Πόσο τρίζει η καρέκλα του Βλαντίμιρ Πούτιν;

Η επίθεση κατά της Ουκρανίας φαίνεται να έχει μέχρι στιγμής στοιχίσει στη Ρωσία περισσότερους από 10.000 θανάτους στρατιωτών. «Είχαμε τεράστιο αριθμό απωλειών: σε μόλις μία εβδομάδα χάσαμε τον ίδιο αριθμό στρατιωτών με την αποστολή στη Συρία μέσα σε οκτώ χρόνια» δήλωσαν στην ιταλική εφημερίδα «Corriere della Sera» ρωσικές στρατιωτικές πηγές.

Εάν επιβεβαιωθεί, θα πρόκειται για έναν τρομακτικό αριθμό, ο οποίος αποκαλύπτει τις δυσκολίες που αντιμετώπισε ο στρατός του Κρεμλίνου, παρά τη συντριπτική υπεροχή του τόσο σε στρατιωτικά μέσα όσο και σε αριθμό ανδρών. Πάνω απ’ όλα όμως, θα ήταν ένα πλήγμα στο κύρος του Βλαντίμιρ Πούτιν, σε σημείο να κάνει την εξουσία του να αμφιταλαντεύεται.

Αναφορές από τα στρατιωτικά μέτωπα μέσα στην Ουκρανία λένε ότι οι ρωσικές μονάδες έχουν αλλάξει τακτική και ότι τώρα η γραμμή επίθεσης γίνεται πιο βάναυση, καθώς λαμβάνει λιγότερο υπ’ όψιν πλέον το πολιτικό κόστος των βομβαρδισμών. «Ο Πούτιν επιθυμεί διακαώς μια στρατιωτική νίκη και την επιθυμεί σύντομα. Η κατάκτηση του Κιέβου έχει γίνει άμεση προτεραιότητα» λένε οι πηγές.

Είναι ο Βλαντίμιρ Πούτιν σταθερός στο μέχρι τώρα άθικτο βάθρο από το οποίο, για περισσότερες από δύο δεκαετίες, κυβερνά την αχανή χώρα του; Ή θα ισχύσει και για αυτόν ο άγραφος νόμος για τους αυταρχικούς ηγέτες και τους δικτάτορες, των οποίων η μοίρα είναι συχνά συνυφασμένη με στρατιωτικές περιπέτειες; Η πρώτη απάντηση πολλών αναλυτών είναι ότι ο Πούτιν εξακολουθεί να ελέγχει πλήρως όλους τους μοχλούς εξουσίας και διαθέτει επίσης έναν σκληρό πυρήνα στην κοινή γνώμη, που υποστηρίζει τις επιλογές του κυρίως χάρη στη δύναμη και τη διείσδυση της προπαγάνδας του. Βέβαια, ο βομβαρδισμός του Κιέβου προκάλεσε σοκ σε πολλούς Ρώσους, που έχουν συγγενείς ή φίλους εκεί.

Κανένας δεν αρνείται τα σημάδια ότι κάτι κινείται μέσα σε μια χώρα που σταδιακά εισέρχεται σε φάση αβεβαιότητας, οικονομικής δυσπραγίας και απομόνωσης από τον κόσμο. Είναι οι 6.000 συλλήψεις που έκαναν τα σώματα ασφαλείας μέσα σε λίγες μέρες, σε αυθόρμητες διαδηλώσεις. Είναι η συγκίνηση των αναφορών και των ανοιχτών επιστολών, των σύγχρονων σαμιζντάτ ενάντια στον πόλεμο που εμφανίζονται από άκρη σε άκρη της χώρας. Είναι οι ειρηνιστικές θέσεις ορισμένων ολιγαρχών, όπως ο Φρίντμαν και ο Ντεριπάσκα, οι αντιπολεμικές απόψεις των 300 τοπικών εκλεγμένων αντιπροσώπων των προσωπικοτήτων του αθλητισμού και της ψυχαγωγίας. Είναι και οι δεκάδες χιλιάδες αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που ζητούν να σταματήσει η επιθετικότητα, και οι χιλιάδες ανθοδέσμες που κατατέθηκαν μπροστά από την πρεσβεία της Ουκρανίας στη Μόσχα.

«Πιστεύω ότι ο Πούτιν μπορεί να πέσει, αλλά όχι τώρα, χρειάζεται χρόνος» λέει ο Βαλέρι Σολοβέι, πολιτικός επιστήμονας και ιστορικός. «Η κατάσταση είναι προορισμένη να επιδεινωθεί, ο πόλεμος στην Ουκρανία επηρεάζει τη συνείδησή μας και το βιοτικό μας επίπεδο και θα έχει σοβαρές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες, που μπορεί να οδηγήσουν σε πολιτική κρίση». Ο Σολοβέι θεωρεί τη δυσαρέσκεια των ελίτ, των ολιγαρχών και των επιχειρηματιών σημαντικό και αποφασιστικό παράγοντα: «Αυτή τη στιγμή δεν είναι έτοιμοι να μιλήσουν δυνατά, αλλά αν συνεχιστεί η παρέκκλιση θα μπορούσαν να ενωθούν. Εχουν σχέσεις με ορισμένες πολιτικές ομάδες και μαζί μπορεί να ασκήσουν τεράστια πίεση στον Πούτιν. Αλλά αυτό δεν θα συμβεί πριν από το φθινόπωρο, το καθεστώς είναι ισχυρό και σφίγγει τη μέγγενη της καταστολής, έχει ήδη δείξει ότι δεν είναι διατεθειμένο να ανεχθεί οποιαδήποτε διαφωνία».

Είναι επίσης το ζήτημα των μηχανισμών ασφαλείας, επί των οποίων ο Πούτιν διατηρεί επί του παρόντος πλήρη κυριαρχία: «Θα κινδύνευε εάν οι ελίτ αντιληφθούν ότι δεν έχει πλέον την υποστήριξη των υπηρεσιών και ταυτόχρονα ξεσπάσουν μαζικές διαδηλώσεις» λέει ο Αμπάς Γκαλιάνοφ, πρώην συντάκτης ομιλιών του Πούτιν, ο οποίος τώρα εργάζεται ως ανεξάρτητος πολιτικός σύμβουλος. «Αν τον έβλεπαν αρκετά αδύναμο και αν πείθονταν ότι μπορούν να κινηθούν χωρίς κίνδυνο, τότε οι ελίτ θα μπορούσαν να προδώσουν τον Πούτιν. Αλλά δεν είναι κάτι που θα συμβεί αύριο».