Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η «ενηλικίωση» της Πολωνίας

Ποιος θυμάται την κόντρα της Πολωνίας με την ΕΕ και τη διαδικασία κυρώσεων που έχουν εκκινήσει οι Βρυξέλλες σε βάρος της Βαρσοβίας, για παράβαση των αρχών του κράτους-δικαίου και μη σεβασμό των ευρωπαϊκών αξιών; Προφανώς ελάχιστοι, καθώς από τότε που τα ρωσικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Ουκρανία, η Πολωνία όχι απλώς είναι αντικειμενικά κράτος «πρώτης γραμμής», αλλά έχει μετατραπεί και στην αιχμή του δόρατος του ΝΑΤΟ απέναντι στη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν.

Κι όμως, η Κομισιόν εξακολουθεί να κρατά «στον πάγο» τα 36 δισ. ευρώ περίπου που αντιστοιχούν στην Πολωνία από το Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ της επιβάλει πρόστιμο ενός εκατομμυρίου ευρώ ημερησίως όσο δεν προχωρά στη διάλυση του πειθαρχικού σώματος που έχει ιδρύσει στο δικαστικό σώμα, με το επιχείρημα ότι αποτελεί ένα όχημα χειραγώγησης των μελών του και υπονόμευσης της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης.

Τώρα, προέχουν άλλα…

Η ίδια η κυβέρνηση του εθνικιστικού Κόμματος του Νόμου και της Δικαιοσύνης (PiS), όμως, δεν δείχνει να επιδιώκει τη σύγκρουση αυτή την περίοδο – σε αντίθεση με άλλες, που δεν δίσταζε να σηκώνει… μπαϊράκι. Βλέπετε, οι εξελίξεις στην Ουκρανία όχι απλώς αξιολογούνται ως πιο σημαντικές, αλλά προσφέρουν στην ηγεσία της μεγαλύτερης από τις χώρες του πάλαι ποτέ «ανατολικού μπλοκ» μια πολύ μεγάλη ευκαιρία, που θα της επιτρέψει να πάρει τη ρεβάνς από το παραδοσιακό «διευθυντήριο» της ΕΕ και μάλιστα με τους όρους της.

Με απλά λόγια: Η Βαρσοβία και το PiS θεωρούν πως αυτή η κρίση μπορεί να αναδείξει τη χώρα σε «κλειδί» στη νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ευρώπης, βασικός αντίπαλος της οποίας θεωρείται προφανώς η Ρωσία και η σύμμαχός της, Λευκορωσία. Ταυτόχρονα, διαβλέποντας – ορθώς – ότι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ θα έχουν αναβαθμισμένο ρόλο στην επόμενη ημέρα, οι Πολωνοί εμφανίζονται από τώρα ως το «καλό παιδί» της Συμμαχίας.

Ξενοφοβία, ποια ξενοφοβία;

Ακόμη παραπέρα, καθώς σηκώνουν σήμερα το μεγαλύτερο βάρος του προσφυγικού κύματος από την Ουκρανία (εκτιμάται ότι έχουν περάσει σε πολωνικό έδαφος σχεδόν δύο εκατ. άνθρωποι), θα προσπαθήσουν να αποτινάξουν από πάνω τους τη «ρετσινιά» της ξενοφοβίας και του ρατσισμού, που τους είχε κολλήσει με τη στάση που είχαν τηρήσει μετά την προσφυγική κρίση του 2015-’16.

Προκειμένου να πείσουν για όλα αυτά, αλλά και για την αποφασιστικότητά τους να αποτελέσουν το «προκεχωρημένο φυλάκιο της Δύσης και της δημοκρατίας», δεν διστάζουν να βγουν μπροστά, επιθετικά. Δεν είναι τυχαίο ότι η Βαρσοβία προχώρησε στην πιο μαζική απέλαση Ρώσων διπλωματών – 45, δηλαδή η μισή δύναμη της πρεσβείας – ενώ ζητά και την αποβολή της Ρωσίας από τις τάξεις της ομάδας των G20.

Ορισμένες φορές, τραβούν το σκοινί στα άκρα, με ό,τι κινδύνους αυτό συνεπάγεται. Αναμφίβολα δε, το πράττουν συνειδητά, με βάση ψυχρούς υπολογισμούς.

Στα άκρα, «οπλισμένη»

Μέχρι σήμερα, αυτό συνέβη τουλάχιστον δύο φορές: Τη μία, με την πρότασή τους να δώσουν στις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ όλα τα σοβιετικής κατασκευής μαχητικά αεροσκάφη που διαθέτουν, προκειμένου αυτά να μεταφερθούν στην Ουκρανία. Και την δεύτερη, με την «ιδέα» της αποστολής νατοϊκών «ειρηνευτικών δυνάμεων» σε ουκρανικό έδαφος – κάτι που είχε υποστηρίξει πρώτος και δημοσίως ο ισχυρός άνδρας της Πολωνίας και του PiS, Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, κατά την πρόσφατη μετάβασή του στο Κίεβο, εν μέσω πολέμου.

Η αλήθεια, βεβαίως, είναι ότι και οι δύο πρωτοβουλίες προκάλεσαν δυσφορία στους Ευρωπαίους εταίρους, ενώ – για την ώρα τουλάχιστον – έχουν απορριφθεί και από την Ουάσιγκτον. Κι αυτό διότι όλοι κατανοούν πως και στη μία και στην άλλη περίπτωση, ο κίνδυνος μιας σύρραξης ανάμεσα σε Ρωσία και ΝΑΤΟ θα αυξανόταν κατακόρυφα.

Επικεφαλής ενός ισχυρού μπλοκ

Παρ’ όλα αυτά, ακόμη και εάν οι προτάσεις αυτές δεν γίνουν δεκτές, ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί. Κι αυτός, πέρα από τα παραπάνω, περιλαμβάνει και την αποδοχή της Πολωνίας των 38 εκατομμυρίων κατοίκων ως του «μεγάλου αδελφού» από όλες τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης – από τις τρεις Βαλτικές (Λετονία, Εσθονία και Λιθουανία), μέχρι τους εταίρους της στην Ομάδα του Βίζεγκραντ (Ουγγαρία, Τσεχία και Σλοβακία), αλλά και τους «Βαλκάνιους» Ρουμανία και Βουλγαρία.

Η συγκρότηση ενός τέτοιου μπλοκ, έστω και ατύπως, μπορεί να αποτελέσει παράγοντα που θα αλλάξει καθοριστικά τις ισορροπίες στην Ευρώπη, ακόμη και εντός ΕΕ. Η Βαρσοβία θα μπορεί πλέον να διαπραγματεύεται από πιο ισχυρή θέση τα συμφέροντά της, φροντίζοντας να συμπίπτουν με εκείνα όλων των υπολοίπων.

Σε συγκεκριμένες δε περιπτώσεις, εφόσον διασφαλίσει και τη συμμαχία κάποιου άλλου «μεγάλου» – όπως στην περίπτωση της ατομικής ενέργειας, με τη Γαλλία – θα κάνει τη φωνή της να ακούγεται ακόμη πιο δυνατά, φέροντας σε δύσκολη θέση το Βερολίνο και τους συμμάχους του – ειδικά καθώς θα έχει και τις «πλάτες» των Αμερικανών και των Βρετανών.

Τα παλιά «γραμμάτια»

Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι εκτός από τους Ρώσους και τον Πούτιν, η ιστορία έχει «κληροδοτήσει» στη σημερινή Πολωνία απλήρωτα «γραμμάτια» και σε σχέση με τη Γερμανία. Εξάλλου, και αυτή κατά καιρούς επιχείρησε να την «βιάσει», αποσπώντας εδάφη της ή μετατρέποντάς τη σε προτεκτοράτο…