Η κατάφωρη παραβίαση των κανόνων του διεθνούς δικαίου από τη Ρωσία με την εισβολή στρατιωτικών δυνάμεών της στην Ουκρανία επιφέρει σημαντικές επιδράσεις σε πολλαπλά επίπεδα. Εκτός των συνεπειών που αναπόφευκτα θα προκληθούν στην επιδιωκόμενη επίτευξη της παγκόσμιας γεωπολιτικής ισορροπίας, άμεσες συνέπειες θα καταγραφούν στο επίπεδο της οικονομίας τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Οι πρόσφατες δραματικές εξελίξεις βρήκαν την Ευρώπη εν μέσω δύο προβλημάτων, μιας εξελισσόμενης ενεργειακής κρίσης και των προσπαθειών τιθάσευσης των συνεπειών της πανδημίας. Η μεγάλη εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο έφερε στην επιφάνεια μια ακόμη διαχρονική αδυναμία της Ευρώπης, το έλλειμμα συνεκτικής στρατηγικής στον τομέα της ενέργειας. Ο σημαντικός βαθμός εξάρτησης από τρίτες χώρες αποτελεί το δεύτερο πεδίο απόδειξης των παθογενειών του κοινού ευρωπαϊκού εγχειρήματος, με το πρώτο να εντοπίζεται το 2020 στα προβλήματα επάρκειας του απαραίτητου ιατροφαρμακευτικού υλικού.
Η σημαντική αύξηση των τιμών ενέργειας προκαλεί σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις τόσο στο δημοσιονομικό επίπεδο όσο και στους προϋπολογισμούς νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Η καταγραφόμενη ενίσχυση του πληθωρισμού σε συνδυασμό με τους ασθενέστερους ρυθμούς ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονομίας – σε σύγκριση με τις μεγαλύτερες οικονομίες του υπόλοιπου κόσμου – επαναφέρουν κινδύνους όπως ο στασιμοπληθωρισμός και η κρίση του δημόσιου χρέους. Θεωρείται βέβαιο ότι η διαμορφωθείσα κατάσταση, ειδικά εάν δεν βρεθεί σύντομα μια διπλωματική – πολιτική λύση, θα έχει αρνητικές μακροοικονομικές επιδράσεις τόσο συνολικά στην ευρωπαϊκή οικονομία όσο και στις χώρες-μέλη.
Οσον αφορά το δημοσιονομικό σκέλος θεωρείται πλέον πιθανή η παράταση της απενεργοποίησης του Συμφώνου Σταθερότητας για το 2023, ενώ υπάρχει ισχυρό ενδεχόμενο λήψης συντονισμένων μέτρων αντιμετώπισης των ενεργειακών ανατιμήσεων στο επίπεδο της ΕΕ. Πιθανή εξέλιξη που αναδεικνύει το εύστοχο της θέσης για τη δημιουργία μηχανισμού αυτόματων δημοσιονομικών σταθεροποιητών μέσω του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού για την έγκαιρη αντιμετώπιση έκτακτων συνθηκών και κρίσεων.
Στο σκέλος της νομισματικής πολιτικής η παράταση του προγράμματος επαναγοράς κρατικών ομολόγων θα έπρεπε να εξεταστεί ως λύση, ενώ όσον αφορά το επίπεδο των ονομαστικών επιτοκίων θα εξαρτηθεί από την εξέλιξη του πληθωρισμού. Εκτίμηση του γράφοντος, ότι είναι πολύ πιθανό το ενδεχόμενο αναβολής της απόφασης αύξησης των επιτοκίων για το 2022, παρ’ όλα αυτά παραμένουν ισχυρές οι προβλέψεις αύξησής τους, με συνέπεια την άνοδο του κόστους αναχρηματοδότησης του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα.
Στην περίπτωση της Ελλάδας αρνητικές συνέπειες αναμένεται να καταγραφούν στα τουριστικά έσοδα και τις εξαγωγές, ενώ η μείωση των ευρωπαϊκών ρυθμών ανάπτυξης θα επηρεάσει άμεσα και το ελληνικό ΑΕΠ. Σε αυτό το χρονικό διάστημα οι οποιεσδήποτε εκτιμήσεις για τις ενδεχόμενες απώλειες στο ΑΕΠ είναι σχετικά άκαιρες καθώς βρισκόμαστε στην αρχή των εξελίξεων. Ταυτόχρονα αυξάνεται η κοινωνική πίεση για τη λήψη μέτρων ανακούφισης των φυσικών και νομικών προσώπων επηρεάζοντας ανάλογα το δημοσιονομικό βάρος.
Εκείνο που πρέπει να υπογραμμισθεί είναι η ενίσχυση της σημαντικότητας της έγκαιρης και εύστοχης απορρόφησης των ευρωπαϊκών κονδυλίων (Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ΕΣΠΑ) και η περαιτέρω ενεργοποίηση του εγχώριου και διεθνούς ιδιωτικού τομέα προκειμένου να επιτευχθούν υψηλότεροι ρυθμοί ανάπτυξης μέσω των εξαγωγών και των επενδύσεων. Οσο ο ρυθμός της ονομαστικής ανάπτυξης είναι μεγαλύτερος του κόστους αναχρηματοδότησης του χρέους η Ελλάδα δεν πρόκειται να αντιμετωπιστεί με «αυστηρότητα» από τις αγορές. Στην αντίθετη περίπτωση δημιουργούνται αρνητικές συνθήκες και οφείλουμε να το λάβουμε σοβαρά υπόψη στο πλαίσιο άσκησης της δημοσιονομικής/μακροοικονομικής πολιτικής.
Οι έκτακτες συνθήκες απαιτούν έκτακτα μέτρα και ως εκ τούτου οι ευρωπαϊκές ηγεσίες οφείλουν να βρίσκονται σε εγρήγορση στα πολλαπλά με διαφορετικές χρονικότητες μέτωπα. Οπως στα περισσότερα μέτωπα, αντίστοιχα και σε εκείνο της αντιμετώπισης των ανατιμήσεων στα ενεργειακά τιμολόγια βέλτιστη λύση θεωρείται ο συντονισμός των ευρωπαϊκών χωρών και η λήψη κοινών μέτρων. Το επιτυχημένο εγχείρημα κατά την εκδήλωση της πανδημικής κρίσης πρέπει να είναι ο νέος «οδηγός» αντί να αποτελεί την εξαίρεση στον ατελή ιστορικό «κανόνα» της αντιμετώπισης των προβλημάτων σε εθνικό επίπεδο.
Ο Δημήτρης Λιάκος είναι οικονομολόγος – πρώην υφυπουργός
Latest News
Ψηφιακή έκδοση και διαβίβαση παραστατικών διακίνησης (Ε’ Μέρος)
Τι θα πρέπει να γνωρίζουν οι επιχειρήσεις
Η Ελλάδα και η μεγάλη ευκαιρία της Νέας Εποχής του Υδρογόνου
H Ελλάδα μπορεί και πρέπει να αδράξει τη μοναδική ευκαιρία να πρωταγωνιστήσει στον αναδυόμενο τομέα του υδρογόνου
Η δημογραφική εικόνα της Θεσσαλίας
Η Θεσσαλία δεν βρίσκεται στην πλέον δυσμενή δημογραφικά θέση συγκρινόμενη με τις λοιπές ελληνικές Περιφέρειες
Ο παράδεισος των θεσμών και η επί γης Ελλάδα
Και μια λέξη: γιατί;
Oι πολιτικές εξελίξεις επιβάρυναν το ταμπλό του Χρηματιστηρίου Αθηνών
Πώς αντέδρασε το Χρηματιστήριο Αθηνών στις πολιτικές εξελίξεις - Οι επενδυτές καλούνται να επιστρατεύσουν την υπομονή τους
Αποζημίωση δανειολήπτη με αναπηρία εξαιτίας καταχρηστικής πρακτικής
Η δικαστική απόφαση που αποτελεί σημαντικό νομικό προηγούμενο στην προστασία των δικαιωμάτων δανειοληπτών και ασθενών
Αναζητώντας την ουσία της Βιωσιμότητας πάνω στην Αχνή Γαλάζια Κουκίδα
Οι παγκόσμιες προκλήσεις της βιωσιμότητας ασκούν πιέσεις στην οικονομία και το επιχειρηματικό περιβάλλον, αλλά ταυτόχρονα ανοίγουν ευκαιρίες για ανάπτυξη και καινοτομία
Η αγορά κρυπτονομισμάτων μαγνητίζει τα βλέμματα
Ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ αναμένεται να αλλάξει τα πράγματα στα κρυπτονομίσματα
Πώς υπολογίζεται η Υπεύθυνη Καινοτομία;
Μια επιτυχημένη υπεύθυνη καινοτομία συνιστά de facto μια θετική πρόοδο. Παρέχει προστιθέμενη αξία όσον αφορά τον κοινωνικό αντίκτυπο και τη βιώσιμη ανάπτυξη
Ο γερμανικός κίνδυνος
Η αυξανόμενη ανεργία και η δημοσιονομική αμηχανία έπεισαν τελικά την κεντροαριστερή κυβέρνηση της εποχής να προχωρήσει σε ένα κύμα μεταρρυθμίσεων υπέρ της ανάπτυξης