Σύνοδος Κορυφής: Συμβιβαστική λύση για την ενέργεια – Τι αποφάσισαν οι «27»

Ολοκληρώθηκε λίγο μετά τις 20:30 η επεισοδιακή Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ. Οι 27 ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά από μια μαραθώνια συνεδρίαση κατάφεραν να καταλήξουν σε κοινές αποφάσεις για τη μείωση των τιμών ενέργειας.

Ουσιαστικά, με αυτόν τον τρόπο ικανοποίησαν τα αιτήματα της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, καθώς και του Βελγίου, αλλά και αυτά της Ολλανδίας, της Δανίας και της Γερμανίας.

Σύμφωνα λοιπόν με όσα έχουν γίνει γνωστά, οι ηγέτες της ΕΕ χορήγησαν στην Ισπανία και την Πορτογαλία ειδική άδεια να διαχειρίζονται τις δικές τους τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, όπως δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Πιο συγκεκριμένα, η αποσύνδεση της τιμής του φυσικού αερίου από την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας θα αποφέρει μείωση στους λογαριασμούς ρεύματος για τους καταναλωτές.

Η πρόεδρος της Επιτροπής είπε ότι αυτό ήταν εφικτό επειδή αυτές οι δύο χώρες έχουν σχετικά υψηλό μερίδιο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό τους μείγμα και πολύ λίγες διασυνδέσεις με άλλα μέρη του δικτύου της ΕΕ.

«Συμφωνήσαμε για μια ειδική μεταχείριση που είναι δυνατή για την Ιβηρική χερσόνησο, έτσι ώστε η Ιβηρική χερσόνησος να μπορεί να αντιμετωπίσει αυτήν την πολύ συγκεκριμένη κατάσταση στην οποία βρίσκεται και να διαχειριστεί τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος» είπε η φον ντερ Λάιεν σε συνέντευξη Τύπου μετά τη συνάντηση των ηγετών της ΕΕ στο Βρυξέλλες.

Ρητή αναφορά στο πλαφόν των τιμών φυσικού αερίου

Παράλληλα, στο κείμενο των συμπερασμάτων, γίνεται αναφορά και στο πλαφόν των τιμών φυσικού αερίου, κάτι που είχε αποκαλύψει και ο έλληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου από τις Βρυξέλλες.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός συντάχθηκε με τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου ως προς την επιβολή πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου.

Μετά το πέρας της μαραθώνιας και γεμάτη εντάσεις Συνόδου Κορυφής των «27» ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο Κυριάκος Μητσοτάκης εμφανίστηκε ικανοποιημένος από το κείμενο συμπερασμάτων λέγοντας πως «θα συμπεριληφθεί ρητή αναφορά για επιλογή πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου το συντομότερο δυνατόν».

Ωστόσο, δεν θέλησε να γίνει περισσότερος συγκεκριμένος, την ώρα που πληροφορίες από τις Βρυξέλλες αναφέρουν πως Ισπανία και Πορτογαλία κατάφεραν να συμπεριληφθούν στις χώρες που θα λάβουν «ειδική μεταχείριση» για τις αυξημένες τιμές ενέργειας, όπως δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός είπε πως «καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν είναι σε θέση να επωμιστεί μόνη της το βάρος των υπέρογκων τιμών» και τόνισε πως «παραμένει ανοιχτό το ζήτημα του τρόπου που η τιμή του φυσικού αερίου επηρεάζει την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος» και παρέπεμψε στις προτάσεις που θα υποβάλει η κομισιόν εντός του Μαΐου.

Αναλυτικά τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής για την ενέργεια

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα καταργήσει σταδιακά την εξάρτησή της από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, πετρελαίου και άνθρακα το συντομότερο δυνατό, όπως ορίζεται στη Διακήρυξη των Βερσαλλιών. Ως εκ τούτου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προσβλέπει στο ολοκληρωμένο και φιλόδοξο σχέδιο, το οποίο εκπονήθηκε σε στενό συντονισμό με τα κράτη μέλη, το οποίο θα υποβάλει η Επιτροπή για το σκοπό αυτό έως τα τέλη Μαΐου 2022. Οι εθνικές συνθήκες και το ενεργειακό μείγμα των κρατών μελών θα ληφθούν υπόψη.

Οι σταθερές υψηλές τιμές της ενέργειας έχουν ολοένα και πιο αρνητικό αντίκτυπο στους πολίτες και τις επιχειρήσεις, κάτι που επιδεινώνεται περαιτέρω από τη ρωσική στρατιωτική επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε τον τρόπο παροχής περαιτέρω ανακούφισης στους πιο ευάλωτους καταναλωτές και τον τρόπο στήριξης των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων βραχυπρόθεσμα.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο:

• Καλεί τα κράτη μέλη και την Επιτροπή να συνεχίσουν να κάνουν βέλτιστη χρήση της εργαλειοθήκης, συμπεριλαμβανομένου του νέου πλαισίου κρίσης για τις κρατικές ενισχύσεις, ως χρονικά περιορισμένη απόκλιση από το status quo. Όπως προτείνει η Επιτροπή, η προσωρινή φορολόγηση ή οι ρυθμιστικές παρεμβάσεις στα υπερβολικά κέρδη (σ.σ. επιχειρήσεων ενέργειας) μπορεί να είναι χρήσιμη πηγή εθνικής χρηματοδότησης.
• Αναθέτει στο Συμβούλιο και την Επιτροπή, επειγόντως, να επικοινωνήσουν με τους ενεργειακούς φορείς και να συζητήσουν, εάν και πώς, οι βραχυπρόθεσμες επιλογές όπως παρουσιάζονται από την Επιτροπή (άμεση υποστήριξη στους καταναλωτές μέσω κουπονιών, επιστροφές φόρων ή μέσω ενός «μοντέλου συγκέντρωσης/μεμονωμένου αγοραστή», κρατικές ενισχύσεις, φορολογία (ειδικοί φόροι κατανάλωσης και ΦΠΑ), ανώτατα όρια τιμών, ρυθμιστικά μέτρα όπως συμβάσεις για διαφορές) θα συμβάλουν στη μείωση της τιμής του φυσικού αερίου και στην αντιμετώπιση των μεταδοτικών επιπτώσεών της στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές συνθήκες·
• Καλεί την Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις που αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά το πρόβλημα των υπερβολικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας διατηρώντας παράλληλα την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς, διατηρώντας τα κίνητρα για την πράσινη μετάβαση, διατηρώντας την ασφάλεια του εφοδιασμού και αποφεύγοντας το δυσανάλογο δημοσιονομικό κόστος.
  Στο παρόν πλαίσιο των πολύ υψηλών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, η Επιτροπή είναι έτοιμη να αξιολογήσει επειγόντως τη συμβατότητα των έκτακτων προσωρινών μέτρων στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας που κοινοποιούν τα κράτη μέλη, μεταξύ άλλων για τον μετριασμό των επιπτώσεων των τιμών των ορυκτών καυσίμων στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με τις διατάξεις της Συνθήκες και Κανονισμός 2019/943.

Κατά την αξιολόγηση αυτής της συμβατότητας, η Επιτροπή θα διασφαλίσει επίσης, μέσω ταχείας διαδικασίας, ότι πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις: τα μέτρα μειώνουν τις τιμές της spot αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας για εταιρείες και καταναλωτές και δεν επηρεάζουν τους όρους συναλλαγών σε βαθμό αντίθετο προς το κοινό συμφέρον. Κατά τη διεξαγωγή αυτής της αξιολόγησης, θα ληφθεί υπόψη ο προσωρινός χαρακτήρας των μέτρων και το επίπεδο διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας με την ενιαία αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέτασε την άμεση ετοιμότητα της ΕΕ και ανέθεσε στο Συμβούλιο να εξετάσει τις προτάσεις της Επιτροπής σχετικά με την πολιτική αποθήκευσης αερίου της ΕΕ, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τα συμφέροντα των κρατών μελών με σημαντική ικανότητα αποθήκευσης, προκειμένου να διασφαλιστεί δίκαιη ισορροπία. Η αναπλήρωση της αποθήκευσης αερίου σε ολόκληρη την Ένωση θα πρέπει να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατό, λαμβάνοντας πλήρως υπόψη τα εθνικά μέτρα ετοιμότητας. Ενόψει του επόμενου χειμώνα, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή θα:

• Δημιουργήσουν τους απαραίτητους μηχανισμούς αλληλεγγύης και αποζημίωσης·
• Να συνεργαστούν για την εθελοντική κοινή αγορά φυσικού αερίου, LNG και υδρογόνου, αξιοποιώντας βέλτιστα το συλλογικό πολιτικό βάρος και το βάρος της αγοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της για τη μείωση των τιμών στις διαπραγματεύσεις. Η κοινή πλατφόρμα αγορών θα είναι επίσης ανοιχτή για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και τους τρεις συνδεδεμένους Ανατολικούς Εταίρους.
• Θα ολοκληρώσουν και να βελτιώσουν τις διασυνδέσεις φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, συμπεριλαμβανομένου του πλήρους συγχρονισμού των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας·
• Εργαστούν για τη διασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού για όλα τα κράτη μέλη.

Η ενεργειακή ασφάλεια και η κλιματική ουδετερότητα μπορούν να επιτευχθούν μόνο εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση βασίζεται σε μια ισχυρή και πλήρως διασυνδεδεμένη εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και μια εύρυθμη αγορά άνθρακα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε πώς να προχωρήσει η εργασία για την παρακολούθηση και τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας τους. Καλεί την Επιτροπή να λάβει τις απαραίτητες πρωτοβουλίες έως τον Μάιο του 2022, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις τελικές εκθέσεις ACER και ESMA.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει να συντονίζεται με διεθνείς εταίρους προκειμένου να εξασφαλιστεί επαρκής εφοδιασμός και να μετριαστεί η αύξηση των τιμών της ενέργειας

Θρίλερ με τον πρωθυπουργό της Ισπανίας

Νωρίτερα, σύμφωνα με τις πληροφορίες, ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, θύμωσε βλέποντας ένα tweet το οποίο έλεγε ότι είναι έτοιμος να βάλει βέτο στα συμπεράσματα, σηκώθηκε και βγήκε έξω ζητώντας να πάρει αέρα.

«Πολύ ωραία! Πάω να πάρω λίγο αέρα και να καθαρίσει το μυαλό μου και αν έχετε κάτι καινούριο να μου πείτε, πείτε το», είπε απευθυνόμενος στους υπόλοιπους ηγέτες ο κ. Σάντσεθ.

Επεισοδιακή συνεδρίαση σε… στρατόπεδα

Όπως έγινε γνωστό, κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης αρκετά κράτη – μέλη της ΕΕ ήρθαν σε ευθεία αντιπαράθεση. Για παράδειγμα, ο πρωθυπουργός της Πολωνίας, Ματέους Μοραβιέτσκι κατηγόρησε τον Ολλανδό ομόλογό του Μαρκ Ρούτε ότι αρνείται την επιβολή πλαφόν στις τιμές χονδρικής πώλησης του φυσικού αερίου, διότι «προστατεύει Ολλανδούς εμπόρους ενέργειας».

Τα κράτη – μέλη της ΕΕ ήταν χωρισμένα σε τρία στρατόπεδα. Σε αυτά που ζητούσαν πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, στα κράτη – μέλη που ζητούσαν ταχύτερες και μεγαλύτερες επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και σε αυτά που επιβραδύνουν τα περιβαλλοντικά μέτρα επειδή αυξάνουν το κόστος των καταναλωτών.

Στο πρώτο στρατόπεδο βρίσκονται κράτη – μέλη όπως η Ισπανία, η Ιταλία, η Ελλάδα, το Βέλγιο και η Πορτογαλία, στο δεύτερο η Γερμανία, η Ιρλανδία, η Δανία και η Εσθονία και στο τρίτο η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Βουλγαρία.

Οι δηλώσεις της προέδρου της Κομισιόν

«Η βασική αιτία των υψηλών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας είναι, σε μεγάλο βαθμό, η αστάθεια στις τιμές του φυσικού αερίου. Θα ενώσουμε τις δυνάμεις μας και θα χρησιμοποιήσουμε τη διαπραγματευτική μας δύναμη όταν αγοράζουμε φυσικό αέριο» σημείωσε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μετά τη Σύνοδο.

«Είναι καιρός να εξετάσουμε τον σχεδιασμό της ενεργειακής μας αγοράς. Θα παρουσιάσουμε τις εναλλακτικές μας τον Μάιο» συμπλήρωσε, μεταξύ άλλων, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

«Η Επιτροπή της ΕΕ θα λάβει εντολή για τις κοινές αγορές φυσικού αερίου» τόνισε, από την πλευρά, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν.