Ο πόλεμος του Βλαντίμιρ Πούτιν έφερε στον κόσμο τη γεωπολιτική Ευρώπη

Project Syndicate 

Kάποιες εβδομάδες τις νιώθει κανείς σαν δεκαετίες, και η περασμένη ήταν μία από αυτές. Με την ωμή πράξη επιθετικότητας της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας, η τραγωδία του πολέμου ξέσπασε για μία ακόμα φορά στην Ευρώπη. Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν βομβαρδίσει κατοικίες, σχολεία, νοσοκομεία και άλλες υποδομές αμάχων. Ο προπαγανδιστικός μηχανισμός του Κρεμλίνου υπερλειτουργεί στην προσπάθειά του να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα. Περισσότεροι από 1,7 εκατομμύριο άνθρωποι έχουν ήδη εγκαταλείψει την Ουκρανία ως πρόσφυγες.

Στο μεταξύ, οι Ουκρανοί υπερασπίζονται ηρωικά την πατρίδα τους, εμπνεόμενοι από την ηγεσία του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Κολλημένος στο παρελθόν, ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν μπορεί να έχει πείσει εαυτόν ότι η Ουκρανία ανήκει σε εκείνον. Αλλά οι Ουκρανοί έχουν αποδείξει ότι η χώρα τους ανήκει στους ίδιους, και ότι σκοπεύουν να έχει ένα ευρωπαϊκό μέλλον.

Η ΕΕ έχει περάσει στη δράση. Ενώ κάποιοι περίμεναν να διστάσουμε, να διαφωνήσουμε και να καθυστερήσουμε, έχουμε αναλάβει δράση με πρωτοφανή ταχύτητα προκειμένου να στηρίξουμε την Ουκρανία, σπάζοντας καθ’ οδόν και αρκετά ταμπού. Eχουμε επιβάλει άνευ προηγουμένου κυρώσεις στους ολιγάρχες που διατηρούν δεσμούς με το Κρεμλίνο και σε εκείνους που ευθύνονται για τον πόλεμο. Μέτρα αδιανόητα μέχρι πριν από λίγες ημέρες – όπως ο αποκλεισμός ρωσικών τραπεζών από το σύστημα SWIFT και το πάγωμα των περιουσιακών στοιχείων της ρωσικής κεντρικής τράπεζας – έχουν ήδη εφαρμοστεί. Και για πρώτη φορά στην ιστορία της, η ΕΕ στηρίζει τα κράτη – μέλη καθώς αυτά εφοδιάζουν με στρατιωτικό εξοπλισμό τη δοκιμαζόμενη Ουκρανία, κινητοποιώντας 500 εκατομμύρια ευρώ μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού για την Ειρήνη.

Oλα αυτά τα έχουμε κάνει από κοινού με άλλες χώρες ώστε να διασφαλίσουμε το μέγιστο αποτέλεσμα. ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Καναδάς, Ελβετία, Ιαπωνία, Σιγκαπούρη και πολλά ακόμη χρηματοπιστωτικά και οικονομικά νευραλγικά κέντρα έχουν επίσης επιβάλει αυστηρές κυρώσεις. Η διεθνής κατακραυγή εναντίον της Ρωσίας εξαπλώνεται, ακόμα και στον αθλητισμό και τις τέχνες. Σωρεία εταιρειών εγκαταλείπουν τη ρωσική αγορά.

Παρ’ όλα αυτά, οι ειδήσεις από την Ουκρανία παραμένουν φριχτές και στενόχωρες, και κανείς δεν ξέρει πώς θα τελειώσει αυτός ο πόλεμος. Ο Πούτιν θα προσπαθήσει να δικαιολογήσει την αιματοχυσία που έχει εξαπολύσει παρουσιάζοντάς την ως ένα αναπόφευκτο παραπροϊόν κάποιας μυθικής σύγκρουσης ανάμεσα στη Δύση και τον υπόλοιπο κόσμο, δεν θα πείσει όμως σχεδόν κανέναν. Η συντριπτική πλειονότητα των χωρών και των ανθρώπων ανά τον κόσμο αρνούνται να δεχθούν έναν κόσμο όπου ένας απολυταρχικός ηγέτης μπορεί απλά να αρπάζει ό,τι θέλει με τη βία.

Στις 2 Μαρτίου, μία συντριπτική πλειοψηφία της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ – 141 χώρες – ψήφισαν υπέρ των κυρίαρχων δικαιωμάτων της Ουκρανίας, καταγγέλλοντας τις πράξεις της Ρωσίας ως σαφή παραβίαση του Χάρτη του ΟΗΕ και του διεθνούς δικαίου. Μόνο τέσσερις χώρες ψήφισαν μαζί με τη Ρωσία – οι υπόλοιπες 35 απείχαν. Αυτή η ιστορική επίδειξη παγκόσμιας συναίνεσης δείχνει πόσο ακριβώς έχουν απομονώσει τη Ρωσία οι ηγέτες της.

Τις μέρες που έχουν μεσολαβήσει από τη ρωσική εισβολή, έχουμε επίσης γίνει μάρτυρες της καθυστερημένης γέννησης μιας γεωπολιτικής Ευρώπης. Για χρόνια, οι Ευρωπαίοι συζητούσαν το πώς θα μπορούσε η ΕΕ να γίνει πιο στιβαρή και επικεντρωμένη στην ασφάλειά της, με ενότητα σκοπού και δυνατοτήτων προκειμένου να επιδιώξουμε τους πολιτικούς μας στόχους στη διεθνή σκηνή. Τις τελευταίες μέρες, έχουμε διανύσει περισσότερο δρόμο προς αυτή την κατεύθυνση από ό,τι την προηγούμενη δεκαετία.

Είναι μία καλοδεχούμενη εξέλιξη, μένουν όμως ακόμα πολλά να γίνουν. Καταρχήν, πρέπει να προετοιμαστούμε ώστε να στηρίξουμε την Ουκρανία και τον λαό της μακροπρόθεσμα – για το καλό και το δικό τους και το δικό μας. Δεν θα υπάρχει ασφάλεια για κανέναν αν επιτρέψουμε στον Πούτιν να υπερισχύσει. Αν δεν υπάρχουν πλέον κανόνες, τότε θα κινδυνεύουμε όλοι. Για αυτό πρέπει να διασφαλίσουμε την επιβίωση μιας ελεύθερης Ουκρανίας. Και με αυτόν τον στόχο, πρέπει να διατηρήσουμε ένα παράθυρο για τη Ρωσία προκειμένου να επιστρέψει στη λογική, προκειμένου να μπορέσει να αποκατασταθεί η ειρήνη.

Δεύτερον, πρέπει να αναγνωρίσουμε τι σημαίνει αυτός ο πόλεμος ευρύτερα για την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Είναι σαφές πως η μείωση της ενεργειακής μας εξάρτησης από απολυταρχικές και επιθετικές δυνάμεις είναι μία κατεπείγουσα στρατηγική ανάγκη. Είναι παράλογο να έχουμε κυριολεκτικά χρηματοδοτήσει την ικανότητα του αντιπάλου μας να διεξάγει πόλεμο. Η εισβολή στην Ουκρανία θα πρέπει να δώσει νέα ώθηση στην πράσινη μετάβασή μας. Κάθε ευρώ που επενδύουμε στην ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα μειώσει τα στρατηγικά μας τρωτά σημεία και θα βοηθήσει στην αποτροπή της καταστροφικής κλιματικής αλλαγής. Ενίσχυση του οίκου μας σημαίνει επίσης αντιμετώπιση των επιθετικών δικτύων παραπληροφόρησης της Ρωσίας.

Τρίτον, σε έναν κόσμο πολιτικών ισχύος, χρειαζόμαστε δυνατότητες επιβολής και άμυνας. Ναι, αυτό συμπεριλαμβάνει στρατιωτικά μέσα και πρέπει να τα αναπτύξουμε περισσότερο. Η ουσία όμως των όσων έχει κάνει η ΕΕ τις τελευταίες ημέρες ήταν η χρήση όλων των πολιτικών και των μοχλών πίεσης – που παραμένουν πρωτίστως οικονομικοί και ρυθμιστικοί – ως εργαλεία ισχύος. Πρέπει να χτίσουμε πάνω σε αυτή την προσέγγιση τις ερχόμενες εβδομάδες, στην Ουκρανία και αλλού.

Η βασική αποστολή της γεωπολιτικής Ευρώπης είναι ξεκάθαρη. Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τη νεοανακαλυφθείσα αίσθηση σκοπού μας καταρχήν για να διασφαλίσουμε μία ελεύθερη Ουκρανία, και στη συνέχεια για να αποκαταστήσουμε την ειρήνη και την ασφάλεια στην ήπειρό μας.

Ο Josep Borrell είναι ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας καθώς και αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μία Ισχυρότερη Ευρώπη στον Κόσμο