Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: Ενίσχυση των εξαγωγικών πιστώσεων για ενίσχυση της βιομηχανίας

Την κινητοποίηση των εξαγωγικών πιστώσεων ως εργαλείο μιας βιομηχανικής Ευρώπης στηρίζει η Κομισιόν, σύμφωνα με σχετικό κείμενο συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Οι εξαγωγικές πιστώσεις που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης διαδραματίζουν επίσης καίριο ρόλο ώστε τα κράτη μέλη της ΕΕ να είναι σε θέση να χρηματοδοτήσουν την πράσινη μετάβαση και να στηρίξουν περιβαλλοντικά βιώσιμα έργα, όπως καταγράφεται στο κείμενο συμπερασμάτων.

Αναλυτικότερα, το κείμενο συμπερασμάτων καταγράφει τα εξής:

Εισαγωγή και γενικές δηλώσεις

1. ΥΠΟΓΡΑΜΜΙΖΕΙ ότι οι εξαγωγικές πιστώσεις που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης^[1] συνιστούν βασικούς μοχλούς για την επίτευξη στόχων πολιτικής οι οποίοι αποτελούν προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και τα κράτη μέλη της. Στους στόχους αυτούς συγκαταλέγεται η οικοδόμηση ισχυρής βιομηχανικής Ευρώπης, με παράλληλη διασφάλιση της μετάβασης σε οικονομίες με χαμηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Πιο συγκεκριμένα, οι εξαγωγικές πιστώσεις που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης είναι καθοριστικής σημασίας για την παγκόσμια βιομηχανική ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, καθώς στηρίζουν τις ευρωπαϊκές εταιρείες που ανταγωνίζονται για την εξασφάλιση συμβάσεων και έργων στο εξωτερικό, δημιουργώντας έτσι θέσεις εργασίας και ανάπτυξη, μεταξύ άλλων για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Εξασφαλίζοντας ισότιμους όρους ανταγωνισμού σε παγκόσμιο επίπεδο, οι εξαγωγικές πιστώσεις που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης συμβάλλουν στην προαγωγή μεγαλύτερης βιομηχανικής συνεργασίας και ταχύτερης ανάπτυξης νέων βασικών τομέων εντός της ΕΕ. Επιπλέον, διασφαλίζουν ενισχυμένη παγκόσμια συνδεσιμότητα. Οι εξαγωγικές πιστώσεις που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης διαδραματίζουν επίσης καίριο ρόλο ώστε τα κράτη μέλη της ΕΕ να είναι σε θέση να χρηματοδοτήσουν την πράσινη μετάβαση και να στηρίξουν περιβαλλοντικά βιώσιμα έργα.
2. ΤΟΝΙΖΕΙ ότι οι εξαγωγικές πιστώσεις που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης, οι οποίες έχουν αποδειχθεί καθοριστικής σημασίας για τη στήριξη της ανταγωνιστικότητας των εξαγωγών της ΕΕ, παρέχονται από τα κράτη μέλη της ΕΕ και τους οργανισμούς εξαγωγικών πιστώσεων (ΟΕΠ). Ωστόσο, οι ραγδαίες αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία και οι εντάσεις στο πολυμερές πλαίσιο ασκούν πίεση στις εξαγωγικές πιστώσεις που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης. Επιπλέον, οι εξαγωγικές πιστώσεις που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης και οι οποίες προέρχονται από κράτη μέλη της ΕΕ υπόκεινται σε αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο, ιδίως στον Διακανονισμό του ΟΟΣΑ για τις εξαγωγικές πιστώσεις που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης (στο εξής: Διακανονισμός του ΟΟΣΑ) και τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1233/2011. Οι κανόνες αυτοί δεν έχουν εκσυγχρονιστεί επαρκώς, δεδομένης της εξέλιξης των παγκόσμιων αλυσίδων αξίας και του διεθνούς ανταγωνισμού από χώρες που δεν ανήκουν στον ΟΟΣΑ. ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ ότι, παρότι στις διαπραγματεύσεις για τον Διακανονισμό του ΟΟΣΑ έχει σημειωθεί αυξημένη πρόοδος, εξακολουθούν να μη συμβαδίζουν με τον ρυθμό που επιβάλλει το μεταβαλλόμενο, τόσο οικονομικό όσο και κλιματικό, πλαίσιο.
3. ΠΑΡΑΤΗΡΕΙ ότι οι οργανισμοί εξαγωγικών πιστώσεων (ΟΕΠ) της ΕΕ συνεργάζονται στενά με την ιδιωτική αγορά και προσπαθούν να ενισχύσουν τη μεταξύ τους συνεργασία εντός της ΕΕ, καθώς και τη συνεργασία με άλλους παρόχους χρηματοδοτικής στήριξης (επενδύσεις και ανάπτυξη) στην ΕΕ, σύμφωνα με τους αντίστοιχους στόχους και εντολές τους.
4. ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ τον ρόλο των εξαγωγικών πιστώσεων που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης στην προώθηση και την υποστήριξη της στροφής των επενδυτικών μοντέλων προς έργα κλιματικά ουδέτερα και ανθεκτικά στην κλιματική αλλαγή. ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 5ης Οκτωβρίου 2021, σχετικά με τη χρηματοδότηση μέτρων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, στα οποία το Συμβούλιο καλεί τους «οργανισμούς εξαγωγικών πιστώσεων που δεν το έχουν πράξει ακόμη να ορίσουν φιλόδοξα χρονοδιαγράμματα για την έγκριση στρατηγικών ευθυγράμμισης με τη συμφωνία του Παρισιού ενόψει της COP26 και να κινητοποιήσουν αυξημένη χρηματοδότηση υπέρ του κλίματος, μεταξύ άλλων και από τον ιδιωτικό τομέα». ΤΟΝΙΖΕΙ ότι, εάν οι εξαγωγικές πιστώσεις που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης πρόκειται να διαδραματίσουν κάποιον ρόλο στην πράσινη μετάβαση, πρέπει να αλλάξουν οι κανόνες το συντομότερο δυνατόν.
5. ΕΠΙΚΡΟΤΕΙ τη σταδιακή αύξηση, εντός της ΕΕ, της ευαισθητοποίησης για τις εξαγωγικές πιστώσεις που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης, καθώς και τη σημειωθείσα πρόοδο αναφορικά με την αντιμετώπιση νέων προκλήσεων, συμπεριλαμβανομένης της συμβολής στην οικονομική αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού^[2].
6. ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΙ το σχέδιο δράσης που κατήρτισε η ομάδα προβληματισμού Export Finance Lab (ExFi Lab)^[3] τον Ιούλιο του 2020 στη λευκή βίβλο για τη δημόσια χρηματοδότηση των εξαγωγών στην ΕΕ. ΣΥΜΦΩΝΕΙ με τους τρεις άξονες δράσης και τις συστάσεις πολιτικής σχετικά με τη πορεία που πρέπει να ακολουθηθεί, και συγκεκριμένα: τον σχεδιασμό ολοκληρωμένης ενωσιακής στρατηγικής δημόσιας χρηματοδότησης για τις εξαγωγές, το εμπόριο και τις επενδύσεις· την ανάληψη ηγετικού ρόλου και τη συμμετοχή των βασικών παρόχων δημόσιας χρηματοδότησης στην κατάρτιση παγκόσμιου συνόλου κανόνων για τη δημόσια χρηματοδότηση των εξαγωγών· την ανάπτυξη στρατηγικής για τη χρήση της χρηματοδότησης των εξαγωγών αποκλειστικά για την υποστήριξη της κινητοποίησης κεφαλαίων για την πράσινη μετάβαση. ΕΚΦΡΑΖΕΙ την προθυμία του να επιδιώξει την υλοποίηση των τριών αυτών πρωταρχικών στόχων.
7. ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΕΙ ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα πρέπει, ως εκ τούτου, να πρωτοστατήσουν στην προσαρμογή των εξαγωγικών πιστώσεων που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης, με σκοπό την αντιμετώπιση των εν λόγω εξελισσόμενων προκλήσεων.

Σύμφωνο της ΕΕ για το κλίμα για τη χρηματοδότηση των εξαγωγών

8. ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ τον ρόλο των εξαγωγικών πιστώσεων που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης στην προώθηση και τη στήριξη της στροφής των επενδύσεων προς έργα κλιματικά ουδέτερα και ανθεκτικά στην κλιματική αλλαγή. ΠΑΡΑΔΕΧΕΤΑΙ την ανάγκη να προσαρμοστούν αναλόγως οι πολιτικές για τις εξαγωγικές πιστώσεις, στο πλαίσιο της προσπάθειας περιορισμού της παγκόσμιας μέσης αύξησης της θερμοκρασίας σε 1,5 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. ΤΟΝΙΖΕΙ ότι σε μια τέτοια προσαρμογή των πολιτικών για τις εξαγωγές αναμένεται να συνδυαστούν μέτρα για τη σταδιακή κατάργηση της στήριξης έργων στον τομέα της ενέργειας από ορυκτά καύσιμα σύμφωνα με τις παραγράφους 11 και 12, κίνητρα για την ενίσχυση της στήριξης περιβαλλοντικά βιώσιμων έργων και μεγαλύτερη διαφάνεια στην παρακολούθηση της προόδου.
9. ΕΠΙΚΡΟΤΕΙ την πολυαναμενόμενη συμφωνία που επιτεύχθηκε τον Οκτώβριο του 2021 για τον τερματισμό της στήριξης εξαγωγικών πιστώσεων για μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα χωρίς δέσμευση και αποθήκευση στο πλαίσιο του Διακανονισμού του ΟΟΣΑ.
10. ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ τα πλέον πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία σχετικά με την κλιματική αλλαγή, συμπεριλαμβανομένων των συμπερασμάτων της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) και της έκθεσης του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας με τίτλο «Net Zero by 2050», όπου τονίζεται σαφώς η ανάγκη περιορισμού όχι μόνο του άνθρακα, αλλά και άλλων ορυκτών καυσίμων.
11. ΚΑΛΕΙ την Επιτροπή να ξεκινήσει συζήτηση με τους Συμμετέχοντες στον Διακανονισμό του ΟΟΣΑ προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία για τον τερματισμό των εξαγωγικών πιστώσεων που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης για έργα στον τομέα της ενέργειας από ορυκτά καύσιμα, πέραν του άνθρακα και συμπεριλαμβανομένων των έργων πετρελαίου και φυσικού αερίου, εκτός εάν πρόκειται για περιορισμένες και σαφώς καθορισμένες περιπτώσεις που συνάδουν με το όριο αύξησης της θερμοκρασίας κατά 1,5 °C και τους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού.
12. Εν αναμονή της έκβασης αυτής της συζήτησης στο επίπεδο του ΟΟΣΑ, ΑΝΑΚΟΙΝΩΝΕΙ την πρόθεση των κρατών μελών να καθορίσουν, έως το τέλος του 2023, στις εθνικές τους πολιτικές τις δικές τους επιστημονικά τεκμηριωμένες προθεσμίες για τον τερματισμό των εξαγωγικών πιστώσεων που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης για έργα στον τομέα της ενέργειας από ορυκτά καύσιμα^[4], εκτός εάν πρόκειται για περιορισμένες και σαφώς καθορισμένες περιπτώσεις που συνάδουν με το όριο αύξησης της θερμοκρασίας κατά 1,5 °C και τους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού.
13. ΖΗΤΕΙ την εισαγωγή στον Διακανονισμό του ΟΟΣΑ χρηματοδοτικών μηχανισμών για την παροχή κινήτρων για περιβαλλοντικά βιώσιμα έργα, όπως μικρότερες προκαταβολές, μεγαλύτερες προθεσμίες εξόφλησης ή ειδική προσαρμογή ασφαλίστρων βάσει κινδύνου· ΘΕΩΡΕΙ ότι η ταξινόμηση της ΕΕ όπως εφαρμόζεται σήμερα αποτελεί το σχετικό σημείο αναφοράς για τον προσδιορισμό περιβαλλοντικά βιώσιμων έργων.
14. ΑΝΑΦΕΡΕΙ την προθυμία των κρατών μελών να εμπλουτίσουν τις ετήσιες εκθέσεις τους προς την Επιτροπή δυνάμει του παραρτήματος Ι του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1233/2011 πραγματοποιώντας επισκόπηση, με γνώμονα το κλίμα, των αντίστοιχων δραστηριοτήτων τους σχετικά με τις εξαγωγικές πιστώσεις που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης, ανά τομέα, σύμφωνα με από κοινού συμφωνηθείσα μεθοδολογία που θα καθοριστεί έως το τέλος του 2023.

Ισότιμοι όροι ανταγωνισμού σε παγκόσμιο επίπεδο και εκσυγχρονισμός του Διακανονισμού του ΟΟΣΑ

15. ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ ότι ο ΟΟΣΑ παρέχει το πλαίσιο για την τήρηση, την κατάρτιση και την παρακολούθηση των χρηματοδοτικών κανόνων για τις εξαγωγικές πιστώσεις, που ορίζονται στον Διακανονισμό του ΟΟΣΑ και στο πλαίσιο της συμφωνίας του ΠΟΕ για τις επιδοτήσεις και τα αντισταθμιστικά μέτρα. Ο Διακανονισμός του ΟΟΣΑ ορίζει τους πλέον γενναιόδωρους χρηματοδοτικούς όρους και τις προϋποθέσεις που δύνανται να προσφέρουν οι Συμμετέχοντες κατά την παροχή εξαγωγικών πιστώσεων που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης.
16. ΕΚΤΙΜΑ ότι ο Διακανονισμός του ΟΟΣΑ υπονομεύεται όλο και περισσότερο από τη χρηματοδότηση που παρέχουν χώρες που δεν ανήκουν στον ΟΟΣΑ και οι οποίες δεν δεσμεύονται από τον Διακανονισμό. ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ότι ο ανταγωνισμός από χώρες που δεν συμμετέχουν στον Διακανονισμό του ΟΟΣΑ αυξάνεται και συνιστά πρόκληση όχι μόνο για την ΕΕ και τα κράτη μέλη της, αλλά και για τον ΟΟΣΑ γενικότερα. ΑΠΟΔΟΚΙΜΑΖΕΙ το γεγονός ότι, παρά τις πολυετείς διαπραγματεύσεις, η διεθνής ομάδα εργασίας για τις εξαγωγικές πιστώσεις δεν έχει καταφέρει να συμφωνήσει επί ευρύτερων κοινών χρηματοδοτικών κανόνων για τις εξαγωγικές πιστώσεις που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης και ότι οι διαπραγματεύσεις έχουν ανασταλεί εν αναμονή της επίτευξης συναίνεσης σχετικά με τα βασικά στοιχεία των εν λόγω κανόνων.
17. ΕΠΙΚΡΟΤΕΙ τη νέα δυναμική μεταξύ των Συμμετεχόντων για την προώθηση του εκσυγχρονισμού του Διακανονισμού του ΟΟΣΑ. ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ το κοινό πλαίσιο για τον εκσυγχρονισμό του Διακανονισμού του ΟΟΣΑ που συμφωνήθηκε από τους Συμμετέχοντες τον Οκτώβριο του 2020 και ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΙ τις εργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη σχετικά με τις προτεραιότητες του εκσυγχρονισμού.
18. ΤΟΝΙΖΕΙ τη φιλοδοξία της ΕΕ να υποστηρίξει τη διαδικασία εκσυγχρονισμού του Διακανονισμού του ΟΟΣΑ προκειμένου να μην παρεμποδιστεί από ένα παρωχημένο πλαίσιο για τις εξαγωγικές πιστώσεις που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης. ΤΟΝΙΖΕΙ ότι είναι προς το συμφέρον της ΕΕ ο εκσυγχρονισμός, για τον οποίο οι Συμμετέχοντες ξεκίνησαν συζητήσεις το 2019, να αποφέρει σύντομα πραγματικά αποτελέσματα.
19. Εν αναμονή του εκσυγχρονισμού, ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ την προθυμία των κρατών μελών να χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο που διαθέτουν εντός του νομικού πλαισίου του Διακανονισμού του ΟΟΣΑ για να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητά τους. Ειδικότερα, παράλληλα με τη διατήρηση υψηλού επιπέδου συμμετοχής στη διαδικασία εκσυγχρονισμού του Διακανονισμού του ΟΟΣΑ, τα κράτη μέλη είναι πρόθυμα να χρησιμοποιήσουν τη ρήτρα ευθυγράμμισης του Διακανονισμού του ΟΟΣΑ και, για τον σκοπό αυτόν, να διερευνήσουν τρόπους για τη βελτίωση της συνεργασίας και την ενίσχυση της διαφάνειας μεταξύ των κρατών μελών και μεταξύ των Συμμετεχόντων στον Διακανονισμό του ΟΟΣΑ κατά την ευθυγράμμιση με ανταγωνιστικές προσφορές από μη Συμμετέχοντες.
20. ΕΚΦΡΑΖΕΙ την προθυμία, σε περίπτωση που ο ρυθμός προόδου για τον εκσυγχρονισμό δεν είναι ικανοποιητικός μεταξύ των Συμμετεχόντων, να εξετάσει τις δυνατότητες επανεστίασης στα ευρωπαϊκά στρατηγικά και βιομηχανικά συμφέροντα και να αναζητήσει τον καλύτερο τρόπο αυτόνομης εξυπηρέτησής τους.

Στρατηγική της ΕΕ για τις εξαγωγικές πιστώσεις

21. ΕΠΙΚΡΟΤΕΙ την ανακοίνωση της Επιτροπής για την επανεξέταση της εμπορικής πολιτικής, της 18ης Φεβρουαρίου 2021, στην οποία η Επιτροπή δεσμεύτηκε «να διερευνήσει επιλογές για μια ενωσιακή στρατηγική σχετικά με τις εξαγωγικές πιστώσεις», που θα περιλαμβάνει τη σύσταση ενωσιακής διευκόλυνσης εξαγωγικών πιστώσεων και τον ενισχυμένο συντονισμό των χρηματοδοτικών εργαλείων της ΕΕ.
22. ΕΚΦΡΑΖΕΙ την υποστήριξή του για την ανάλυση της δυνατότητας του ενισχυμένου συντονισμού και της ενωσιακής διευκόλυνσης εξαγωγικών πιστώσεων συμπληρωματικά προς τις εθνικές διευκολύνσεις εξαγωγικών πιστώσεων, την αναπτυξιακή βοήθεια και τη στήριξη των επενδύσεων, τόσο σε εθνικό όσο και σε ενωσιακό επίπεδο, και ιδίως τον ΜΓΑΔΣ. ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ ότι οι εργασίες της Επιτροπής για τον ενισχυμένο συντονισμό των χρηματοδοτικών εργαλείων της ΕΕ προχωρούν και απευθύνει έκκληση για ταχεία πρόοδο προς την επίτευξη αυτού του στόχου.
23. ΕΠΙΚΡΟΤΕΙ τη μελέτη σκοπιμότητας σχετικά με μια ενωσιακή στρατηγική για τις εξαγωγικές πιστώσεις, η οποία εκπονείται εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. ΠΙΣΤΕΥΕΙ ότι η εν λόγω μελέτη σκοπιμότητας συνιστά ευκαιρία ολοκληρωμένης διάγνωσης των αναγκών των εξαγωγέων της ΕΕ και προσδιορισμού της αξίας μιας ενδεχόμενης παρέμβασης σε επίπεδο ΕΕ. ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΥΠΟ ΣΗΜΕΙΩΣΗ ότι τα κράτη μέλη και οι σχετικοί ενδιαφερόμενοι θα συμμετέχουν στο στάδιο της διάγνωσης και στον σχεδιασμό ενδεχόμενης ανταπόκρισης σε επίπεδο πολιτικής.
24. ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΕΙ ότι ο σχεδιασμός ενδεχόμενης ενωσιακής διευκόλυνσης πρέπει να επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση των αδυναμιών της αγοράς και των θεσμικών κενών, καθώς και στις πιθανές πολύτιμες συνέργειες στον χώρο της ΕΕ για την παροχή δημόσιας στήριξης. ΚΑΛΕΙ την Επιτροπή να εντοπίσει τέτοιες αδυναμίες και κενά, εξετάζοντας τόσο τις εξαγωγικές πιστώσεις όσο και τα μέσα χρηματοδότησης της ανάπτυξης.
25. ΕΦΙΣΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ στις διαφορετικές ικανότητες ανάληψης κινδύνων των εθνικών ΟΕΠ και στον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν να βελτιωθούν με τον επιμερισμό των κινδύνων, για παράδειγμα μέσω της αντασφάλισης, και στις τακτικές ελαχιστοποίησης των κινδύνων των εμπορικών τραπεζών, οι οποίες επηρεάζουν το εμπόριο, όσον αφορά τη χορήγηση δανείων σε ορισμένους τομείς ή χώρες.
26. ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 12ης Ιουλίου 2021, με τίτλο «Μια Ευρώπη συνδεδεμένη σε παγκόσμιο επίπεδο», στα οποία υπογραμμίζεται η ανάγκη να ακολουθήσει η ΕΕ μια γεωστρατηγική και παγκόσμια προσέγγιση. ΕΠΙΚΡΟΤΕΙ την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 1ης Δεκεμβρίου 2021, με τίτλο «Global Gateway». ΕΦΙΣΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ στην εμπειρία και τον καίριο ρόλο των εθνικών ΟΕΠ στην κινητοποίηση των ιδιωτικών κεφαλαίων και των ενδιαφερομένων που απαιτούνται για την επιτυχή υλοποίηση της στρατηγικής «Global Gateway».