Πόλεμος στην Ουκρανία: Πακέτο μέτρων στήριξης για επιχειρήσεις ενέκρινε η ΕΕ

Τα τρία είδη ενισχύσεων ώστε να κράτη μέλη της ΕΕ να μπορούν να κάνουν χρήση της ευελιξίας που προβλέπουν οι κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων με στόχο τη στήριξη της οικονομίας στο πλαίσιο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, περιλαμβάνει το προσωρινό πλαίσιο κρίσης που ενέκρινε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Τα είδη ενισχύσεων

Με βάση τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), το προσωρινό πλαίσιο κρίσης για τις κρατικές ενισχύσεις με σκοπό τη στήριξη της οικονομίας λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία αναγνωρίζει ότι η οικονομία της ΕΕ αντιμετωπίζει σοβαρή διαταραχή. Για την αντιμετώπιση αυτής της διαταραχής, το προσωρινό πλαίσιο κρίσης προβλέπει τρία είδη ενισχύσεων:

• Περιορισμένα ποσά ενισχύσεων: Τα κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να θεσπίσουν μηχανισμούς για τη χορήγηση έως 35.000 ευρώ σε πληττόμενες από την κρίση επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς της γεωργίας, της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας και έως 400.000 ευρώ ανά επιχείρηση που πλήττεται από την κρίση σε όλους τους άλλους τομείς. Η ενίσχυση αυτή δεν χρειάζεται να συνδέεται με αύξηση των τιμών της ενέργειας, δεδομένου ότι η κρίση και τα περιοριστικά μέτρα κατά της Ρωσίας επηρεάζουν την οικονομία με πολλούς τρόπους, συμπεριλαμβανομένων των φυσικών διαταραχών στην αλυσίδα εφοδιασμού. Η στήριξη αυτή μπορεί να χορηγηθεί υπό οποιαδήποτε μορφή, συμπεριλαμβανομένων άμεσων επιχορηγήσεων.
• Στήριξη της ρευστότητας με τη μορφή κρατικών εγγυήσεων και επιδοτούμενων δανείων: Τα κράτη μέλη θα είναι σε θέση να παρέχουν: i) επιδοτούμενες κρατικές εγγυήσεις ώστε να διασφαλιστεί ότι οι τράπεζες εξακολουθούν να χορηγούν δάνεια σε όλες τις επιχειρήσεις που πλήττονται από την τρέχουσα κρίση· και ii) δημόσια και ιδιωτικά δάνεια με επιδοτούμενα επιτόκια.

– Τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγήσουν κρατικές εγγυήσεις ή να θεσπίσουν καθεστώτα εγγυήσεων για τη στήριξη τραπεζικών δανείων επιχειρήσεων. Αυτά θα προβλέπουν επιδοτούμενες προμήθειες, με μειώσεις του εκτιμώμενου επιτοκίου της αγοράς όσον αφορά τις ετήσιες προμήθειες που εφαρμόζονται στα νέα δάνεια υπέρ των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) και άλλων επιχειρήσεων.

– Τα κράτη μέλη μπορούν να καταστήσουν εφικτή τη χορήγηση δημόσιων και ιδιωτικών δανείων προς επιχειρήσεις με επιδοτούμενα επιτόκια. Τα εν λόγω δάνεια πρέπει να χορηγούνται με επιτόκιο τουλάχιστον ίσο με το βασικό επιτόκιο μηδενικού κινδύνου συν ειδικά ασφάλιστρα πιστωτικού κινδύνου που εφαρμόζονται στις ΜΜΕ και τις άλλες επιχειρήσεις.

Και για τα δύο είδη στήριξης, υπάρχουν όρια όσον αφορά το μέγιστο ποσό του δανείου, τα οποία βασίζονται στις λειτουργικές ανάγκες μιας επιχείρησης, λαμβανομένων υπόψη του κύκλου εργασιών της, του ενεργειακού κόστους ή των ειδικών αναγκών ρευστότητας. Τα δάνεια μπορούν να σχετίζονται τόσο με επενδύσεις όσο και με ανάγκες κεφαλαίων κίνησης.

• Ενισχύσεις για την αντιστάθμιση των υψηλών τιμών της ενέργειας: Τα κράτη μέλη θα είναι σε θέση να αποζημιώνουν εν μέρει τις επιχειρήσεις, ιδίως τις πλέον ενεργοβόρες, για το πρόσθετο κόστος λόγω των έκτακτων αυξήσεων των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας. Η στήριξη αυτή μπορεί να χορηγηθεί υπό οποιαδήποτε μορφή, συμπεριλαμβανομένων άμεσων επιχορηγήσεων. Η συνολική ενίσχυση ανά δικαιούχο δεν μπορεί να υπερβαίνει το 30 % των επιλέξιμων δαπανών, με ανώτατο όριο τα 2 εκατ. ευρώ σε δεδομένη χρονική στιγμή. Όταν η επιχείρηση υφίσταται ζημίες εκμετάλλευσης, ενδέχεται να χρειαστεί περαιτέρω ενίσχυση για να εξασφαλιστεί η συνέχιση μιας οικονομικής δραστηριότητας. Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγούν ενισχύσεις που υπερβαίνουν τα εν λόγω ανώτατα όρια, έως 25 εκατ. ευρώ για ενεργοβόρους χρήστες και έως 50 εκατ. ευρώ για επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε συγκεκριμένους τομείς, όπως η παραγωγή αλουμινίου και άλλων μετάλλων, ινών γυαλιού, χαρτοπολτού, λιπασμάτων ή υδρογόνου και πολλών βασικών χημικών προϊόντων.
  Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης θα συμβάλει ώστε να επικεντρωθεί η στήριξη στην οικονομία, περιορίζοντας ταυτόχρονα τις αρνητικές επιπτώσεις στους ίσους όρους ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά.

Ως εκ τούτου, το προσωρινό πλαίσιο κρίσης περιλαμβάνει ορισμένες διασφαλίσεις:

• Αναλογική μεθοδολογία: Θα πρέπει να υπάρχει σύνδεση μεταξύ του ποσού των ενισχύσεων που μπορούν να χορηγηθούν σε επιχειρήσεις και της κλίμακας της οικονομικής τους δραστηριότητας και της έκθεσης στις οικονομικές επιπτώσεις της κρίσης, λαμβάνοντας υπόψη τον κύκλο εργασιών τους και το ενεργειακό τους κόστος.
• Προϋποθέσεις επιλεξιμότητας: Ο ορισμός των ενεργοβόρων χρηστών καθορίζεται βάσει του άρθρου 17 παράγραφος 1 στοιχείο α) της οδηγίας για τη φορολογία της ενέργειας· πρόκειται για επιχειρήσεις για τις οποίες η αγορά ενεργειακών προϊόντων αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 3 % της αξίας παραγωγής τους.
• Απαιτήσεις βιωσιμότητας: Τα κράτη μέλη καλούνται να εξετάσουν, χωρίς διακρίσεις, τη θέσπιση απαιτήσεων σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος ή την ασφάλεια του εφοδιασμού κατά τη χορήγηση ενίσχυσης για πρόσθετες δαπάνες λόγω των εξαιρετικά υψηλών τιμών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Ως εκ τούτου, η ενίσχυση θα πρέπει να βοηθά τις επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν την τρέχουσα κρίση, θέτοντας ταυτόχρονα τα θεμέλια για βιώσιμη ανάκαμψη.
  Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης θα εφαρμοστεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022. Για να υπάρξει ασφάλεια δικαίου, η Επιτροπή θα αξιολογήσει πριν από την εν λόγω ημερομηνία εάν θα χρειαστεί να παραταθεί. Επιπλέον, κατά την περίοδο εφαρμογής του πλαισίου, το περιεχόμενο και το πεδίο εφαρμογής του θα τελεί υπό επανεξέταση από την Επιτροπή λαμβανομένων υπόψη των εξελίξεων στις αγορές ενέργειας και στις λοιπές αγορές συντελεστών παραγωγής, καθώς και της γενικής οικονομικής κατάστασης.

Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης που εκδόθηκε σήμερα συμπληρώνει τις ευρείες δυνατότητες των κρατών μελών να σχεδιάζουν μέτρα σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις. Για παράδειγμα, οι κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις επιτρέπουν στα κράτη μέλη να βοηθούν τις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν ελλείψεις ρευστότητας και τις επιχειρήσεις που χρειάζονται επείγουσα ενίσχυση διάσωσης. Επιπλέον, το άρθρο 107 παράγραφος 2 στοιχείο β) της ΣΛΕΕ παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αποζημιώνουν επιχειρήσεις για τις ζημίες που προκαλούνται άμεσα από έκτακτες περιστάσεις, όπως αυτές που προκαλούνται από την τρέχουσα κρίση.

Η Επιτροπή είχε προηγουμένως εγκρίνει προσωρινό πλαίσιο, το 2008, για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.

Στις 19 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή ενέκρινε προσωρινό πλαίσιο υπό τις συνθήκες της πανδημίας του κορωνοϊού. Το προσωρινό πλαίσιο για την COVID τροποποιήθηκε στις 3 Απριλίου, 8 Μαΐου, 29 Ιουνίου, 13 Οκτωβρίου 2020, και στις 28 Ιανουαρίου και 18 Νοεμβρίου 2021.

Συμπληρώνει την υφιστάμενη εργαλειοθήκη

Η εκτελεστική αντιπρόεδρος, κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε: «Στις κρίσιμες αυτές στιγμές η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να στηρίζει την Ουκρανία και τον λαό της. Πρέπει να αντιταχθούμε στη βάναυση αυτή εισβολή καθώς διακυβεύεται και η δική μας ελευθερία. Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν από την ΕΕ και τους διεθνείς εταίρους της έχουν επιφέρει σοβαρό πλήγμα στη ρωσική οικονομία. Οι εν λόγω κυρώσεις πλήττουν επίσης την ευρωπαϊκή οικονομία και τούτο θα εξακολουθήσει να ισχύει κατά τους προσεχείς μήνες. Πρέπει να μετριάσουμε τις οικονομικές επιπτώσεις αυτού του πολέμου και να στηρίξουμε τις επιχειρήσεις και τους τομείς που πλήττονται σοβαρά. Και πρέπει να δράσουμε συντονισμένα.

»Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θα παράσχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να κάνουν χρήση της ευελιξίας που προβλέπουν οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις για την αντιμετώπιση αυτής της άνευ προηγουμένου κατάστασης, προστατεύοντας παράλληλα τους ισότιμους όρους ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά.

»Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης συμπληρώνει την υφιστάμενη εργαλειοθήκη για τις κρατικές ενισχύσεις με πολλές άλλες δυνατότητες που έχουν ήδη στη διάθεσή τους τα κράτη μέλη, όπως μέτρα για την παροχή αποζημίωσης σε επιχειρήσεις για ζημίες που υπέστησαν άμεσα λόγω εξαιρετικών περιστάσεων, και μέτρα που περιγράφονται στις ανακοινώσεις της Επιτροπής σχετικά με τις εξελίξεις στην αγορά ενέργειας.

»Το νέο πλαίσιο θα επιτρέψει στα κράτη μέλη i) να χορηγούν περιορισμένα ποσά ενίσχυσης σε επιχειρήσεις που πλήττονται από την τρέχουσα κρίση ή από τις συναφείς κυρώσεις και αντίμετρα· ii) να διασφαλίσουν ότι εξακολουθεί να υπάρχει επαρκής ρευστότητα για τις επιχειρήσεις· και iii) να αποζημιώσουν τις επιχειρήσεις για τις πρόσθετες δαπάνες με τις οποίες επιβαρύνθηκαν λόγω των εξαιρετικά υψηλών τιμών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας.

»Τα είδη αυτά μέτρων θα είναι διαθέσιμα και για επιχειρήσεις που χαρακτηρίζονται ως προβληματικές, καθώς ενδέχεται να αντιμετωπίζουν σοβαρές ανάγκες ρευστότητας λόγω των τρεχουσών συνθηκών που εκδηλώνονται μετά την πανδημία του κοροωνοϊού. Οι ελεγχόμενες από τη Ρωσία οντότητες που υπόκεινται σε κυρώσεις θα εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής των εν λόγω μέτρων.

»Για παράδειγμα: εάν τα κράτη μέλη επιθυμούν να ελαχιστοποιήσουν τον αντίκτυπο της απότομης αύξησης του κόστους των συντελεστών παραγωγής, μπορούν να θεσπίσουν αμέσως καθεστώτα χορήγησης έως 400 000 ευρώ ανά επιχείρηση που πλήττεται από την κρίση. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να συνεργαστεί αμέσως με τα κράτη μέλη για την άμεση εξεύρεση εφικτών λύσεων, ώστε να διαφυλαχθεί αυτό το σημαντικό μέρος της οικονομίας μας, αξιοποιώντας την πλήρη ευελιξία που παρέχουν οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις.

»Προκειμένου να διατηρηθούν ισότιμοι όροι ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά, το νέο προσωρινό πλαίσιο κρίσης περιλαμβάνει ορισμένες διασφαλίσεις. Τα κράτη μέλη καλούνται επίσης να συμπεριλάβουν απαιτήσεις βιωσιμότητας για τη χορήγηση ενισχύσεων για το πρόσθετο ενεργειακό κόστος που συνδέεται με τις υψηλές τιμές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί την κατάσταση και να παρέχει την αναγκαία στήριξη στις κυβερνήσεις και τους πολίτες».