UNCTAD: Ο πόλεμος, τα δύο «θεμελιώδη F» και οι επιπτώσεις

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία προκαλεί ραγδαία επιδείνωση των προοπτικών για την παγκόσμια οικονομία, η οποία υποστηρίζεται από την αύξηση των τιμών των τροφίμων, των καυσίμων και των λιπασμάτων.

Αυτό εκτιμά η UNCTAD, στην πρώτη της αξιολόγηση για τις επιπτώσεις του πολέμου, η οποία δείχνει επίσης αυξημένη χρηματοοικονομική αστάθεια, εκποίηση βιώσιμης ανάπτυξης, περίπλοκες αναδιαρθρώσεις της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού και αυξανόμενο εμπορικό κόστος.

«Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει τεράστιο κόστος στον ανθρώπινο πόνο και προκαλεί σοκ στην παγκόσμια οικονομία», δήλωσε η Γενική Γραμματέας της UNCTAD, Ρεμπέκα Γκρίνσπαν .

«Όλοι αυτοί οι κραδασμοί απειλούν τα κέρδη που έχουν επιτευχθεί προς την ανάκαμψη από την πανδημία COVID-19 και εμποδίζουν την πορεία προς τη βιώσιμη ανάπτυξη».

Τα δύο θεμελιώδη «F»

Υπάρχει άφθονη ανησυχία για τα δύο θεμελιώδη «F» των αγορών εμπορευμάτων – τα τρόφιμα και τα καύσιμα (σ.σ. στα αγγλικά food και fuels).

Η Ουκρανία και η Ρωσία είναι παγκόσμιοι παίκτες στις αγορές γεωργικών προϊόντων διατροφής, αντιπροσωπεύοντας το 53% του παγκόσμιου εμπορίου ηλιελαίου και σπόρων και το 27% του σιταριού.

Αυτή η ταχέως εξελισσόμενη κατάσταση είναι ιδιαίτερα ανησυχητική για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Έως και 25 αφρικανικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων πολλών λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών, εισάγουν περισσότερο από το ένα τρίτο του σιταριού τους από τις δύο εμπόλεμες χώρες. Για 15 από αυτούς, το μερίδιο είναι πάνω από το μισό.

«Η άνοδος των τιμών των τροφίμων και των καυσίμων θα επηρεάσει τις πιο ευάλωτες αναπτυσσόμενες χώρες, ασκώντας πίεση στα φτωχότερα νοικοκυριά που ξοδεύουν το μεγαλύτερο μερίδιο του εισοδήματός τους σε τρόφιμα, με αποτέλεσμα κακουχίες και πείνα», είπε η κ. Γκρίνσπαν.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της UNCTAD, κατά μέσο όρο, περισσότερο από το 5% του καλαθιού εισαγωγών των φτωχότερων χωρών αποτελείται από προϊόντα που είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν αύξηση των τιμών λόγω του πολέμου. Το μερίδιο είναι κάτω του 1% για τις πλουσιότερες χώρες.

Κίνδυνος εμφύλιων αναταραχών

Ο κίνδυνος εμφύλιων αναταραχών, ελλείψεων τροφίμων και υφέσεων που προκαλούνται από τον πληθωρισμό δεν μπορεί να αποκλειστεί, αναφέρει η έκθεση, ιδιαίτερα δεδομένης της εύθραυστης κατάστασης της παγκόσμιας οικονομίας και του αναπτυσσόμενου κόσμου λόγω της πανδημίας COVID-19.

«Οι μακροχρόνιες επιπτώσεις της αύξησης των τιμών των τροφίμων είναι δύσκολο να προβλεφθούν», λέει η έκθεση, «αλλά μια ανάλυση ιστορικών δεδομένων της UNCTAD ρίχνει φως σε ορισμένες ανησυχητικές πιθανές τάσεις».

Οι κύκλοι εμπορευμάτων γεωργικών προϊόντων διατροφής, για παράδειγμα, συνέπεσαν με σημαντικά πολιτικά γεγονότα, όπως οι εξεγέρσεις για τα τρόφιμα το 2007-2008 και η Αραβική Άνοιξη του 2011.

Αυξήσεις ναύλων

Τα περιοριστικά μέτρα στον εναέριο χώρο, η αβεβαιότητα των εργολάβων και οι ανησυχίες για την ασφάλεια περιπλέκουν όλους τους εμπορικούς δρόμους που διέρχονται από τη Ρωσία και την Ουκρανία. Οι δύο χώρες αποτελούν βασικό γεωγραφικό στοιχείο της Ευρασιατικής Χερσαίας Γέφυρας.

Το 2021, 1,5 εκατομμύρια εμπορευματοκιβώτια φορτίου στάλθηκαν σιδηροδρομικώς δυτικά από την Κίνα στην Ευρώπη. Εάν οι όγκοι που διακινούνται επί του παρόντος με σιδηροδρομικές μεταφορές εμπορευματοκιβωτίων προστεθούν στη ζήτηση θαλάσσιων εμπορευματικών μεταφορών Ασίας-Ευρώπης, αυτό θα σήμαινε αύξηση 5% έως 8% σε μια ήδη συμφορημένη εμπορική οδό.

«Λόγω του υψηλότερου κόστους καυσίμων, των προσπαθειών αλλαγής δρομολόγησης και της μηδενικής ικανότητας στη ναυτιλιακή επιμελητεία, ο αντίκτυπος του πολέμου στην Ουκρανία μπορεί να αναμένεται να οδηγήσει σε ακόμη υψηλότερους ναύλους», αναφέρει η έκθεση. Τέτοιες αυξήσεις θα είχαν σημαντικό αντίκτυπο στις οικονομίες και τα νοικοκυριά.

Το 2021, η UNCTAD προσομοίωσε ότι η αύξηση των ναύλων κατά τη διάρκεια της πανδημίας αύξησε τις παγκόσμιες τιμές καταναλωτή κατά 1,5%, «με ιδιαίτερα μεγάλες επιπτώσεις σε ευάλωτες οικονομίες όπως μικρές νησιωτικές αναπτυσσόμενες χώρες, μεσόγειες αναπτυσσόμενες χώρες και λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες».