Η συμψηφιστική μέθοδος

Τις τελευταίες ημέρες, μετά τη βάρβαρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, μια νέα μέθοδος σκέψης, ανάγνωσης και κατανόησης του κόσμου διεκδικεί, με τη συνδρομή επίδοξων διανοητών, ξεχωριστή θέση στην εγχώρια δημόσια συζήτηση. Ασκείται στις τηλεοπτικές οθόνες, συνωστίζεται στα πάνελ, εμπλουτίζεται με ισοπεδωτικές βουτιές στην ιστορία, παραποιεί και διαστρέφει. Η συμψηφιστική μέθοδος.

Ποικίλοι θεραπευτές της ανταγωνίζονται να την επιβάλουν, επικαλούνται τίτλους για να εντυπωσιάσουν, ακόμη και πανεπιστημιακούς, ενδύονται ρόλους που δεν κατέχουν, μετέρχονται μέσα και στήνουν επιχειρήματα που δεν αντέχουν στο πιο μικρό φύσημα και στην πιο ελάχιστη πνοή της κριτικής σκέψης.

Ο συμψηφισμός στην πολιτική και ιδεολογική αντιπαράθεση είναι παλαιά τέχνη. Έμενε όμως στο περιθώριο, λειτουργούσε σαν συμπλήρωμα, προτιμούσε το χαμηλό φως. Περίπου έκρυβε τον εαυτό του, προκειμένου να διασώζει την αξία του, να δυναμώνει τη χρησιμότητά του.

Η πρακτική τού «συμψηφίζω» έχει συγκεκριμένο περιεχόμενο και λειτουργία. Συμψηφίζω σημαίνει αρνούμαι τη διαφορετικότητα των γεγονότων. Συγχέω συνειδητά ανόμοια μεταξύ τους δεδομένα. Συνδέω κατασκευασμένα, ακρωτηριάζοντας το σώμα τους, ξένα και ασύνδετα μεταξύ τους συμβάντα. Ο στόχος είναι η σύγχυση. Η παρεμπόδιση της διάκρισης. Συνεπώς της ταξινόμησης κάθε γεγονότος με κριτήριο τη βαρύτητά του, της αξιολόγησής του, της σχέσης των γεγονότων σε εξέλιξη με τον παρόντα χρόνο, της αποδοχής της έντασής τους στη συγκεκριμένη ιστορική στιγμή, του εύρους της σημασίας τους, του βάθους της επενέργειάς τους.

Αν δεν υπάρχει διάκριση, αν ένα γεγονός δεν ζυγίζεται με βάση τη διαφορετικότητά του από όλα τα άλλα που έχουν προηγηθεί, τότε στην ουσία διαγράφεται, περιορίζεται η σημασία του και αν αυτή είναι μεγάλη και καθοριστική, επιδιώκεται να υποτιμηθεί και να χαθεί μέσα στην ανάμειξή του με άλλα, που έγιναν αλλού, άλλοτε και σε άλλο πλαίσιο συνθηκών. Με ιδεολογικά κίνητρα πάντα οι εργάτες του συμψηφισμού μας λένε: για ό,τι διαρκώς και επαναλαμβανόμενα συμβαίνει, μπορούμε να αδιαφορούμε κάθε φορά που θα συμβεί.

Μόλις ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία στρατευμένοι συμψηφιστές θυμήθηκαν τη Γιουγκοσλαβία και ανακάλεσαν το Κυπριακό. Αδιάφοροι για την αυτονομία των γεγονότων, αυτό που τους ενδιαφέρει είναι η ανάμειξή τους, ώστε μέσα από τη σύγχυση να διασωθούν τα επιχειρήματα του επιτιθέμενου και να «θωρακιστεί» η εισβολή σε μια ανεξάρτητη χώρα.

Η συμψηφιστική μέθοδος είναι μια επιλογή άρνησης και δειλίας. Οι χρήστες της μεθόδου είναι δειλοί. Επειδή φοβούνται να αντιμετωπίσουν το παρόν και τα γυμνά γεγονότα που το ορίζουν, όπως αυτά του πολέμου, καταφεύγουν στην ανάμειξη και στο αμάλγαμα, ώστε να διασωθούν και οι ίδιοι από την ευθύνη της καθαρής και γενναίας στάσης, που τα ίδια τα γεγονότα, ως πειρασμός αλήθειας, τους καλούν. Ματαιοπονούν. Τίποτα δεν μπορεί να πνίξει τη δυνατή φωνή των γεγονότων.

Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.