Πόλεμος στην Ουκρανία: Η μαζική εταιρική έξοδος και τα νέα επιχειρηματικά διλήμματα στη Ρωσία

Η λίστα με δυτικές και πολυεθνικές εταιρείες που αποσύρονται από τη ρωσική αγορά λόγω του πολέμου στην Ουκρανία ολοένα και μακραίνει.

Άλλες το κάνουν οριστικά κι άλλες προσωρινά, ορισμένες πλήρως και αρκετές εν μέρει.

Μια σχετική λίστα έχει φτιάξει και ενημερώνει συνεχώς ομάδα της Σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Γέιλ.

Καθώς λοιπόν ο πόλεμος στην Ουκρανία έμπαινε στην τρίτη εβδομάδα, ο αριθμός των εταιρειών που έχουν ήδη «κουνήσει μαντήλι» στο Μόσχα ξεπερνούσε τις 350.

Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται κολοσσοί στον τραπεζικό, ενεργειακό και τεχνολογικό τομέα, επιχειρηματικοί «γίγαντες» στο λιανεμπόριο, στην εστίαση και στην ψυχαγωγία, στον κλάδο παροχής υπηρεσιών και συμβουλών, αυτοκινητοβιομηχανίες.

Η ταχύτητα αυτής της μαζικής εταιρικής εξόδου είναι πρωτοφανής και ο αντίκτυπος είναι πλέον εμφανής.

Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφορούν βίντεο με καταστήματα ξένων εταιρειών που έχουν κατεβάσει ρολά και ολόκληρα τμήματα-«φαντάσματα» σε πολυτελή εμπορικά πολυκαταστήματα στη Μόσχα και σε άλλες ρωσικές μεγαλουπόλεις.

This is what Moscow TSUM looks like after the brands left Russia. pic.twitter.com/Aybkbbx842

— Anonymous Operations (@AnonOpsSE) March 9, 2022

VIDEO from TSUM signature fashion department store in #Moscow yesterday. Brands like Gucci,Channel, Louis Vitton etc all shops empty & closed. #Russia ultra rich onw have (worthless) cash & no where to spend it #Ukraine #UkraineRussiaWar #Russia #Putin #UkraineInvasion #Russians pic.twitter.com/J7lp0hdmkX

— raging545 (@raging545) March 8, 2022

Μαζική έξοδος, διαφορετικά κίνητρα

Ορισμένες από τις εταιρικές αποφάσεις για απόσυρση από τη ρωσική αγορά υπαγορεύονται από τις δυτικές κυρώσεις που έχουν ήδη επιβληθεί κατά της Μόσχας, λόγω της εισβολής στην Ουκρανία.

Σε άλλες συνυπολογίστηκαν τα προβλήματα που προκύπτουν στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Πολλές ελήφθησαν άμεσα ή με καθυστέρηση για επικοινωνιακούς και κατ’ επέκταση εμπορικούς λόγους, καθώς προσπαθούν να προστατέψουν τη φήμη του εμπορικού τους σήματος εν μέσω κατακραυγής για τον «πόλεμο του Πούτιν».

Χαρακτηριστικό παράδειγμα σε αυτή την κατηγορία αποτελεί η ιαπωνική αλυσίδα ρούχων Uniqlo.

Αρχικά, είχε ανακοινώσει ότι θα συνέχιζε κανονικά τη λειτουργία των περίπου 50 καταστημάτων της ανά τη ρωσική επικράτεια, με τον διευθύνοντα σύμβουλο της μητρικής εταιρείας Fast Retailing να στηρίζει αυτή την απόφαση με το επιχείρημα ότι «τα ρούχα είναι ζωτική ανάγκη».

Μετά όμως τον σάλο που προκλήθηκε στα social media και το κάλεσμα για μποϊκοτάζ των προϊόντων της εταιρείας, η Uniqlo ανέκρουσε πρύμναν και ανακοίνωσε ότι κλείνει προσωρινά όλα τα ρωσικά καταστήματά της.

Boycott Uniqlo! They stay put in Russia while many of other global clothes brands are leaving Russia. Uniqlo is prioritizing money over lives. Making money in Russia is accepting Ukrainian blood in your business. #boycottuniqlo @UniqloUSA @UNIQLO_UK @UniqloKorea pic.twitter.com/ADEAvP4Wd0

— Mauricio (@mauriciogobbo) March 8, 2022

«Το πιο ανησυχητικό δεν είναι ότι αποχωρούν οι μάρκες πολυτελείας, αλλά εταιρείες προϊόντων για το ευρύ καταναλωτικό κοινό, με ελάχιστες ρωσικές εναλλακτικές», επισημαίνει στην Guardian η Ρωσίδα fashion blogger Κάτια Φεντόροβα, η οποία έχει καταδικάσει δημόσια τον πόλεμο στην Ουκρανία και εγκατέλειψε προ ημερών τη Ρωσία.

«Είναι αδιανόητο», λέει, «το πώς η ρωσική κυβέρνηση κατάφερε να καταστρέψει μέσα σε μόλις λίγες μέρες όλους τους δεσμούς που είχε χτίσει με το διεθνές λιανεμπόριο τα τελευταία 30 χρόνια».

Φυγή μετ’ εμποδίων

Εν μέσω εκτιμήσεων διεθνών οίκων αξιολόγησης και οικονομολόγων ότι η Μόσχα θα κηρύξει σύντομα -έστω και σε τεχνικό επίπεδο- στάση πληρωμών υπό το βάρος των δυτικών κυρώσεων, αναλυτές προβλέπουν αύξηση της ανεργίας, μείωση της αγοραστικής δύναμης και εν τέλει επιστροφή της ρωσικής οικονομίας πίσω στην ασταθή περίοδο της δεκαετίας του ‘90.

Επιχειρώντας να επιβραδύνουν τις εξελίξεις, οι ρωσικές αρχές προχωρούν στη λήψη μέτρων στο εσωτερικό, ενόσω σταθμίζει τα αντίμετρα προς τη Δύση.

Έχει απαγορευτεί η πώληση ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, μπλοκάροντας έτσι την πώληση θυγατρικών ξένων κολοσσών.

Η ρωσική εισαγγελία διέταξε εν τω μεταξύ «αυστηρό έλεγχο» στις ξένες εταιρείες που ανακοινώνουν τη διακοπή των δραστηριοτήτων τους στη χώρα.

Στο μικροσκόπιο, ανακοίνωσε, μπαίνουν «η τήρηση της εργατικού δικαίου, των όρων συμβάσεων εργασίας, της καταβολής μισθών, της εκτέλεσης των συμβατικών υποχρεώσεων απέναντι στους συμβαλλόμενους και στην Ρωσική Ομοσπονδία».

Επίσης, προειδοποίησε με ποινικές διώξεις όσες εταιρείες κηρύξουν «πλαστή ή προμελετημένη» πτώχευση.

Ενώ ο πρόεδρος Βαλντίμιρ Πούτιν προανήγγειλε λίγο-πολύ εθνικοποιήσεις ξένων επιχειρήσεων που αποχωρούν από τη Ρωσία, με τον «διορισμό εξωτερικής διαχείρισης» και μεταβιβάσεις «σε εκείνους που θέλουν να τις λειτουργήσουν».

«Αυτό θα μας πάει εκατό χρόνια πίσω, στο 1917», ανέφερε σε μια αιχμηρή για το Κρεμλίνο ανακοίνωση του ο Ρώσος ολιγάρχης και «βασιλίας του νικελίου», Βλαντίμιρ Ποτάνιν.

«Τις συνέπειες ενός τέτοιου μέτρου -την παγκόσμια δυσπιστία έναντι της Ρωσίας από την πλευρά των επενδυτών- θα τις υφιστάμεθα για πολλές δεκαετίες», προειδοποίησε ο βασικός μέτοχος του μεταλλευτικού κολοσσού Norilsk Nickel.

Εκτός «με το ένα «πόδι» ή μένοντας και με τα… δύο εντός

Τηρώντας στάση αναμονής για την επόμενη ημέρα, πολλές ξένες επιχειρήσεις δεν έχουν ακόμη τερματίσει, παρά μόνο αναστείλει τις δραστηριότητές τους στη Ρωσία.

Ορισμένες, όπως τα McDonald’s και η Ikea, ανακοίνωσαν ότι θα συνεχίσουν να πληρώνουν το προσωπικό τους, παρά την αναστολή της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας στη Ρωσία.

Άλλες, συνεχίζουν να λειτουργούν κανονικά ή εν μέρει.

Είτε λόγω συμφωνιών franchise, είτε επειδή χαρακτηρίζουν απαραίτητα τα προϊόντα τους ή οι υπηρεσίες τους -που δεν τα αγγίζουν οι κυρώσεις-, είτε της περίπλοκης κατάστασης που έχει διαμορφωθεί και του κινδύνου κατασχέσεων από το ρωσικό κράτος.

Υπογραμμίζοντας για παράδειγμα τη δυσκολία πώλησης των 11 υποκαταστημάτων της στη Ρωσία, η Citigroup ανακοίνωσε ότι θα συνεχίσει να λειτουργεί εκεί μέχρι νεοτέρας «σε πιο περιορισμένη βάση», βοηθώντας Αμερικανούς και άλλους εταιρικούς πελάτες της να αναστείλουν τις δραστηριότητές τους στη Ρωσία.

Ομοίως, η Amazon αναφέρει ότι οι μεγαλύτεροι πελάτες της στο cloud computing στη Ρωσία έχουν την έδρα τους αλλού. Ανακοίνωσε πάντως ότι δεν θα δέχεται νέους Ρώσους πελάτες και προχωρά στην εκεί αναστολή αποστολών ηλεκτρονικού εμπορίου.

Άλλοι επιχειρηματικοί κολοσσοί, όπως η Unilever και η Procter & Gamble δήλωσαν ότι θα συνεχίσουν να πωλούν βασικά τρόφιμα και προϊόντα υγιεινής στη Ρωσία, αλλά τερματίζουν τις επενδύσεις και τις διαφημίσεις στη χώρα.

H φαρμακευτική εταιρεία Eli Lilly ανακοίνωσε τη συνέχιση της διανομής φαρμάκων στη Ρωσία, υπογραμμίζοντας ότι οι δυτικές κυρώσεις δεν αφορούν στον ιατροφαρμακευτικό τομέα, αλλά και το γεγονός ότι «ασθενείς με καρκίνο, διαβήτη και αυτοάνοσα νοσήματα βασίζονται σε εμάς».

Η PepsiCo σταματά τις πωλήσεις αναψυκτικών στη ρωσική αγορά, θα συνεχίσει όμως να πωλεί βασικά προϊόντα της, όπως γάλα και βρεφικές ή παιδικές τροφές.

Η Restaurant Brands International, ιδιοκτήτρια των Burger King, διατηρεί ανοιχτά τα 800 εστιατόριά της στη Ρωσία, καθώς λειτουργούν με franchise και βάσει «μακροχρόνιων νομικών συμφωνιών», ανέφερε, που περιπλέκουν την εταιρική αποχώρηση.

Ανάλογα προβλήματα-διλήμματα αντιμετωπίζουν και εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε άλλους κλάδους, όπως σε αυτόν της  φιλοξενίας, αλλά και στο λιανεμπόριο.

Ενδεικτικά, η Marks & Spencer έχει 48 καταστήματα στη Ρωσία, αλλά τα διαχειρίζεται η τουρκική εταιρεία FiBA. Εξ ου και ανακοινώθηκε ότι, αν και η M&S αναστέλλει τις αποστολές των προϊόντων της στη Ρωσία, τα καταστήματά της στη χώρα παραμένουν ανοιχτά.

Η British American Tobacco από τη άλλη ανακοίνωσε ότι θα συνεχίσει να φτιάχνει και να πουλά τσιγάρα στη Ρωσία, επικαλούμενη «καθήκον αρωγής» των 2.500 εργαζομένων που απασχολεί εκεί.

Και αυτή η λίστα είναι συνεπώς μακρά.

Το ποια τελικά θα υπερισχύσει εξαρτάται από πολλά.

Από τη διάρκεια και την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία, καθώς και το εύρος των κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας.

Από την ένταση του υπό διαμόρφωση οικονομικού και γεωπολιτικού «πολέμου» μεταξύ Δύσης και Ρωσίας.

Αλλά και από τη στάση άλλων «παικτών» και αναδυόμενων οικονομιών και τον βαθμό στήριξης που θα παρέχουν στη Μόσχα, προς αναπλήρωση του κενού.