Πόλεμος στην Ουκρανία: Οι παράπλευρες απώλειες για τα νοικοκυριά

Σοβαρότατες «παράπλευρες απώλειες» στην ελληνική οικονομία και στην τσέπη των νοικοκυριών έχει επιφέρει ο πόλεμος στην Ουκρανία, ενώ η κυβέρνηση αναζητά «αντίμετρα» προκειμένου πολίτες και επιχειρήσεις να αντέξουν τις ανατιμήσεις και τις επιβαρύνσεις και την ίδια στιγμή να συνεχίσουν να ανταπεξέρχονται στις υποχρεώσεις τους απέναντι στην εφορία, στα ασφαλιστικά ταμεία, στις τράπεζες.

Ωστόσο τα στοιχεία που εμφανίζονται είτε σε έρευνες είτε απευθείας στα ταμεία του κράτους δείχνουν ότι οι οφειλές αυξάνονται και η ανασφάλεια των νοικοκυριών εντείνεται καθημερινά. Καθοριστικό ρόλο στην κατάσταση αυτή παίζει η ακρίβεια με τις τιμές σε προϊόντα και υπηρεσίες να καλπάζουν καθημερινά χωρίς να μπορεί κανείς να προβλέψει πότε και πως θα μπει φρένο στη λαίλαπα των αυξήσεων.

Διαβάστε ακόμα: Εξανεμίζονται οι μισθοί μέχρι τις 19 του μήνα

Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις νοικοκυριών που επιλέγουν να πληρώσουν για παράδειγμα το ρεύμα για να μην τους κοπεί αντί να καταβάλουν τη δόση του φόρου εισοδήματος ή του ΕΝΦΙΑ, ενώ οι επαγγελματίες αφήνουν απλήρωτο τον ΦΠΑ που έχουν ήδη εισπράξει.

Η έρευνα του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ που δόθηκε την Πέμπτη στη δημοσιότητα είναι αποκαλυπτική για την κατάσταση που έχουν περιέλθει οι πολίτες πριν καν ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι ότι περισσότερο από 1 στα 4 νοικοκυριά (27,8%) δήλωσε πως δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις φορολογικές ή/και ασφαλιστικές του υποχρεώσεις με το 5,3% των νοικοκυριών να έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τις τράπεζες για καταναλωτικά, επιχειρηματικά δάνεια ή/και κάρτες, ενώ το 5,2% των νοικοκυριών δήλωσε πως δεν θα καταφέρει να ανταποκριθεί στις προαναφερόμενες τραπεζικές υποχρεώσεις το 2022.

Στις «παράπλευρες απώλειες» αναμένεται να ενταχθούν η αύξηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών σε φόρο εισοδήματος, ΕΝΦΙΑ και ΦΠΑ αλλά των ασφαλιστικών εισφορών επαγγελματιών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Επίσης, ο καλπασμός των τιμών στο φυσικό αέριο, τη βενζίνη, το πετρέλαιο και τους λογαριασμούς ρεύματος αποτελούν αιτία ώστε μικρές ή και μεγάλες επιχειρήσεις να βάλουν προσωρινό λουκέτο καθώς τα έσοδά τους δεν καλύπτουν σε καμία περίπτωση τις πρόσθετες δαπάνες που προκύπτουν από τις ανατιμήσεις στα ενεργειακά προϊόντα. Και μέσα σε όλα αυτά θα πρέπει να καλύψουν δόσεις ρυθμισμένων χρεών σε εφορία και ασφαλιστικά ταμεία αλλά και δόσεις δανείων (στεγαστικών ή επαγγελματικών).

Ακόμη και ο τουρισμός, η ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας, που για το 2022 οι προσδοκίες για τη συνδρομή του στο στόχο επίτευξης της ανάπτυξης είναι τεράστιες ενδέχεται να υποστεί σοβαρό πλήγμα αν διαρκέσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα οι συγκρούσεις στο ουκρανικό μέτωπο.

«Αντίμετρα»

Μέσα σε όλο αυτό το απρόβλεπτο οικονομικό περιβάλλον η κυβέρνηση επιδιώκει να εφαρμόσει μία σειρά από «αντίμετρα» άλλα μόνη της και άλλα με τη συνδρομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να μετριαστούν όσο το δυνατόν οι επιπτώσεις του πολέμου στην τσέπη νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Τα «αντίμετρα» αυτά όσο περνάει ο καιρός και ο πόλεμος γιγαντώνεται άλλα αποδυναμώνονται και άλλα πρέπει να επανασχεδιαστούν.

«Το επόμενο δεκαήμερο, πιστεύω ότι θα είμαστε σε θέση, με τους συναρμόδιους υπουργούς, να ανακοινώσουμε και να δρομολογήσουμε ένα πλήρες πρόσθετο πρόγραμμα στήριξης, αξιοποιώντας τόσο εθνικούς όσο και ευρωπαϊκούς πόρους» τόνισε πρόσφατα ο πρωθυπουργός αναφερόμενος στο θέμα της ακρίβειας και στα μέτρα που προτίθεται να λάβει η κυβέρνηση για να την αντιμετωπίσει.

Ο κ. Μητσοτάκης διαβεβαιώνει ότι είναι δέσμευση της κυβέρνησης να συνεχίζει να στηρίζει επιχειρήσεις, νοικοκυριά και αγρότες όσο διαρκεί η ενεργειακή αναστάτωση και το επόμενο δεκαήμερο, θα είναι σε θέση, με τους συναρμόδιους υπουργούς, να ανακοινώσει και να δρομολογήσει ένα πλήρες πρόσθετο πρόγραμμα στήριξης, αξιοποιώντας τόσο εθνικούς όσο και ευρωπαϊκούς πόρους.

Ο ίδιος πήγε στο έκτακτο Συμβούλιο Κορυφής στις Βερσαλλίες έχοντας ήδη στείλει επιστολή στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κυρία Ursula von der Leyen στην οποία πρότεινε μία πολιτική παρέμβαση έξι σημείων στη διαμόρφωση της εμπορικής αξίας του φυσικού αερίου στη χονδρεμπορική αγορά. Κι αυτό γιατί, όπως αναφέρει ο Έλληνας πρωθυπουργός, «χωρίς ουσιαστικά να υπάρχει αληθινό πρόβλημα παραγωγής, ποσότητας και τροφοδοσίας του καυσίμου, οι τιμές έχουν εκτοξευτεί κερδοσκοπικά, με πρόσχημα την κρίση στην Ουκρανία. Και, προφανώς, οι συνέπειες αυτής της κατάστασης επιδρούν στους λογαριασμούς ηλεκτρικού των καταναλωτών αλλά και στις οικονομίες όλων των κρατών. Θυμίζω ότι τα πιο πολλά κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν σημαντική ηλεκτροπαραγωγή από φυσικό αέριο».

Ενδιαφέρον έχει η αναφορά του εκπροσώπου της Κομισιόν, Eric Mamer, στα μέτρα που εξετάζει η Ε.Ε. αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι: «για να αντιμετωπιστούν οι παρούσες εξαιρετικές συνθήκες, η Επιτροπή εξετάζει όλες τις πιθανές επιλογές για επείγοντα μέτρα για τον περιορισμό των επιπτώσεων στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος λόγω της αύξησης της τιμής του φυσικού αερίου, όπως τα προσωρινά όρια τιμών. Όλοι οι πρωταγωνιστές θα συζητήσουν το ζήτημα και τις επόμενες εβδομάδες θα παρουσιάσουμε τις επιλογές μας».

Μεταξύ των «αντίμετρων» που έχει αποφασίσει να εφαρμόσει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης είναι η επέκταση της επιδότησης ρεύματος και φυσικού αερίου, η εφαρμογή του πλαφόν που ψηφίστηκε πρόσφατα στο περιθώριο κέρδους διαφόρων προϊόντων όπως καύσιμα, τρόφιμα κτλ με ημερομηνία αναφοράς την 30η Ιουνίου 2021 (ήδη επιβλήθηκαν τα πρώτα πρόστιμα σε όσους παρανομούν), το έκτακτο βοήθημα στα ευάλωτα νοικοκυριά που θα ανακοινωθεί τις επόμενες ημέρες όπως έχει δεσμευτεί ο πρωθυπουργός, αλλά και η μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 350 εκατ. ευρώ με το νομοσχέδιο να κατατίθεται στη Βουλή την προσεχή Δευτέρα.

Την ίδια στιγμή, το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης αποκλείει το ενδεχόμενο να μειωθούν οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης στα καύσιμα ή τον ΦΠΑ και δηλώνει ότι η αύξηση στον κατώτατο μισθό από 1η Μαΐου 2022 θα καλύψει μέρος έστω των αυξήσεων που σημειώνονται στα ήδη πρώτης ανάγκης.

Όλα αυτά βέβαια και πολλά περισσότερα θα ήταν πολύ πιο εύκολο να τα υλοποιήσει το υπουργείο Οικονομικών αν η ευρωπαϊκή επιτροπή λάβει οριστική απόφαση για τη διαμόρφωση ενός ευρωπαϊκού ταμείου στήριξης νοικοκυριών και με απευθείας επιδοτήσεις και με κρατικές δαπάνες οι οποίες θα εξαιρεθούν από τις δεσμεύσεις και τους κανόνες για τα ελλείματα.

Ήδη οι επιδοτήσεις στους λογαριασμούς ρεύματος από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης έχουν φθάσει στα όριά τους και σε λίγο δεν θα επαρκούν, χωρίς επιπρόσθετη χρηματοδότηση από τον Κρατικό Προϋπολογισμό. Έτσι, αποτελεί μονόδρομο η πρόταση να μην συνυπολογίζονται ως δαπάνες στον προϋπολογισμό τα ποσά που θα κατευθυνθούν σε νοικοκυριά, επαγγελματίες και επιχειρήσεις για τον περιορισμό των επιπτώσεων της ακρίβειας στην ενέργεια. «Ζητείται από την ΕΕ εξαίρεση σειράς δαπανών από την προσμέτρηση στα δημοσιονομικά ελλείμματα, προκειμένου να υπάρξει διεύρυνση του δημοσιονομικού χώρου για τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων», τόνισε πρόσφατα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου.