Εφοδιαστική αλυσίδα: Στις νέες συμπληγάδες του πολέμου στην Ουκρανία και των lockdown στην Κίνα

Ήταν στραβό το κλίμα… πλάκωσε και ο πόλεμος στην Ουκρανία, αλλά και τα νέα lockdown στην Κίνα λόγω της επέλασης της Όμικρον. Ο λόγος για την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα, τα προβλήματα της οποίας όχι μόνο δεν φαίνεται να καταλαγιάζουν, αλλά να γίνονται πιο πολύπλοκα καθώς νέα εμπόδια και προκλήσεις κάνουν την εμφάνιση τους.

Ο πόλεμος… βομβαρδίζει την εφοδιαστική αλυσίδα

Αναφορικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία, έκθεση της ING προειδοποιεί για ριζικές αλλαγές στο παγκόσμιο εμπόριο που θα φέρει πίσω την ανάκαμψη του παγκόσμιου εμπορίου από την κρίση της πανδημίας. Γεγονός που προφανώς θα εντείνει περαιτέρω την πίεση στις τιμές.

Οι κυρώσεις και το μπλόκο σε ρωσικά προϊόντα, μαζί με το γεγονός πως πολλές δυτικές επιχειρήσεις και πολυεθνικές αποσύρονται από τη χώρα και δρομολογούν τις επενδύσεις τους αλλού, σημαίνει πως οι μέχρι τώρα εμπορικοί δρόμοι που περνούσαν ή συνδέονταν με τη Ρωσία θα πρέπει να διακοπούν, ενισχύοντας έτερες διαδρομές.

Βεβαίως, το μερίδιο της Ρωσίας όπως και της Ρωσίας στο παγκόσμιο εμπόριο προϊόντων ήταν μικρό, όμως αμφότερες έχουν ζωτικό ρόλο σε στρατηγικούς τομείς όπως τα commodities. Επίσης, αμφότερες είχαν στενούς εμπορικούς δεσμούς με κράτη της Ευρώπης, κυρίως της ανατολικής Ευρώπης και της Βαλτικής.

Η ανάγκη να αποφεύγονται τα ρωσικά λιμάνια και ο εναέριος χώρος, τόσο της Ρωσίας λόγω των κυρώσεων όσο και της Ουκρανίας λόγω του πολέμου δημιουργούν ντόμινο προβλημάτων στις μεταφορικές εταιρείες, τις ναυτιλιακές και τα δυτικά λιμάνια.

Η αναδιοργάνωση των εμπορικών διαδρομών, όπως και οι επιπλέον έλεγχοι που θα πρέπει να γίνονται για να αποτραπεί η πιθανότητα παραβίασης των κυρώσεων, σημαίνουν καθυστερήσεις, υψηλότερο κόστος και περαιτέρω υπερφόρτωση στους εμπορικούς σταθμούς και τα λιμάνια.

Λιγότεροι ναυτικοί και οδηγοί 

Στα προβλήματα θα προστεθεί και η μείωση του εργατικού δυναμικού, κυρίως στη ναυτιλία. Σύμφωνα με το International Chamber of Shipping, το 10,5% όλων των ναυτικών προέρχονται από τη Ρωσία και το 4% από την Ουκρανία.

Σημειωτέον δε, πως η κατάσταση αυτή έρχεται σε ένα διάστημα που στην Ευρώπη υπάρχει ήδη και το πρόβλημα της έλλειψης οδηγών φορτηγών που εκτιμάται πως θα επιδεινωθεί περαιτέρω. Υπολογίζεται πως 4.000 με 5.000 οδηγοί φορτηγών είναι εγκλωβισμένοι στην Ουκρανία και στον πόλεμο. Αν και ο αριθμός αυτός είναι ελάχιστος μπροστά στον όγκο των περίπου 3,8 εκατ. επαγγελματιών οδηγών που δουλεύουν στην Ε.Ε., προφανώς έρχεται να εντείνει την έλλειψη οδηγών διευρύνοντας την μαύρη τρύπα των περίπου 400.000 οδηγών που λείπουν από τις αγορές της Ε.Ε.

«Η παράδοση ζωτικών πρώτων υλών προς τους Ευρωπαίους παραγωγούς θα καθυστερήσουν σημαντικά, αν βέβαια παραδοθούν ποτέ. Επιπρόσθετα αυτού, οι καθυστερήσεις σημαίνουν περαιτέρω πιέσεις στις τιμές, οδηγώντας σε αυξανόμενες τιμές για τους παραγωγούς και τους καταναλωτές» γράφουν χαρακτηριστικά οι οικονομολόγοι Ινγκα Φέτσνερ και Ρίκο Λούμαν, της ING.

Βεβαίως τα πράγματα στην εφοδιαστική αλυσίδα μπορούν να γίνουν ακόμη χειρότερα, αν υπάρχει σοβαρή διαταραχή στις ενεργειακές εξαγωγές της Ρωσίας. Η Ευρώπη για την ώρα αντιστέκεται σε μια τέτοια προοπτική, αποφεύγοντας να ακολουθήσει ΗΠΑ και Βρετανία. Όμως, ακόμη και δίχως ένα διεθνές εμπάργκο, οι προκλήσεις είναι σημαντικές. Θα πρέπει εξάλλου να ληφθούν υπόψη οι τεράστιες εξαγωγές Ρωσίας και Ουκρανίας σε αγροτικά προϊόντα, με μεγαλύτερους πελάτες την Ινδία, την Κίνα, την Ολλανδία, την Αίγυπτο, όπως και οι εξαγωγές σε μέταλλα, χάλυβα, παλλάδιο, νικέλιο, πλατίνα, μεταξύ άλλων.

Ειδικά ο κλάδος του αυτοκινήτου είναι μεταξύ των μεγαλύτερων χαμένων, δεδομένου πως έχει να αντιμετωπίσει και το πρόβλημα της παγκόσμιας έλλειψης σε ημιαγωγούς. Μεγάλες εταιρείες όπως η BMW και η VW έχουν ήδη καταγράψει σοβαρές διαταραχές της παραγωγής τους στις ευρωπαϊκές τους μονάδες λόγω της έλλειψης ανταλλακτικών από την Ουκρανία.

Σε γενικές γραμμές, το τοπίο που διαμορφώνεται ένα δυσοίωνο δημιουργώντας ακόμη μεγαλύτερη πίεση στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα και το κόστος των μεταφορών. Το παγκόσμιο εμπόριο δεν πρόκειται να ανακάμψει από την κρίση της πανδημίας στο ρυθμό που αναμενόταν μέχρι τώρα, ενώ ειδικά οι οικονομίες των ΗΠΑ και της Ασίας θα υποστούν μεγαλύτερη ζημιά στα επίπεδα ζήτησης σε σχέση με την Ευρώπη.

Το νέο ξύπνημα του Covid στην Κίνα

Μέσα στο δυσμενές αυτό τοπίο ήρθε να προστεθεί και η αναζωπύρωση της πανδημίας στην στρατηγικής σημασίας για το παγκόσμιο εμπόριο Κίνα.

Με τις τοπικές αρχές να κάνουν λόγο για την χειρότερη επανεμφάνιση του κορωνοϊού από τις αρχές του 2020, περιοριστικά μέτρα αλλά και lockdown επανέρχονται και μάλιστα σε σημαντικές παραγωγικές επαρχίες, όπως η Τζιλίν και η πόλη Σεντζέν, που διόλου τυχαία θεωρείται το επίκεντρο του τεχνολογικού κλάδου στη χώρα.

Το σύνολο των 24 εκατ. κατοίκων της επαρχίας Τζιλίν τελούν υπό καθεστώς αυστηρής καραντίνας από τη Δευτέρα, που είναι η πρώτη από την έναρξη της πανδημίας και την Γιουχάν, το 2020. Παράλληλα, 12,5 εκατ. κάτοικοι στην Σεντζέν βρίσκονται σε πενθήμερο lockdown, που ήδη είναι πιθανό να παραταθεί περαιτέρω.

Τα μέτρα προφανώς δεν επηρεάζουν μόνο την τοπική αγορά και πολυεθνικές όπως η Toyota, η Volkswagen και η Foxconn που έχουν μονάδες εκεί, αλλά δημιουργούν ένα ντόμινο προβλημάτων στην παραγωγή, το εμπόριο, τις εξαγωγές της χώρας. Δεν είναι τυχαίο ότι η έξαφνη βουτιά στο πετρέλαιο που για πρώτη φορά από την έναρξη του πολέμου έπεσε κάτω από το όριο των 100 δολαρίων το βαρέλι, αποδίδεται κυρίως στην ανησυχία για το εμπόριο και την οικονομία της Κίνας, που είναι ο κυριότερος ενεργειακός καταναλωτής στον κόσμο.

Με τα κρούσματα να ανεβαίνουν σε πολλές ακόμη πόλεις, υπάρχει ευρύτερα μια τάση επιστροφής των περιοριστικών μέτρων. Για παράδειγμα σε πόλεις γύρω από την Σανγκάη (και το πολύ σημαντικό λιμάνι της) στις εξόδους των αυτοκινητοδρόμων γίνονται έλεγχοι στους οδηγούς και πλέον απαιτείται και αρνητικό μοριακό τεστ. Το μέτρο δημιουργεί ένα μόνιμο μποτιλιάρισμα με τεράστιες ουρές φορτηγών που εξυπηρετούν τις βιομηχανίες της περιοχής και το λιμάνι.

Ουρές σε δρόμους και λιμάνια 

Η ίδια η Σανγκάη δεν έχει πάει ακόμη σε lockdown, όμως έχει «κλείσει» ολόκληρες γειτονιές, όπως και καταστήματα και ενθαρρύνει τους εργαζομένους να δουλεύουν με τηλεργασία.

Οι καθυστερήσεις στις οδικές μεταφορές, οι επιπλέον καθυστερήσεις στα λιμάνια και στις αναχωρήσεις των πλοίων έχει αρχίσει να προκαλεί συσσωρευμένες χρονικές καθυστερήσεις που πλέον μετρούν μέρες ή και μία με δύο εβδομάδες. Μια επιβάρυνση που προφανώς θα μεταφερθεί, υπό τη μορφή και αυξημένου κόστους, στον τόπο προορισμού, στις δυτικές αγορές και τελικά στον μέσο καταναλωτή.

Η προοπτική νέων καθυστερήσεων στις μεταφορές και την εφοδιαστική αλυσίδα με επίκεντρο την Κίνα έχει ήδη φέρει ανοδικές τάσεις στις διεθνείς τιμές μεταφοράς εμπορευμάτων, οι οποίες τον περασμένο μήνα (και κυρίως μετά την κινεζική Πρωτοχρονιά) είχαν δείξει επιτέλους τάσεις αποσυμπίεσης.

Ενδεικτικά το κόστος της μεταφοράς ενός κοντέινερ από την Ασία στη Δυτική Ακτή των ΗΠΑ ανέβηκε στα 16.353 δολάρια την περασμένη Παρασκευή, πριν και την ανακοίνωση των lockdown, από τα 16.155 δολάρια που ήταν μια εβδομάδα νωρίτερα. Επομένως οι τιμές στο κλείσιμο της εβδομάδας αναμένεται να διαμορφωθούν πολύ ψηλότερα.

Συνολικά οι τιμές έχουν τριπλασιαστεί μέσα σε ένα χρόνο και είναι 12 φορές υψηλότερα από ότι δύο χρόνια πριν, σύμφωνα με τα στοιχεία της πλατφόρμας Feightos.

Το πρόβλημα δε, σαφώς δεν αφορά μόνο τις θαλάσσιες διαδρομές, καθώς τόσο ο χρόνος και το κόστος εναέριας μεταφοράς εμπορευμάτων έχει επίσης αυξηθεί.

Αν και η συνολική επιβάρυνση για την κινεζική οικονομία και το διεθνές εμπόριο δεν μπορεί να υπολογιστεί ακόμη, το βέβαιο είναι πως τα δεδομένα δεν αφήνουν μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας σε ένα διάστημα πολλαπλών απειλών και γεωπολιτικών ρίσκων με φόντο και τον πόλεμο στην Ουκρανία.