ΥΠΕΝ: Αστικές αναπλάσεις με superblocks

Τα Superilles, ή superblocks της Βαρκελώνης περιλαμβάνει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) στη λίστα με τα στρατηγικά έργα στον δημόσιο χώρο και στο κτιριακό απόθεμα των αστικών περιοχών, τα οποία θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης. Το επιτελείο του υπουργείο παραθέτει ως «πρότυπα» μια σειρά καλών ευρωπαϊκών και διεθνών παραδειγμάτων πάνω στα οποία θα μπορούν Δήμοι, Περιφέρειες, αναπτυξιακές εταιρείες και οργανισμοί των ΟΤΑ να «χτίσουν» τις προτάσεις τους προκειμένου να διεκδικήσουν πίτα από το πρόγραμμα για τις παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο των 204 εκατ. ευρώ.

Παρεμβάσεις «πρότυπα»

Τα superblocks αποτελούν ένα πειραματικό έργο που έχει σχεδιαστεί από το Δημοτικό Συμβούλιο της Βαρκελώνης, σε συνεργασία με τον Αστικό Οργανισμό Οικολογίας, με στόχο την προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας, την εντατική χρήση των δημόσιων χώρων, την ανάπτυξη της βιοποικιλότητας και της κοινωνικής συνοχής. Πρόκειται για ένα νέο τύπο αστικής οργάνωσης σε πέντε ειδικά επιλεγμένες περιοχές. Εκεί δημιουργήθηκαν εδαφικές μονάδες μεγέθους εννέα οικοδομικών τετραγώνων, σε Ιπποδάμεια πολεοδομική οργάνωση, με ήπιας κυκλοφορίας εσωτερικούς δρόμους. Στις περιμετρικές διαδρομές επιτρέπεται η κίνηση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ) και αυτοκινήτων με 50 χλμ./ώρα, ενώ στις εσωτερικές διαδρομές επιτρέπονται, σε κινήσεις βρόγχων, μόνο ιδιωτικά οχήματα με 10 χλμ./ώρα, ώστε να δοθεί προτεραιότητα στους πεζούς και ποδηλάτες.

Στις παρεμβάσεις «πρότυπα» παρατίθεται επίσης η ανάπλαση του Hafen City στο Αμβούργο, που αποτέλεσε ίσως το μεγαλύτερο πρόγραμμα ανάπτυξης στο εσωτερικό μιας ευρωπαϊκής πόλης και, σύμφωνα με τους συντάκτες της πρόσκλησης του ΥΠΕΝ, δημιούργησε «πρότυπο» για την ανάπτυξη μιας πόλης στις παρυφές ενός ποταμού. Η περιοχή παρέμβασης βρίσκεται στην ελεύθερη λιμενική ζώνη του Αμβούργου στον ποταμό Έλβα, σε μια έκταση με παλιές βιομηχανικές αποθήκες κτισμένες την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που με τα χρόνια εγκαταλείφθηκαν. Στην περιοχή διατηρήθηκαν μόνο λίγα, εντυπωσιακά ιστορικά κτίρια ενώ δημιουργήθηκαν καταστρώματα περιπάτου, δρόμοι, πάρκα, και κτίρια (κατοικίας και γραφείων) με πρωτοποριακό σχεδιασμό.

Επίσης, ως καλό παράδειγμα, περιγράφεται η ανάπλαση του παραλιακού μετώπου Leith Docks του Εδιμβούργου στην παλιά λιμενική ζώνη που συνδέεται με την μικρότερη σε έκταση ανάπλαση του παραλιακό μέτωπο του Granton. Η βασική αρχή που χρησιμοποιήθηκε στην ανάπλαση είναι η μίξη χρήσεων με γραφεία, ξενοδοχεία, αναψυχή, εμπόριο, δημόσιο χώρο και κατοικία, με στόχο την εδραίωση ενός ενεργού αστικού περιβάλλοντος.

Αντίστοιχα, βέλτιστες πρακτικές μπορούν οι ελληνικοί ΟΤΑ να αντλήσουν και από τα παραδείγματα της Potsdamer Platz στο Βερολίνο, ένα σημείο που μετά την πτώση του τοίχους αναγεννήθηκε, της περιοχής Villette στο Παρίσι, άλλοτε περιοχή σφαγείων, όπου σήμερα απλώνεται ένα από τα σημαντικότερα πάρκα της πόλης κλπ.

Τα συγκεκριμένα παραδείγματα, σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, αναφέρονται σε έργα, προγράμματα, συμμετοχικό σχεδιασμό και εκστρατείες ευαισθητοποίησης του κοινού που έχουν πραγματοποιηθεί εκτός του ελληνικού χώρου σε διαφορετικές συνθήκες και δεδομένα. Γι αυτό, όπως αναφέρεται στην πρόσκληση του υπουργείου, και η εφαρμογή τους πρέπει να προσαρμόζεται κατ’ αναλογία στα μεγέθη, τα δεδομένα και τα χαρακτηριστικά των ελληνικών πόλεων.