Ο εφιάλτης έχει όνομα…

Θα έχετε φαντάζομαι ενημερωθεί πως σε πολλές χώρες της Ευρώπης- αλλά και στην Ελλάδα- πολύ δύσκολα βρίσκεις πλέον στα φαρμακεία δισκία ιωδίου.

Γιατί; Επειδή μετά τα όσα συνέβησαν στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια, ο φόβος και η ανησυχία για ένα πυρηνικό ατύχημα πλανάται πάνω από την Ευρώπη, και όχι μόνο. Νομίζω πως δεν υπάρχει άνθρωπος πάνω στον πλανήτη Γη που να μην πιστεύει πως αν τα πράγματα είχαν εξελιχθεί διαφορετικά στη Ζαπορίζια, θα μπορούσαμε να είχαμε ένα δυστύχημα ανάλογο με αυτό που συνέβη στο Τσερνομπίλ ( ή στη Φουκουσίμα) … Και ο κίνδυνος για όλη την Ευρώπη, αλλά και τον κόσμο όλο, δεν έχει περάσει με τον πόλεμο να συνεχίζεται, μιας και η Ουκρανία είναι μια χώρα με πυρηνικούς σταθμούς.

Αναρωτιέμαι λοιπόν: αφού ζούμε – δυστυχώς – σε έναν κόσμο όπου οι πόλεμοι δεν προβλέπεται να σταματήσουν, ούτε οι απειλές για τρομοκρατικές ενέργειες, γιατί φλερτάρουμε (ευτυχώς όχι όλοι) με την πυρηνική ενέργεια;

Και το ερώτημά μου απευθύνεται σε όσους δρομολόγησαν (θέλω να πιστεύω πως ενδεχομένως τώρα με τον πόλεμο να έχουν αλλάξει γνώμη) ή δρομολογούν (γιατί είναι πολλά τα λεφτά βλέπετε) στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον χαρακτηρισμό της πυρηνικής ενέργειας ως πράσινης.

Σε αυτούς που όλα αυτά τα χρόνια –και παρά τις προειδοποιήσεις των ειδικών για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής- δεν συνέταξαν ένα σοβαρό plan B για την μετά ορυκτών καυσίμων εποχή. Σε αυτούς που τώρα μας λένε, πως πρέπει να χρησιμοποιήσουμε ό,τι εργαλείο έχουμε για να πετύχουμε κλιματική ουδετερότητα έως το 2050. Ακόμη κι αν αυτό το «εργαλείο» (η πυρηνική ενέργεια) μπορεί να σε σκοτώσει… Τόσο απλά.

Και πόλεμος να μην γινόταν…

Όπως μού εξηγεί, ο καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής Θανάσης Γεράνιος, οι περισσότεροι πυρηνικοί σταθμοί στην Ευρώπη (σε ποσοστό 80% και πάνω) είναι υπέργηροι (ηλικίας από 35 χρόνων και άνω) με ό,τι κινδύνους αυτό εγκυμονεί για τις ασφάλεια όλων μας.

Πάμε τώρα στον σταθμό της Ζαπορίζια, για να καταλάβετε το μέγεθος του προβλήματος (ακόμη και στην περίπτωση που δεν γινόταν πόλεμος): ο πυρηνικός σταθμός αποτελείται από έξι πυρηνικούς αντιδραστήρες συνολικής ισχύος 6 GW. Οι 5 είναι ηλικίας 35 χρόνων και ο νεότερος 26. «Δηλαδή είναι γερασμένοι και θα πρέπει σε ένα εύλογο χρόνο να κλείσουν», τονίζει ο Θανάσης Γεράνιος.

Και συνεχίζει: «Η λειτουργία ενός πυρηνικού σταθμού σε εμπόλεμη περιοχή είναι άκρως επικίνδυνη. Γιατί, πρώτα απ’όλα, οι χειριστές του σταθμού καταπιέζονται από τον φόβο της απώλειας της ζωής τους, ενώ θα έπρεπε να είναι ήρεμοι για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν δύσκολες καταστάσεις ελέγχου λειτουργίας του αντιδραστήρα.

Ακόμη και κλειστοί είναι επικίνδυνοι…

»Έκλεισαν 3 σταθμοί προληπτικά, αλλά δεν αρκεί αυτό, γιατί ακόμη και κλειστοί μπορούν να προκαλέσουν επικίνδυνες καταστάσεις από αδυναμία ψύξης τους. Αν διακοπεί η παροχή ρεύματος και δεν λειτουργήσουν οι γεννήτριες για να τον ψύξουν οι αντλίες (περίπτωση Φουκουσίμα), τότε η παραμένουσα θερμότητα μπορεί να προκαλέσει παραμόρφωση της καρδιάς του αντιδραστήρα, ακόμη και μερική τήξη της, λόγω υπερβολικής αύξησης της θερμοκρασίας».

Ραδιενεργές βόμβες…

Ας δούμε τώρα, και τον ανενεργό πυρηνικό σταθμό του Τσερνομπίλ όπου και εκεί, δόθηκαν σφοδρές μάχες. Εύλογα θα αναρωτιέστε: γιατί συνέβη αυτό; «Γιατί με τα πυρηνικά απόβλητα των κλειστών αντιδραστήρων 1,2 και 3 (βρίσκονται στο στάδιο αποσυναρμολόγησης της καρδιάς τους)  μπορούν να κατασκευαστούν ραδιενεργές βόμβες», συμπληρώνει ο Θανάσης Γεράνιος.

Είδατε τώρα γιατί και κλειστοί  οι πυρηνικοί σταθμοί είναι επικίνδυνοι;

Μεγαλύτερος κίνδυνος ακόμη κι από αυτόν που προκαλείται από πτώση αεροσκάφους…

-«Η εμπόλεμη κατάσταση σε μια χώρα που λειτουργεί πυρηνικός σταθμός εμπεριέχει μεγαλύτερο κίνδυνο πρόκλησης πυρηνικού ατυχήματος (έκλυση ραδιενέργειας) από αυτόν που προκαλείται από πτώση αεροσκάφους πάνω στον σταθμό ( αεροπειρατεία) και δολιοφθορά», μού επισημαίνει ο ο Αθανάσιος Γεράνιος.

Σύμφωνα με τον ίδιο «με την κατασκευή της δεύτερης σαρκοφάγου πάνω στον κατεστραμμένο αντιδραστήρα 4 του Τσερνομπίλ, υπήρχε εφησυχασμός στην Ευρώπη πως για 100 χρόνια  δεν θα υπάρχει κίνδυνος εκπομπής ραδιενέργειας από τη θαμμένη καρδιά του. Υπάρχουν όμως και οι άλλοι τρείς αντιδραστήρες.

Επανήλθε και πάλι ο φόβος…

»Και τώρα, με την εμπόλεμη κατάσταση στην Ουκρανία με τους 15 πυρηνικούς  αντιδραστήρες, επανέρχεται το άγχος και ο φόβος της επανάληψης του πυρηνικού ατυχήματος του Τσερνομπίλ. Ενδεικτικό αυτής της ανησυχίας αποτελεί και η μαζική προμήθεια χαπιών ιωδίου από τους κατοίκους των ευρωπαϊκών χωρών. Την έντονη ανησυχία του, εξέφρασε και ο Ιταλός Γενικός Διευθυντής της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας Rafael Mariano Grossi, ο οποίος ζήτησε να επισκεφτεί ο ίδιος τους αντιδραστήρες ώστε να αποκομίσει μια προσωπική και άμεση γνώση της κατάστασης».

Με τίποτα…

Με όλα αυτά που συμβαίνουν δεν θεωρώ, προσωπικά πάντα μιλώντας, την πυρηνική ενέργεια πράσινη. Με τίποτα…

«Ακόμη και ο πιο «άψογος» πυρηνικός αντιδραστήρας, έπειτα από περίπου 30-40 χρόνια λειτουργίας, πρέπει να κλείσει οριστικά, και να γίνει ο ίδιος πυρηνικό απόβλητο. Και αυτό επειδή ακτινοβολεί επικίνδυνα για το προσωπικό που τον χειρίζεται…», μού αναφέρει ο καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής Θανάσης Γεράνιος.

Έπειτα είναι και κάτι άλλο. Η διάλυση ενός αντιδραστήρα, που έχει γίνει πυρηνικό απόβλητο, κοστίζει περίπου το μισό από το κόστος κατασκευής του. Επιπλέον, όπως μού αναφέρει ο καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής, ένας πυρηνικός αντιδραστήρας μετατρέπει το 1/3 της ενέργειας σε ηλεκτρική ενέργεια και τα 2/3 σε θερμική επιβαρύνοντας θερμικά το περιβάλλον.».

Οικονομικά συμφέροντα

Δυστυχώς, όπως λέει, ο καθηγητής Θανάσης Γεράνιος, συμφέροντα κυρίως βιομηχανιών κατασκευής πυρηνικών αντιδραστήρων δεν επέτρεψαν την ανάπτυξη των ήπιων μορφών ενέργειας, δίνοντας τροφή στους αρνητές των ήπιων μορφών, να επιχειρηματολογούν υπέρ των πυρηνικών σταθμών.

Ταυτόχρονα, συνεχίζει, τα κράτη με την υποδομή κατασκευής πυρηνικών αντιδραστήρων θα έχαναν τη δυνατότητα να ελέγχουν τα μικρότερα χωρίς το know how των πυρηνικών στα οποία θα εγκαθιστούσαν τέτοιους σταθμούς. Δηλαδή, αυτά θα είχαν μια τεχνολογική, οικονομική και πολιτική εξάρτηση από τα πυρηνικά κράτη που τους εγκαθιστούσαν πυρηνικές μονάδες.

Σύμφωνα με τον ίδιο, είναι αυτονόητο πως με τη χρήση των ήπιων μορφών ενέργειας κάθε κράτος δεν εξαρτάται τεχνολογικά, ούτε οικονομικά και πολιτικά από τα «πυρηνικά κράτη». Πολλές φορές έχουν αναφερθεί στα ΜΜΕ για να χαρακτηριστικά των πυρηνικών αντιδραστήρων ηλεκτροπαραγωγής. «Τα αρνητικά προς τα θετικά είναι 10-1», υποστηρίζει.

Και επισημαίνει: « Πιστεύω, πως ο αποδέκτης όλων αυτών που είναι η κοινωνία θα πρέπει να απορρίψει τη χρήση τους σαν ξεπερασμένους και γερασμένους που το μόνο που θα αφήσουν στο μέλλον θα είναι τα πυρηνικά απόβλητα που θα μας τα θυμίζουν για χιλιάδες χρόνια, όσο δηλαδή θα συνεχίζουν να ακτινοβολούν».

Αντιδραστήρες σύντηξης

Κατά τον Θανάση Γεράνιο, υπάρχει ελπίδα για έναν τελείως διαφορετικό τρόπο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από σύντηξη μικρών πυρήνων αντί με σχάση βαρέων. Αυτοί, εκτός από τα μεγάλα ποσά ενέργειας που θα μπορούν να μας δώσουν θα είναι και ακίνδυνοι και τα παράγωγά τους δεν θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Το μειονέκτημα είναι ο μακρύς δρόμος που απαιτείται για την κατασκευή τους ανερχόμενος πάνω από 30 χρόνια».

Είναι θανατηφόρες καταστροφές μεγάλου βεληνεκούς…

-«Τα πυρηνικά ατυχήματα δεν είναι ατυχήματα. Είναι θανατηφόρες καταστροφές μεγάλου βεληνεκούς. Από το εργοστάσιο της Φουκουσίμα εξακολουθεί να διαρρέει ραδιενεργό νερό στον ωκεανό (!)», μού επισημαίνει ο αναπληρωτής καθηγητής Ενεργειακής και Περιβαλλοντικής Πολιτικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) Χάρης Δούκας. Επιπλέον, συνεχίζει, «το κόστος κατασκευής είναι απαγορευτικό. Μπορεί να φθάσει και τα 10 δις. ευρώ για 1 GW .

-Τι επιλογές έχουμε τώρα με την διαρκώς επιδεινούμενη ενεργειακή κρίση;

-«Πολλές. Η αξιοποίηση για παράδειγμα της γεωθερμίας στην Ελλάδα, μιας ξεχασμένης ενεργειακής πηγής που έχει τρομερό δυναμικό στη χώρα μας, επιτυγχάνει πολύ ανταγωνιστικότερες τιμές από αντίστοιχης ισχύος πυρηνικούς αντιδραστήρες.

»Το ίδιο και την αξιοποίηση του ήλιου μέσω φωτοβολταικών. 1 GW φωτοβολταϊκών θα κόστιζε 500 εκατομμύρια ευρώ και σε 6 μήνες θα μπορούσε να καλύπτει το 50% της ετήσιας κατανάλωσης 300.000 ευάλωτων νοικοκυριών, κάθε χρόνο για τα επόμενα 30 χρόνια.

»Με τα ίδια χρήματα, θα μπορούσαμε αντίστοιχα να ανακαινίσουμε περισσότερες από 50.000 κατοικίες, αντιμετωπίζοντας στην πράξη την ενεργειακή φτώχεια (αφού θα μειωθεί πάνω από το 50% το κόστος ενέργειας), καθιστώντας τες περισσότερο ανθεκτικές σε ενεργειακές κρίσεις».

Η μνήμη έχει κοντά ποδάρια…

Λένε πως η μνήμη έχει κοντά ποδάρια. Ξεχνάμε κοινώς γρήγορα γεγονότα που συνέβησαν στο πρόσφατο παρελθόν. Να σας θυμίσω λοιπόν, με τη βοήθεια του διευθυντή του Ελληνικού Γραφείου της Περιβαλλοντικής Οργάνωσης Greenpeace Νίκου Χαραλαμπίδη και της υπεύθυνης προγραμμάτων για την κλιματική αλλαγή Σάντος Φαμελιάρη, μερικά πράγματα που ενδεχομένως δεν γνωρίζετε ή έχετε ξεχάσει για τα πυρηνικά ατυχήματα (πριν από 36 χρόνια ) στο Τσερνομπίλ και (πριν από 11 χρόνια) στη Φουκουσίμα.

-Για το Τσερνομπίλ

Ήταν το ατύχημα που η πυρηνική βιομηχανία είχε πει πως δεν θα συνέβαινε ποτέ.

Τα ραδιενεργά ισότοπα που απελευθερώθηκαν στην ατμόσφαιρα από το Τσερνομπίλ, και που ακόμη υπάρχουν, δείχνουν ότι 36 χρόνια μετά,  η καταστροφή συνεχίζεται.

Περίπου 5 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν (τώρα με την εισβολή δεν υπάρχει σαφής εικόνα) πριν την εισβολή σε περιοχές που είναι ακόμη εκτεθειμένες σε ραδιενέργεια.

Η ποσότητα της ραδιενέργειας που απελευθερώθηκε στην ατμόσφαιρα ήταν σχεδόν 200 φορές μεγαλύτερη από τη ραδιενέργεια που απελευθερώθηκε από τις δυο ατομικές βόμβες του Ναγκασάκι και της Χιροσίμα μαζί.

Υπάρχει ακόμη ραδιενεργό υλικό σε μια τσιμεντένια σαρκοφάγο, που όμως πλέον καταρρέει, και κτίστηκε πάνω στον αντιδραστήρα μετά το ατύχημα. Ένα καινούργιο περίβλημα κτίστηκε πάνω από τη σαρκοφάγο και η προστασία του θα διαρκέσει μόνο 100 χρόνια. Ταυτόχρονα, οι εργασίες αποκατάστασης της σαρκοφάγου στο εσωτερικό συνεχίζονται.

Το δάσος κοντά στο σημείο καταστροφής ονομάζεται «κόκκινο δάσος», διότι τα υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας «σκότωσαν» τα δένδρα και κάλυψαν μεγάλες εκτάσεις με το έντονο κόκκινο χρώμα του νεκρού πεύκου.

Το Πρίπιατ, η κοντινότερη πόλη, συνεχίζει να έχει υψηλά επίπεδα ρύπανσης και θα παραμείνει εγκαταλελειμμένο, αφού το πλουτώνιο χρειάζεται περισσότερα από 24.000 χρόνια για να μειωθεί η έντασή του μόλις στο μισό.

Η ραδιενέργεια ήταν τόσο ισχυρή που τα μάτια του πυροσβέστη Vladimir Pravik έγιναν μπλε από καφέ (!).

Στις ρυπασμένες περιοχές, το Τσερνόμπιλ επηρεάζει όλες τις πλευρές της ζωής των ανθρώπων. Η ραδιενέργεια είναι στο φαγητό που τρώνε, στο γάλα και το νερό που πίνουν, στα σχολεία, τα πάρκα και τις παιδικές χαρές που παίζουν τα παιδιά και στα ξύλα που καίνε για να ζεσταθούν.

-Για τη Φουκουσίμα

Σήμερα, 11  χρόνια μετά την πυρηνική καταστροφή (11 Μαρτίου 2011) , η κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης δεν έχει αρθεί, ενώ οι κάτοικοι βρίσκονται ακόμη σε κέντρα φιλοξενίας ή άλλες τοποθεσίες…

Επίσης,  κατά την ανάλυση της Σάντυς Φαμελιάρη (το προανέφερε και ο Χάρης Δούκας) μολυσμένο νερό εξακολουθεί να διαρρέει σε ανύποπτο χρόνο προς τη θάλασσα και ο παροπλισμός του εργοστασίου δεν προχωρά όπως είχε προγραμματιστεί. Νέα hotspots ραδιενέργειας δημιουργούνται, σύμφωνα με έρευνα της Greenpeace, ενώ ακόμη και σήμερα, περισσότεροι από 36.000 άνθρωποι, δεν επιτρέπεται να επιστρέψουν στην περιοχή.

Να διευκρινίσω στο σημείο αυτό πως δεν είναι η πρώτη φορά που τα λέμε αυτά στον «ΟΤ». Ναι, το πιστεύω, ο εφιάλτης έχει όνομα… Πυρηνική ενέργεια.