μέρους των ανατιμήσεων στην ενέργεια. Η Ελληνική Κυβέρνηση έλαβε μία σειρά από μέτρα ενάντια στην Πανδημία, μέτρα τα οποία έδωσαν τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να σταθούν όρθιες εν μέσω lock down, αλλά και τους πολίτες να διασφαλίσουν τις θέσεις εργασίας τους και το εισόδημά τους. Η Ελλάδα, επίσης, ξεπληρώνει, παλαιότερα, πιο ακριβά δάνεια, βελτιώνοντας έτσι τους δείκτες που θα τη φέρουν σε λίγο καιρό και στην πολυπόθητη επενδυτική βαθμίδα. Όταν αυτό συμβεί, θα έχουμε πρόσβαση, ως χώρα σε ακόμα πιο φθηνά κεφάλαια και φυσικά θα γίνουμε και πόλος έλξης και άλλων άμεσων ξένων επενδύσεων. Επίσης, οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ θα ρίξουν άμεσα φρέσκο, ζεστό χρήμα στην αγορά και θα δημιουργήσουν επιπλέον νέες θέσεις εργασίας.

Οι ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Όμως, όσα κατακτήθηκαν με σχέδιο, υπομονή και γενικότερο νοικοκυριό, κακά τα ψέματα, έχουν τον κίνδυνο να τραυματιστούν από τις πληθωριστικές πιέσεις λόγω του κόστους ενέργειας. Όπως είναι γνωστό, στην Ελλάδα υπάρχουν πάρα πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Είναι οι περισσότερες. Αυτές λοιπόν οι επιχειρήσεις, καλούνται άλλη μια φορά, να ανταπεξέλθουν στις νέες προκλήσεις που εξωγενώς προέκυψαν το τελευταίο διάστημα και μάλλον θα μείνουν για λίγο, ευχόμαστε όλοι, καιρό.

Οι επιχειρήσεις οφείλουν να εξετάσουν τρόπους αντίδρασης έναντι αυτών των προκλήσεων. Οι αλυσιδωτές αυξήσεις στις τιμές, είναι μια γρήγορη αντανακλαστική κίνηση όλων σε τέτοιες περιπτώσεις, καθώς οι προμηθευτές απλά «ανακοινώνουν» τις αυξήσεις σαν φυσικό επακόλουθο των ενεργειακών αυξήσεων (ίσως και σαν μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία). Παρόλα αυτά όμως, οι επιχειρήσεις καλούνται να προσαρμοσθούν σε αυτές τις προκλήσεις, χωρίς όμως, να περάσουν όλο αυτό το επιπλέον κόστος στους πελάτες τους.

Μπορούν όμως να αντέξουν και να μη το κάνουν;

Μη ξεχνάμε ότι οι επιχειρήσεις πέρασαν και αυτές με τη σειρά τους, μνημόνια, Capital Controls, περνούν τις επιπτώσεις της πανδημίας ακόμα. Επομένως κάποιος θα πει ότι έκαναν ότι ήταν αρκετό για να επιβιώσουν και αρκετές από αυτές να αναπτυχθούν κιόλας. Το ρεκόρ στις εξαγωγές που ανακοινώθηκε πρόσφατα το αποδεικνύει. Όμως, αυτό ακριβώς το μικρό μέγεθος των περισσότερων ελληνικών επιχειρήσεων, ίσως είναι και η σωτηρία τους, ξανά.

Οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις, συνήθως, έχουν πιο αργά αντανακλαστικά σε προκλήσεις, λόγω του γνωστού συνδρόμου του εφησυχασμού. Είναι μεγάλοι οργανισμοί με πολλά επίπεδα management και ιεραρχίας. Και παρά τη μεγάλη πρόοδο στη μεταφορά δεδομένων και πληροφοριών, συνήθως, το μεγάλο αμυντικό διάστημα που διαθέτουν, η άνεση στη ρευστότητα αλλά και στο δανεισμό, τις κάνει να χάσουν χρόνο στο να αντιδράσουν.

Αντίθετα, οι πιο μικρές, οι κλασικές, συνήθως και οικογενειακές επιχειρήσεις, έχουν άμεσα αντανακλαστικά.

Έτσι λοιπόν, μπορούν, να προβούν πιο εύκολα, σε κινήσεις για να μειώσουν τις επιπτώσεις από τα μέτωπα που καλούνται να αντιμετωπίσουν.

Ευέλικτες προμήθειες. Πρώτα από όλα οφείλουν να διαπραγματευτούν με τους προμηθευτές τους. Να επιδιώξουν εάν τους το επιτρέπει το πλαίσιο συμφωνιών να γίνουν πιο ευέλικτοι μειώνοντας ενδεχομένως τις παραγγελίες τους και ταυτόχρονα αναζητώντας εναλλακτικές πηγές για τις πρώτες ύλες τους ή τα εμπορεύματά τους. Και ασφαλώς, να κάνουν το παραπάνω. Να ψάξουν άμεσα να βρουν προμηθευτές που έχουν τη δυνατότητα να κρατήσουν τις τιμές σε χαμηλά επίπεδα και για να κερδίσουν μερίδιο από τους ανταγωνιστές τους.

Αύξηση ρευστότητας. Να έρθουν σε επαφή με τους πελάτες τους και αφού εξετάσουν τα αποθέματά τους, αναλόγως τον Κλάδο φυσικά, να κάνουν ειδικές προσφορές προς αυτούς που θα αυξήσουν τις παραγγελίες τους ή που θα δώσουν καλύτερους όρους πληρωμής για να φέρουν ρευστότητα πιο γρήγορα.

Εξοικονόμηση πόρων και επένδυση στις πωλήσεις. Ταυτόχρονα, ακόμα μια φορά, να κοιτάξουν προς τα μέσα και να εξετάσουν ξανά, τρόπους εξοικονόμησης, από οπουδήποτε, χωρίς σοβαρή επίπτωση στη λειτουργία τους. Να δουν πάλι την κοστολόγησή τους. Να επενδύσουν πάλι στις πωλήσεις τους, στα δίκτυά τους για να φέρουν και άλλο μερίδιο με καλύτερους όρους γιατί θα ακολουθήσουν επιθετική πολιτική διείσδυσης. Να δείξουν δηλαδή στην αγορά τους, το αντίθετο από αυτό που περιμένει αυτή. Να βγουν πιο δυναμικά, με καλύτερους (μελετημένους φυσικά) όρους πωλήσεων και είσπραξης.

Αξιοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων και διευκολύνσεων. Φυσικά, να κάνουν χρήση κάθε ρύθμισης στην εξόφληση δαπανών, ενέργειας, υποχρεώσεων φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων και φυσικά τραπεζικών υποχρεώσεων, χωρίς παράλληλα να πληγώσουν το πιστοληπτικό τους προφίλ.

Πράγματι, για άλλη μια φορά, οφείλουμε να παραμείνουμε ψύχραιμοι, για να αντιμετωπίσουμε και αυτό το μέτωπο. Τουλάχιστον, αυτή τη φορά, οι επιχειρήσεις έχουν αρωγό το Κράτος, που λόγω της προτεραιότητας που δίνει στην ενίσχυση της εθνικής επιχειρηματικότητας και της καλής διαχείρισης που γίνεται το τελευταίο καιρό, έχει τη δυνατότητα να το κάνει. Και να πιέσουμε όλοι και για περισσότερη στήριξη και εάν υπάρχει η δυνατότητα αυτή θα δοθεί.

Θεωρώ όμως, ότι, οι ελληνικές επιχειρήσεις και περισσότερο οι μικρομεσαίες, έχουν δείξει ότι μπορούν και να τα καταφέρουν και να διακριθούν ακόμα και σε αυτό το απαιτητικό περιβάλλον.

Τα εργαλεία υπάρχουν. Η βούληση από την Πολιτεία είναι εδώ. Αναμένονται άμεσα, νέα μέτρα στήριξης. Οι επιχειρήσεις θα τα καταφέρουν και μαζί με αυτές και οι πολίτες.

Ο Ιωάννης Γ. Ρουκάς είναι Οικονομολόγος, Managing Partner της ZKP CONSULTANTS, Μέλος του ΔΣ της ΕΡΓΟΣΕ Α.Ε. και Περιφερειακός Συντονιστής της Γραμματείας Παραγωγικών Τομέων της Νέας Δημοκρατίας.