Ουκρανία – Ποια λύση;

Έχοντας πλέον εισέλθει στη δεύτερη εβδομάδα των ρωσικών βομβαρδισμών, το ερώτημα που τίθεται δεν είναι μέχρι που μπορεί να φτάσει ο Πούτιν. Είναι σε όλο τον πλανήτη φανερό ότι η θηριωδία του δεν έχει όρια. Ο Ρώσος ηγέτης επιθυμεί να γονατίσει την Ουκρανία, να την υποχρεώσει να αποδεχθεί όρους που θα παγιώνουν την αρπαγή των εδαφών. Όρους με αλλα λόγια που καμμία ανεξάρτητη χώρα δεν θα μπορούσε να αποδεχθεί. Ωστόσο, καθώς η ρωσική εισβολή παρα την τρομακτική ανισορροπία δυνάμεων με την Ουκρανία δεν εξελίσσεται όπως η Μόσχα θα ήθελε, η τελική έκβαση θα εξαρτηθεί από την αντοχή των Ουκρανών και τις οικονομικές επιπτώσεις των κυρώσεων στη ρωσική οικονομία.

Παρά την απόλυτη λογοκρισία του καθεστώτος στη Ρωσία και τους προπαγανδιστικους του μηχανισμούς, είναι εμφανές ακόμη και από επίσημες δηλώσεις, ότι η Μόσχα δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις από μια κατοχή της Ουκρανίας που θα συνοδεύονταν απο δυναμική αντίσταση και ότι έχει αρχίσει να ανησυχεί για τις συνέπειες των πράξεων της εντός της Ρωσίας και ενδεχόμενες πιο δυναμικές αντιδράσεις της ρωσικής κοινής γνώμης.

Ωστόσο, ακόμη και με αυτά τα δεδομένα, καλή λύση για την Ουκρανία δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Όποτε και αν λήξει ο πόλεμος, θα είναι μια διαιρεμένη χώρα με απώλειες εδαφών οπωσδήποτε στο νότο και ενδεχομένως στο χειρότερο σενάριο κομμένη στα δυο. Επιπλέον, ακόμη και αν δεν απομακρυνθεί η σημερινή της ηγεσία, θα πρέπει να αποδεχθεί την ουδετερότητα.

Αυτές θα είναι οι τραγικές συνέπειες για την Ουκρανία. Αλλά δραματικές είναι ήδη οι συνέπειες και για την Ευρώπη, τη Δύση γενικότερα και αυτό που αποκαλείται μεταπολεμική τάξη πραγμάτων. Οι δυτικές χώρες και οι θεσμικές τους εκφράσεις – το ΝΑΤΟ και η ΕΕ– δεν έλαβαν σοβαρά υπ’ οψιν το ρωσικό αναθεωρητισμό που εκδηλώθηκε το 2008 με την κατάληψη εδαφών της Γεωργίας και το 2014 με την προσάρτηση της Κριμαίας. Πίστεψαν ότι η Μόσχα δεν θα πήγαινε παρακάτω και ότι εκείνες οι εδαφικές κατακτήσεις θα ήταν αρκετές για να κορεστεί ο επεκτατισμός της. Η εκτίμηση αυτή αποδεικνύεται τώρα τραγικά λανθασμένη. Η Ρωσια προχωρεί σε αποκατάσταση των απωλειών που κατά τη γνώμη της αδίκως υπέστη τη δεκαετία του ’90 με τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Δημιουργεί μια ζώνη ασφαλείας – την περίφημη buffer zone- μεταξύ της επικράτειας της και των Ορίων του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Αλλά ακόμη και αν υποτεθεί ότι σήμερα αυτή είναι αρκετή για να ικανοποιηθούν οι ανησυχίες της, ποιος μπορεί να εγγυηθεί για το μέλλον;

Για την Ευρώπη, η ρωσική εισβολή δημιουργεί μείζον πρόβλημα ασφαλείας μακράς διαρκείας. Πως θα το αντιμετωπίσει αν δεν είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει τα ίδια μέσα; Μέχρι σήμερα η ευρωπαϊκή άμυνα στηρίζεται στο ΝΑΤΟ με καθοριστική τη συμβολή των ΗΠΑ και στο δόγμα της αποτροπής. Ορθώς οι ευρωπαϊκές ηγεσίες και η Ουάσιγκτον δεν συζητούν ενέργειες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε σύγκρουση ανοιχτή με τη Ρωσία. Αλλά οι ευρωπαϊκές κοινωνίες θα πρέπει στο εξής να εκπαιδευτούν για ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Από την εξίσωση αυτή δεν μπορεί να λείπει η ανερχόμενη παγκόσμια δύναμη, η Κίνα. Μέχρι τώρα το Πεκίνο απέφυγε να καταδικάσει τη ρωσική εισβολή αλλά είναι εμφανές ότι οι διαστάσεις που έχει προσλάβει δεν το βρίσκουν σύμφωνο. Η τελική λύση είναι πολύ πιθανό να εκμαιευθεί από την Κίνα καθώς είναι η μόνη δύναμη που μπορεί να συγκρατήσει τη Ρωσία. Αυτό ωστόσο θα σημάνει μια ριζική μεταβολή στη στάση του Πεκίνου απέναντι στα παγκόσμια πράγματα καθώς μέχρι τώρα προτιμούσε να συνεχίσει να αυξάνει την οικονομική του υπεροχη και όχι την πολιτική. Θα έχει συνέπειες στην ισορροπία ανάμεσα στην Κίνα και τις ΗΠΑ αλλά και για τη Ρωσία που θα περιέλθει στην κινεζική σφαίρα επιρροής χωρίς ενδεχομένως να το επιθυμεί.