Γερμανία: Η κρίση στην Ουκρανία φέρνει αναθεώρηση της ενεργειακής πολιτικής

Τι θα γινόταν αν για οποιονδήποτε λόγο η Ρωσία αποφάσιζε να κλείσει την στρόφιγγα του φυσικού αερίου προς την Ευρώπη; Μοναδική εναλλακτική λύση για μία χώρα όπως η Γερμανία θα ήταν να στραφεί στις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (Liquefied Natural Gas, LNG). Σε αυτή την περίπτωση το φυσικό αέριο δεν διοχετεύεται μέσω αγωγών, αλλά υγροποιείται σε θερμοκρασία -162 βαθμών, μεταφέρεται σε ειδικά διαμορφωμένα πλοία και αποθηκεύεται για μελλοντική χρήση.

Ακούγεται ενδιαφέρον. Όμως η Γερμανία μέχρι σήμερα δεν διαθέτει τις απαραίτητες εγκαταστάσεις για την αποθήκευση του υγροποιημένου φυσικού αερίου, το οποίο θεωρούσε πολύ πιο ακριβό από εκείνο που μεταφέρεται μέσω αγωγών. Παλαιότερα σχέδια για τη δημιουργία τουλάχιστον ενός τερματικού σταθμού LNG στη Βόρεια Θάλασσα έχουν μπει στο συρτάρι. Σήμερα, εάν η Γερμανία χρειαστεί υγροποιημένο αέριο, θα πρέπει να το εισαγάγει από άλλους εισαγωγείς, για παράδειγμα από το Ζέεμπρουγκε του Βελγίου ή από τη Δουνκέρκη της Γαλλίας. Συνολικά στην Ευρώπη υπάρχουν ήδη 37 τερματικοί σταθμοί LNG, οι οποίοι, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Κομισιόν, καλύπτουν σχεδόν το 25% των αναγκών της Ευρώπης σε φυσικό αέριο.

Χρειάζεται η Γερμανία δικό της τέρμιναλ;

Μετά την ρωσική εισβολή στη γειτονική Ουκρανία ο καγκελάριος της Γερμανίας Όλαφ Σολτς αναθεώρησε εν μέρει την ενεργειακή του πολιτική και δρομολογεί τώρα την κατασκευή τουλάχιστον δύο τέρμιναλ LNG. Ο Γιόχαν Κίλινγκερ, επικεφαλής του ομίλου όμιλος Hanseatic Energy Hub (HEH), που σχεδιάζει έναν σταθμό LNG στο Στάντε της Κάτω Σαξονίας, υποστηρίζει ότι η αναθεώρηση αυτή είναι επιβεβλημένη και ότι η Γερμανία δεν μπορεί να εμπιστεύεται μόνο τις εγκαταστάσεις των άλλων χωρών. «Εισαγωγές υγροποιημένου αερίου θα γίνονται και στο μέλλον», λέει ο ίδιος. «Αλλά σήμερα η αγορά εμφανίζει σχετική πληρότητα και η χωρητικότητα των υπαρχόντων LNG δεν επαρκεί». Διαφορετική άποψη εκφράζει ωστοσο η ΜΚΟ Food & Water Action Europe, υποστηρίζοντας ότι από τoν Ιανουάριο του 2021 ως τα μέσα Ιανουαρίου του 2022 η πληρότητα των ευρωπαϊκών τέρμιναλ δεν υπερέβη το 40% και κατά συνέπεια υπάρχουν ακόμη πολλά περιθώρια.

Μέχρι σήμερα τα γερμανικά σχέδια αφορούσαν τρεις πιθανούς προορισμούς στη Βόρεια Θάλασσα: το Στάντε, το Βίλελμσχαβεν ή το Μπρουνσμπούτελ. Το έργο στο Βίλελμσχαβεν είχε εγκαταλειφθεί «οριστικά» υποτίθεται το 2020, για να αναβιώσει ωστόσο από την περασμένη Δευτέρα με πρωτεργάτη τον ενεργειακό όμιλο Uniper. Από την πλευρά του o Κίλινγκερ υπόσχεται ότι εντός των επομένων εβδομάδων ο σχεδιασμός για τη μονάδα του Στάντε θα έχει ολοκληρωθεί και θα παρουσιαστεί στις αρμόδιες αρχές. Εάν όλα πάνε κατ’ ευχήν, ο σταθμός θα είναι έτοιμος το 2026, με προοπτική να καλύψει το 10% των γερμανικών αναγκών σε φυσικό αέριο.

Αντιρρήσεις οικολογικού χαρακτήρα

Το ζήτημα είναι βέβαια ότι η Γερμανία έχει δεσμευθεί να αποκηρύξει οριστικά τα ορυκτά καύσιμα μέχρι το 2045, προκειμένου να εκπληρώσει τους κλιματικούς στόχους. Ως τότε το φυσικό αέριο, αν και ορυκτό καύσιμο, γίνεται δεκτό ή τουλάχιστον «ανεκτό» μόνο ως μεταβατική λύση, γιατί θεωρείται λιγότερο επιβλαβές για το περιβάλλον σε σχέση με το αργό πετρέλαιο ή τον λιγνίτη. Όμως το υγροποιημένο αέριο επιβαρύνει το περιβάλλον περισσότερο από εκείνο που μεταφέρεται μέσω αγωγού, αν αναλογιστούμε ότι η διαδικασία της υγροποίησης απαιτεί μεγάλη έκλυση ενέργειας. Σύμφέρει λοιπόν να δημιουργήσουμε ένα τέρμιναλ LNG από την αρχή, όταν μάλιστα η σχετική επένδυση ξεπερνά το ένα δισεκατομμύρι ευρώ;

«Έχουμε καταθέσει στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση το ερώτημα, εάν γνωρίζει την πλήρη χωρητικότητα των σταθμών LNG στις γειτονικές χώρες και η απάντηση ήταν αρνητική», λέει ο Σάσα Μίλερ-Κρένερ, επικεφαλής της οικολογικής και καταναλωτικής οργάνωσης Deutsche Umwelthilfe (DUW). «Εάν η χωρητικότητα επαρκεί, ακόμη και σε περίπτωση που κλείσει ο Nord Stream 1 και άλλοι αγωγοί που μας τροφοδοτούν με φυσικό αέριο μέσω Ρωσίας, τότε καλά θα κάνουμε να αφήσουμε αυτή την ανοησία και να εστιάσουμε καλύτερα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας…»

Μία ακόμη προσφιλής ένσταση οικολογικού χαρακτήρα είναι ότι σήμερα το υγροποιημένο αέριο προέρχεται κυρίως από τις ΗΠΑ και εξορύσσεται με την διαμφισβητούμενη μέθοδο fracking που επιβαρύνει το περιβάλλον. «Αυτή δεν είναι η ενδεδειγμένη λύση για να εξασφαλιστεί ενεργειακή επάρκεια, αντιθέτως αποτελεί μέρος του προβλήματος της διαιώνισης των ορυκτών καυσίμων», επισημαίνει ο συνεργάτης της Greenpeace Γκέραλντ Νόϊμπαουερ.

Πολιτικές εγγυήσεις για μελλοντική χρήση LNG;

Επίδοξοι επενδυτές σε μονάδες LNG, όπως ο Γιόχαν Κίλινγκερ, είναι εξοικειωμένοι με όλες αυτές τις αντιδράσεις. Γι’ αυτό ο ίδιος απαιτεί συγκεκριμένες «δεσμεύσεις» από την γερμανική κυβέρνηση ως προς το ύψος της αμοιβής και τον χρόνο λειτουργίας των εγκαταστάσεων, προκειμένου να βεβαιωθεί για τις προοπτικές της επένδυσης και ιδίως για τις δυνατότητες που θα έχει στο μέλλον να συνάψει μακροχρόνια συμβόλαια. Σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ, υποστηρίζει ο Κίλινγκερ, προβλέπονται αντίστοιχες διευκολύνσεις. Για την Deutsche Umwelthilfe μία τέτοια επιλογή δεν συνάδει με τις φιλόδοξες υποσχέσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. «Εάν δώσεις εγγύηση χρήσης για 25 χρόνια, τότε ουσιαστικά εγκαταλείπεις τον στόχο για κλιματικά ουδέτερη παραγωγή ενέργειας μέχρι το 2045», τονίζει ο συνεργάτης της οργάνωσης Κόνσταντιν Τσέργκερ.

Σήμερα φυσικό αέριο, αύριο υδρογόνο;

Υπάρχει ωστόσο και το σενάριο να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον οι εγκαταστάσεις LNG για την αποθήκευση υδρογόνου. Άλλωστε οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι και σε αυτό το «καύσιμο του μέλλοντος» η Γερμανία θα χρειαστεί να καταφύγει σε εισαγωγές. Ο υπουργός Οικονομίας και Κλιματικής Αλλαγής Ρόμπερτ Χάμπεκ βλέπει θετικά αυτό το σενάριο, από τη στιγμή που «έτσι κι αλλιώς θα χρειαστούμε τέρμιναλς για τις εισαγωγές υδρογόνου». Απομένει μόνο να διευκρινιστεί πόσο στοιχίζει η μετασκευή ενός τέρμιναλ LNG σε εγκατάσταση αποθήκευσης υδρογόνου. «Πολύ δαπανηρή υπόθεση, δεν μπορείς τόσο απλά να μετασκευάσεις ένα τέρμιναλ» υποστηρίζει η οικολογική οργάνωση Deutsche Umwelthilfe.

Αλλά και η Κλαούντια Κέμφερτ από το Ινστιτούτο της Γερμανικής Οικονομίας (DIW) δηλώνει στον τηλεοπτικό σταθμό NDR ότι «δεν έχει νόημα να επενδύεις σε λίγο-πολύ ξεπερασμένες τεχνολογίες, όπως τo LNG». Η Γερμανία, υποστηρίζει, θα μπορούσε να απεξαρτηθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο «αν είχε τη δυνατότητα να αυξήσει το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών στο 80% μέχρι το 2030».

Πηγή: DW/ Ίνζα Βρέντε