NextGenerationEU: Εγκρίθηκαν 22 σχέδια, εκταμιεύτηκαν 56,6 δισ. ευρώ – Η πρώτη έκθεση της Κομισιόν

Εγκρίθηκε σήμερα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η πρώτη ετήσια έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ), που αποτελεί το κεντρικό στοιχείο του NextGenerationEU. Ο ΜΑΑ διαθέτει έως και 723,8 δισ. ευρώ (σε τρέχουσες τιμές) με τη μορφή επιχορηγήσεων και δανείων στα κράτη μέλη για τη στήριξη μετασχηματιστικών επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων που θα επιτρέψουν στην ΕΕ να βγει ισχυρότερη από την πανδημία COVID-19.

Ένα έτος μετά την εισαγωγή του μηχανισμού, η έκθεση καταγράφει την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην εφαρμογή του, από την έκδοση του κανονισμού ΜΑΑ τον Φεβρουάριο του 2021 έως την εκταμίευση της πρώτης τακτικής πληρωμής τον Δεκέμβριο του 2021. Η έκθεση δείχνει ότι έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος και επιβεβαιώνει ότι η εφαρμογή του ΜΑΑ βρίσκεται σε καλό δρόμο.

Η έκθεση περιγράφει αναλυτικά πολυάριθμα παραδείγματα επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων που χρηματοδοτούνται από τον ΜΑΑ στα 22 σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που έχουν εγκριθεί μέχρι στιγμής. Τα εν λόγω παραδείγματα παρουσιάζουν συγκεκριμένα μέτρα τα οποία συμβάλλουν στους έξι πυλώνες πολιτικής που ορίζονται στον κανονισμό ΜΑΑ, μεταξύ των οποίων η πράσινη μετάβαση και ο ψηφιακός μετασχηματισμός. Η έκθεση είναι ιδιαίτερα διαφωτιστική για τα πρωτοφανή από πλευράς κλίμακας και αντικτύπου μέτρα που εφαρμόζονται σε ολόκληρη την ΕΕ χάρη στον ΜΑΑ.

Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη, μαζί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, συνεργάστηκαν στενά για την επίτευξη αυτών των αποτελεσμάτων.

Πορεία εφαρμογής

Έπειτα από μια περίοδο εντατικής προετοιμασίας και διαλόγου με κάθε κράτος μέλος, η Επιτροπή διενήργησε διεξοδική και ταχεία αξιολόγηση των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Η Επιτροπή προέβη σε θετική αξιολόγηση 22 σχεδίων. Μέχρι στιγμής το ποσό που διατίθεται στα σχέδια αυτά ανέρχεται συνολικά σε 445 δισ. ευρώ (291 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 154 δισ. ευρώ σε δάνεια).

Μετά την έγκριση των εν λόγω 22 σχεδίων από το Συμβούλιο, η Επιτροπή εκταμίευσε ταχέως 56,6 δισ. ευρώ σε πληρωμές προχρηματοδότησης στα 21 κράτη μέλη που το είχαν ζητήσει.

Μέχρι στιγμής πέντε κράτη μέλη έχουν υποβάλει στην Επιτροπή τις πρώτες αιτήσεις τακτικής πληρωμής τους, και αναμένονται περισσότερες από 30 περαιτέρω αιτήσεις το 2022. Η πρώτη αίτηση πληρωμής είχε ως αποτέλεσμα την εκταμίευση 10 δισ. ευρώ στην Ισπανία τον Δεκέμβριο του 2021, και αναμένεται να πραγματοποιηθούν περαιτέρω πληρωμές μόλις τα κράτη μέλη επιτύχουν τα σχετικά ορόσημα και τους στόχους.

Η Ένωση άντλησε επιτυχώς κεφαλαία από τις κεφαλαιαγορές για να χρηματοδοτήσει τον ΜΑΑ και εξέδωσε το πρώτο της πράσινο ομόλογο το 2021.

Συμβολή στους κλιματικούς και ψηφιακούς στόχους και στους έξι πυλώνες

Ο κανονισμός ΜΑΑ προβλέπει ότι οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις που περιλαμβάνονται σε καθένα από τα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας πρέπει να επιτυγχάνουν στόχους για τις δαπάνες για το κλίμα και τις ψηφιακές δαπάνες και να συμβάλλουν κατάλληλα στους έξι πυλώνες ή τομείς πολιτικής ευρωπαϊκής σημασίας. Η Επιτροπή ανέπτυξε μεθοδολογίες και για τους δύο στόχους, μία για την υποβολή εκθέσεων σχετικά με τους στόχους και μία για τους έξι πυλώνες.

Περίπου το 40 % των συνολικών κονδυλίων των σχεδίων αφορά μέτρα για τη στήριξη των κλιματικών στόχων, και όλα τα σχέδια υπερβαίνουν τον στόχο του 37 % για το κλίμα που ορίζεται στον κανονισμό. Επιπλέον, τα εγκριθέντα σχέδια διαθέτουν το 26 % του συνολικού ποσού στις ψηφιακές δαπάνες. Και πάλι, το ποσοστό αυτό υπερβαίνει κατά πολύ τον στόχο του 20 % που ορίζεται στον κανονισμό.

Στα 22 εγκριθέντα σχέδια, οι συνολικές εκτιμώμενες δαπάνες που συμβάλλουν στην πράσινη μετάβαση (πυλώνας 1) ανέρχονται σε 224,1 δισ. ευρώ. Συνολικές εκτιμώμενες δαπάνες ύψους σχεδόν 130 δισ. ευρώ διατίθενται για τον ψηφιακό μετασχηματισμό (πυλώνας 2). Τα μέτρα που συμβάλλουν στην έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη (πυλώνας 3) αντιπροσωπεύουν περισσότερο από χίλια μέτρα στα 22 εγκριθέντα σχέδια, συνολικού ύψους περίπου 223 δισ. ευρώ. Τα μέτρα για τη στήριξη της κοινωνικής και εδαφικής συνοχής (πυλώνας 4) ανέρχονται σε 193 δισ. ευρώ. Τα μέτρα για τη στήριξη της υγείας και της οικονομικής, κοινωνικής και θεσμικής ανθεκτικότητας (πυλώνας 5) ανέρχονται σε 78 δισ. ευρώ, ενώ τα μέτρα για την επόμενη γενιά, τα παιδιά και τους νέους (πυλώνας 6) ανέρχονται σε 49 δισ. ευρώ.

Η πρόοδος στην εφαρμογή των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας μπορεί να παρακολουθείται στον πίνακα αποτελεσμάτων για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα, τη διαδικτυακή πύλη που δημιούργησε η Επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2021.

Προστιθέμενη αξία και δευτερογενείς επιπτώσεις

Η έκθεση υπογραμμίζει την προστιθέμενη αξία του ΜΑΑ ως μοναδικού μέσου που βασίζεται στις επιδόσεις, το οποίο στηρίζει ένα άνευ προηγουμένου θεματολόγιο μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων για την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων προκλήσεων με τις οποίες αναμετρώνται τα κράτη μέλη. Στην έκθεση προβλέπεται ότι ο ΜΑΑ θα προκαλέσει θετικές δευτερογενείς επιπτώσεις σε ολόκληρη την ΕΕ, ενώ παράλληλα θα στηρίξει την οικονομική σύγκλιση και την κοινωνική και εδαφική συνοχή.

Μέλη της Επιτροπής προέβησαν στις ακόλουθες δηλώσεις:

Η πρόεδρος κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε τα εξής: «Ένα χρόνο μετά, είμαι πολύ περήφανη για τον τρόπο με τον οποίο ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας επιτυγχάνει τον στόχο μας. Αυτό το μέσο ανάκαμψης είναι ένα εργαλείο μετασχηματισμού των οικονομιών και των κοινωνιών μας. Το 40 % περίπου της χρηματοδότησής του εστιάζεται σε κλιματικούς στόχους και το 26 % στην ψηφιακή μετάβαση. Το αποτέλεσμα αυτό υπερβαίνει ακόμη και τον αρχικό μας στόχο και αποτελεί μεγάλη επιτυχία. Η Ευρωπαϊκή μας Ένωση θα αναδυθεί πιο σύγχρονη και πιο ανθεκτική από την κρίση της COVID-19.»

Ο κ. Βάλντις Ντομπρόβσκις, εκτελεστικός αντιπρόεδρος για μια Οικονομία στην Υπηρεσία των Ανθρώπων, δήλωσε: «Ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας είναι πραγματικά ο πρώτος του είδους του και θα ήταν αδιανόητος μόλις πριν από λίγα χρόνια. Η πρώτη έκθεση σχετικά με τον ΜΑΑ δείχνει ξεκάθαρα πόσο πολλά έχουμε επιτύχει σε έναν χρόνο. Αυτό το άνευ προηγουμένου θεματολόγιο μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων αποδεικνύει την αξία του σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι χώρες αρχίζουν να εφαρμόζουν τα εθνικά τους σχέδια ανάκαμψης. Μέχρι στιγμής είμαστε σε καλό δρόμο. Και ας μην ξεχνάμε ότι κάθε πληρωμή που πραγματοποιείται συνδέεται με μετρήσιμα αποτελέσματα. Ο μηχανισμός είναι επίσης ιδιαίτερα διαφανής: οποιοσδήποτε μπορεί να συνδεθεί στο διαδίκτυο για να διαπιστώσει την πρόοδο μιας χώρας και να δει πώς δαπανώνται όλα αυτά τα χρήματα της ΕΕ. Είμαστε αποφασισμένοι να καταστήσουμε τον μηχανισμό κοινή επιτυχία για όλους τους Ευρωπαίους. Καλύτερες κοινωνίες, ισχυρότερες οικονομίες και μια δίκαιη και διαρκή ανάκαμψη από την κρίση.»

Ο κ. Πάολο Τζεντιλόνι, επίτροπος Οικονομίας, δήλωσε με τη σειρά του: «Το πρώτο έτος του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας μπορεί να συνοψιστεί με τον εξής τρόπο: “Ως εδώ, όλα καλά”. Στους δώδεκα μήνες από τη θέσπιση του ΜΑΑ, έχουν εγκριθεί 22 εθνικά σχέδια τα οποία έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται στην πράξη. Οι φιλόδοξοι στόχοι χρηματοδότησης του ΜΑΑ στον κλιματικό και τον ψηφιακό τομέα έχουν ξεπεραστεί σε μεγάλο βαθμό, και τα σχέδια περιλαμβάνουν περισσότερα από χίλια μέτρα που συμβάλλουν στην έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Το επόμενο έτος θα αποτελέσει κρίσιμη δοκιμασία της συλλογικής ικανότητάς μας να εφαρμόσουμε τις πρωτοφανείς επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που έχουν συμφωνηθεί. Είμαι πεπεισμένος ότι θα σταθούμε στο ύψος της πρόκλησης και ότι θα αξιοποιήσουμε αυτή τη μοναδική ευκαιρία.»

Ιστορικό

Η παρούσα έκθεση είναι η πρώτη μιας σειράς ετήσιων εκθέσεων της Επιτροπής, οι οποίες θα καλύπτουν την εφαρμογή του ΜΑΑ καθ’ όλη τη διάρκεια λειτουργίας του, όπως απαιτείται από τον κανονισμό ΜΑΑ. Η έκθεση θα τροφοδοτήσει τον διάλογο μεταξύ των θεσμικών οργάνων της Ένωσης και με τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με την εφαρμογή του ΜΑΑ.

Οι πληροφορίες που παρέχονται στην έκθεση βασίζονται στο περιεχόμενο των εγκριθέντων σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, όπως αξιολογήθηκαν από την Επιτροπή, στα δεδομένα που υπέβαλαν τα κράτη μέλη έως τα τέλη Νοεμβρίου του 2021 στο πλαίσιο της υποχρέωσής τους για εξαμηνιαία υποβολή εκθέσεων, καθώς και στις εξελίξεις όσον αφορά την εφαρμογή του ΜΑΑ έως το τέλος Φεβρουαρίου του 2022.